Here naverokê

Aysel Tuğluk

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
Aysel Tugluk
Endama Meclîsa Mezin a Neteweyî ya Tirkiyeyê
Van (en)
dp.
Q131000317
dp.
Endama Meclîsa Mezin a Neteweyî ya Tirkiyeyê
Diyarbakır (en)
dp.
Q130681138
-
established (d)
Nurettin Demirtaş
Jidayikbûn
Navê rastî
Aysel TuğlukLi ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Hevwelatî
Perwerde
Fakulteya Hiqûqê ya Zanîngeha Stembolê (d)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Pîşe
Partiya siyasî
Ketiye girtîhê

Biguhêre - Kodê biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêreBinêre belgekirina şablonê

Aysel Tuğluk (jdb. 17ê hezîrana 1965an, li Xarpêtê, Bakurê Kurdistanê) siyasetmedareke kurd e[1] ku yek ji damezrînerên Partiya Civaka Demokratîk bû. Aysel Tuğluk niha di Kocaeliyê di zîndaneke ji tîpa F e, sedema binçavkirinê wê bi nakokî ne.[2]

Jiyan

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Tugluk li Zanîngeha Stembolê hiqûq xwendiye û li wir mezûn bûye û piştre karê parêzerî kiriye. Ew berê endama Encûmena Lijneya Weqfa Lêkolînên Hiqûqa Civakî bû.[3] Digel endamtiya Komeleya Mafên Mirovan, di heman demê de endama damezrîner a Komeleya Jinên Welatparêz ye.[4] Di îtiraza Abdullah Öcalan a li Dadgeha Mafên Mirovan a Ewropayê ya li dijî biryara wî ya li Tirkiyeyê de, wê wekî parêzer ji bo parastinê tevbigere.[5]

Kariyera siyasî

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Di 2007an di hilbijartinên parlamenterê Tirkiyeyê de bû berendamê tifaqa Hezar Hêvî û bû parlamenterê Amedê. Ji ber ku Aysel Tugluk 1 sal û 6 meh cezayê girtîgehê lê hat birîn, parêzbendiya parlamenterê asteng kir.[6] Lê di kanûna 2009an de Dadgeha Destûra Bingehîn a Tirkiyeyê ew ji Meclîsa Mezin a Neteweyî ya Tirkiyeyê derxist û 5 salan ji siyasetê qedexe kir.[7] Dadgeha Destûra Bingehîn jî Partiya Civaka Demokratîk girt. Biryara Dadgeha Destûra Bingehîn li ser biryara ku wê û DTPê bi Partiya Karkerên Kurdistanê (PKK) re hene, ku rêxistineke ku ji bo bidestxistina armancên siyasî tundiyê red nake, hat dayîn.[8] Wê û DTPê bi înkarkirina girêdanên bi vî rengî, li dijî tundiyê derketin.[9] Tugluk di hilbijartinên giştî yên 12ê hezîrana 2011an de ji nû ve wekî parlementer hat hilbijartin û weke parlamenterekî serbixwe bû namzet.[10]

Hewldanên girtina wê

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Doza 2007 û 2009an

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Di 2007an de ji ber belavkirina belavokên partiyan bi zimanê kurdî, ku li gorî qanûnê qedexe ye, 18 meh cezayê girtîgehê lê hat birîn.[9]

Di 5ê sibata 2009an de Tugluk bi hinceta binpêkirina qanûnê ku di mîtînga 2006an de PKKê wekî lehengên hinekan bi nav kir, careke din dîsa ji aliyê dadgeha bajarê Amedê ve 18 meh cezayê girtîgehê li Tugluk hate birîn.[9]

Doza 2012an

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Aysel Tuğluk di hezîrana 2012an de ji ber 10 axaftinên ku kiribû bi hinceta "Li ser navê PKKê" û "li ser navê rêxistina PKKê propagandaya rêxistinê kiriye" 14 sal û 7 meh cezayê girtîgehê lê hat birîn.[11]

Parêzerên wê îdia kirin ku wê bi armanca biratî û yekîtiyê axaftin pêk tîne. Rayedaran tenê çend hevokên ku ew pê razî nebûne hildibijêrin. Parêzerên bersûcan diyar kirin ku wan li Dadgeha Cezayê Giran îtiraz kirine.[11]

Doza 2018an û zîndankirin

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Di 26ê kanûna 2016an de hat girtin û di çileya 2018an de bi sûcdariya "Li dijî qanûna mîtîng û xwepêşandanan" salek û 6 meh cezayê girtîgehê lê hat birîn.[12] Di adara 2018an de bi hinceta “serokatiya rêxistina PKKê” 10 sal cezayê girtîgehê lê hat birîn. Hat îdiakirin ku wê fermana Abdullah Öcalan girtiye, ji saziyên çapemeniyê yên nêzî PKKê re daxuyanî daye û tevlî merasîma cinazeyên gerîlayên PKKê bûye. Wê endamtiya rêxistina terorê red kir û tenê endama Kongreya Civaka Demokratîk (DTK) û Partiya Demokratîk a Gelan ku ne rêxistinên terorê ne, red kir.[13]

Di 6ê îlona 2021an de parêzerên wê daxwaz ji rayedarên hiqûqî yên tirk kiribûn ku piştî îfadeya têkildarî pirsgirêkên wê yên tenduristiyê yên ku niha nehatine eşkerekirin dema ku ji 2016an ve di girtîgehê de ye, tedawiyê bikin. Saziya Tiba Edlî di rapora xwe de destnîşan kir ku ‘dikare di girtîgehê de bimîne’. Di daxuyaniya HDPê ya Ümit Dede de bal hat kişandin ser nakokiyên di raporên tenduristiyê de û bi parêzerên xwe re îtîrazek pêşkêşî "Lijneya Bilind a Saziya Tiba Edlî" kiriye.[14]

Doza Kobanê

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Tuğluk ji çileya 2021ê ve bi kuştina 37 caran, bê îhtîmal, û hewldana têkbirina yekitiya dewletê tê sûcdarkirin, ji ber ku piştgirî daye xwepêşandanên di cotmeha 2015an de li dijî qetlîameke muhtemel a li Kobanê ku tevî siyasetmedarên din ên HDPê di bin dorpêça Dewleta Îslamî ya Iraq û Şamê de bû.[15]

Derketina ji girtîgehê

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Tuğluk ji dema girtîbûna xwe 2 caran rakirin nexweşxaneyê û rewşa wê ya tenduristiyê xerab bû, heta ku di cotmeha 2022an de piştî rapora Saziya Tiba Edlî hat berdan.[16]

Çavkanî

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
  1. ^ "Kürt siyasetinde radikal ayrışma" (bi tirkî). Hürriyet. 10 kanûna paşîn 2008. Roja gihiştinê 21 adar 2020.
  2. ^ "Lawyers urge authorities to ensure treatment of jailed Kurdish politician Aysel Tuğluk". bianet. Ji orîjînalê di 6 îlon 2021 de hat arşîvkirin.
  3. ^ "Aysel Tuğluk, 7 Politicians Arrested". Bianet.
  4. ^ "DTP also to blame in Kurdish problem". Hurriyet Daily News. 29 tîrmeh 2009. Ji orîjînalê di 5 îlon 2009 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 14 tebax 2009.
  5. ^ "Case of Öcalan v. Turkey". European Court of Human Rights. 12 gulan 2005. Roja gihiştinê 24 gulan 2021.
  6. ^ Zengin, Nilüfer (30 kanûna paşîn 2007). "Meet Our Women Parliamentarians". Binet.
  7. ^ Jackley, Ayla Jean (5 sibat 2009). "Turkish court sentences Kurdish lawmaker to jail". Reuters (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 3 kanûna paşîn 2020.
  8. ^ "Turkey Bans Pro-Kurdish Party Over Charges of Ties to Kurdish Rebels". Fox News. 17 kanûna pêşîn 2009. Ji orîjînalê di 17 kanûna pêşîn 2009 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 23 adar 2020.
  9. ^ a b c "Top court bans main Kurdish political party". France 24 (bi îngilîzî). 11 kanûna pêşîn 2009. Roja gihiştinê 3 kanûna paşîn 2020.
  10. ^ "YSK kesin sonuçları açıkladı". MİLLİYET HABER - TÜRKİYE'NİN HABER SİTESİ. Roja gihiştinê 3 nîsan 2019.
  11. ^ a b "Independent deputy Aysel Tuğluk sentenced to 14.5 years behind bars". Bianet. Roja gihiştinê 3 kanûna paşîn 2020.
  12. ^ "HDP Deputy Co-Chair Tuğluk Sentenced to 1.5 Years in Prison". Bianet. 2 kanûna paşîn 2018.
  13. ^ TurkeyPurge (17 adar 2018). "Pro-Kurdish politician Aysel Tuğluk given 10-year prison sentence". Turkey Purge (bi îngilîziya amerîkî). Ji orîjînalê di 26 çiriya pêşîn 2020 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 19 kanûna paşîn 2019.
  14. ^ "Forensic medical report says Kurdish politician Aysel Tuğluk 'can stay in prison'". bianet. Ji orîjînalê di 14 îlon 2021 de hat arşîvkirin.
  15. ^ "Kobanî trial: 'Anonymous witness statements are manipulated'". Bianet.
  16. ^ Tuncel, Ruken. "Aysel Tuğluk released after Forensic Medicine Institute report". Bianet.
Ji "https://ku.wikipedia.org/w/index.php?title=Aysel_Tuğluk&oldid=1925332" hatiye standin.