Partiya Demokratîk a Gelan
Partiya Demokratîk a Gelan Halkların Demokratik Partisi | |
|---|---|
| Kurte | HDP (bi kurdî: PDG) |
| Hevserok | Mithat Sancar |
| Hevserok | [1] |
| Serokê Rûmetê |
Ertuğrul Kürkçü Sebahat Tuncel |
| Axaftvan | Ayhan Bilgen |
| Damezrandin | 12ê tebaxê 2012 |
| Sergeh | Adakale Sok. 23/3 Kızılay Çankaya, Enqere, Tirkiye |
| Endam (2015) | 30.295[2] |
| Îdeolojî |
Sosyalîzma demokratîk[3][4] Herêmîtî/Mafên hûrgelan[5] Pirjimarlîzma siyasî[6] Femînîzm[7][8] |
| Helwesta siyasî | Baskên-çep[9] |
| Alîgirên neteweyî | Kongreya Demokratîk a Gel (HDK) |
| Alîgirên ewropayê | Partiya Sosyalîst a Ewropayê (şirîk)[10] |
| Alîgirên navneteweyî | Enternasyonala Sosyalîst (şêwr)[11] |
| Reng | Binefşî |
| Dirûşm | "İnadına Barış, İnadına HDP"[çavkanî hewce ye] |
| Parlamento: |
56 / 600 |
| Şaredariyên Bajarê Mezin: |
1 / 30 |
| Şaredariyên Navçeyê: |
57 / 1351 |
| Endamên Meclîsa Şaredarî: |
1293 / 20.498 |
| Endamên Meclîsa Bajar: |
101 / 1251 |
| Malper | |
| www.hdp.org.tr | |
.jpg)
Partiya Demokratîk a Gelan (bi tirkî: Halkların Demokratik Partisi) (bi kurtî HDP ) partiyek ramyariyî ye ku di 15ê çiriya pêşîn a 2012an de hate damezrandin. Li gorî rêziknameya partiyê, kurteya wê ya fermî "HDP" logoya wî darek e ku sembola wê ji du destan pêk tê. HDP niha bi 56 parlamenter di Meclîsa Mezin a Neteweyî ya Tirkiyê de tê temsîl kirin. Hevserokê HDPê yê niha Mithat Sancar û Pervin Buldan in .
Partiya Demokratîk a Gelan, ku wekî partiyek siyasî ve li parlementoya Tirkiyê were temsîl kirin ji aliyê Yavuz Önen û Fatma Gök ve bi biryara Kongreya Demokratîk a Gelan hate damezrandin. Di Civata Giştî ya Awarte de, parlamenterê Stenbol Sebahat Tuncel û parlamenterê Mersînê Ertuğrul Kurkçu ji bo Hevserokatiyan hatin wezîfedarkirin.[12] 2 Di Civata Giştî ya Awarte de, parlamenterê Wanê Figen Yüksekdağ û parlamenterê Colemêrgê Selahattin Demirtaş bûne Hevserokên Giştî yên Partiya Demokratîk a Gelan. Piştî ku Figen Yüksekdağ û Selahattin Demirtaş ji aliyê dewleta tirk ve hatin girtin, jiber standina mafê siyasî ya Fîgen Yuksekdag, bi biryara Civata Giştî ya Awarte Serpil Kemalbay bi Selahattin Demirtaş re bû hevserokê partiyê.[13]
Rêgezên damezrandinê[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
Kongreya Demokratîk a Gelan di 15 çiriya pêşîn a 2012an de bi fermî serî li Wezareta Navxwe Tirkiyê da ku partiyek siyasî ava bike. Yavuz Önen, yek ji hevserokên partîyê, dîyar kir ku damezrandina nûbibe baskêkî siyasî ya Kongreya Demokratîk a Gelan[14]
Partiya Demokratîk a Gelan jibo armanca îstismara kedê ji holê radike, ji bo aştiya li Tirkiyeyê mîsoger bike û diyar kir ku bi pejirandinê re ji bo misogerkirina bidestxistina azadiyê hate damezrandin.[14] Wekî din, armanc ew bû ku bi tevlihevkirina tevgera dijber a çepgir guherînek radîkal li pergala heyî ya kapîtalîst bîne. Gök îdîa kir ku ew ê kêfxweş bibin ku di pêvajoyên hilbijartinê de digel hemî rêxistinên ku armancên wan dişibihe HDK-ê hene lê beşdarî kongreyê nebûne, bi hev re tevbigerin. Lêbelê, Önen got ku HDP jixwe yekbûnek partiyên hevalbend e ku xwedan heman armanc in û ew ê li şûna koalîsyonan bi hemî pêkhateyên xwe bi tenê beşdarî hilbijartinan bibe.[15]
Önen anî ziman ku armanca HDPê ew e ku meylek biafirîne ku ji perspektîfên cihêreng li siyaseta Tirkiyê mêze dike û bi têgihiştinek alternatîf modelek rêxistinî ya nû destnîşan dike. Wî got jî ku di vê pêvajoyê de, ew ê fêrî tiştên nû jî bibin û tevgera ramyariyî ya kurdî dê gavek bihese.[16] Çirî 2013, wekîlên navdar ên Partiya Aştî û Demokrasiyê, Ertuğrul Kürkçü, Sebahat Tuncel û Sırrı Süreyya Önder ji partiyê veqetiyan û beşdarî HDP bûn. Ligel van wekîlan, Levent Tüzel, serokê berê yê Partiya Karker û wekîlê serbixwe, beşdarî HDP bû.[17]
Hevserokên HDPê[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
| # | Nav | Destpêkirina hevserokêtiyê | Bidawîbûna hevserokêtiyê | Nîşe |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Fatma Gok - Yavuz Önen | 15 çiriya pêşîn 2012 | 27 çiriya pêşîn 2013 | |
| 2 | Sebahat Tuncel - Ertuğrul Kürkçü | 27 çiriya pêşîn 2013 | 22 hezîran 2014 | |
| 3 | Figen Yüksekdağ - Selahattin Demirtaş | 22 hezîran 2014 | 9 adar 2017 | Ji aliyê dewleta tirk ve hatin girtin. |
| 4 | Serpil Kemalbay - Selahattin Demirtaş | 20 gulan 2017 | 11 sibat 2018 | |
| 5 | Pervin Buldan - Sezai Temelli | 11 sibat 2018 | 23 sibat 2020 | |
| 6 | Pervin Buldan - Mithat Sancar | 23 sibat 2020 | Li ser kar in |
Hilbijartinên Partiyê[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
Hilbijartina giştî ya 7ê hezîrana 2015'an[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
HDPê di Hilbijartinên giştî yên Tirkiyeyê yên 7ê hezîrana 2015'an de %13,12 deng stand û bû partiya çarem a meclisê. Di hilbijartinê de 80 parlementer derxist. Partiya Demokratîk a Gelan niha partiya sêyem ya meclîsa Tirkiyê ye.
- Encama hilbijartinê ya HDPê li Bakurê Kurdistanê
Hilbijartinên giştî[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
| Hilbijartin | Nexşe | Hevserok | Deng | Temsîliyet | Rêza wî ya di meclîsê de | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| # | % | ± Y | # | ± | ||||
| Hezirana 2015an | 
|
Selahattin Demirtaş Figen Yüksekdağ |
6.058.489 | 13,12% | — | 80 / 550
|
— | 4em |
| Mijdara 2015an | .png)
|
Selahattin Demirtaş Figen Yüksekdağ |
5.144.108 | 10,75% | ▼ 2,37 | 59 / 550
|
▼ 21 | 4em |
| 2018 | Sezai Temelli Pervin Buldan |
5.867.564 | 11,70% |  0,93
|
67 / 600
|
8
|
3em | |
Girêdanên derve[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
Li Çavkanî[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
- ↑ http://www.hurriyet.com.tr/gundem/hdpde-es-genel-baskan-adaylari-resmen-aciklandi-40735551
- ↑ "Halkların Demokratik Partisi". General Public Prosecutor's Office of the Supreme Court of Appeals. 30 kanûna pêşîn 2015. Ji orîjînalê di 10 hezîran 2015 de hat arşîvkirin. Roja wergirtinê: 19 sibat 2016.
- ↑ "A setback for Kurdish self-rule?". Al Jazeera. 15 hezîran 2015. Roja wergirtinê: 1 tebax 2015.
- ↑ Mustafa Akyol (13 gulan 2015). "Why I may vote for Kurdish nationalists". Hürriyet Daily News. Roja wergirtinê: 1 tebax 2015.
- ↑ "Court orders ban on HDP election brochures for promoting 'self-governance'". 19 çiriya pêşîn 2015. Ji orîjînalê di 20 çiriya pêşîn 2015 de hat arşîvkirin. Roja wergirtinê: 19 sibat 2016.
- ↑ "Demirtaş: Çoğulculuk, Bölünmemenin Teminatıdır". Sondakika.com. 25 tîrmeh 2014. Roja wergirtinê: 1 tebax 2015.
- ↑ "Turkey arrests pro-Kurdish MPs from only party with pro-LGBT policies". PinkNews. Roja wergirtinê: 8 kanûna pêşîn 2016.
- ↑ Editor, Nick Robins-Early Associate World; Post, The Huffington (8 hezîran 2015). "Meet The Pro-Gay, Pro-Women Party Shaking Up Turkish Politics". The Huffington Post. Roja wergirtinê: 8 kanûna pêşîn 2016.CS1 maint: extra text: lîsteya nivîskaran (link)
- ↑ Celep 2014, r. 166.
- ↑ "PES congratulates associate parties HDP and CHP with historic election result". Party of European Socialists. 8 hezîran 2015. Ji orîjînalê di 8 kanûna pêşîn 2015 de hat arşîvkirin. Roja wergirtinê: 9 kanûna pêşîn 2016.
- ↑ "Consultative parties". Socialist International. Roja wergirtinê: 19 sibat 2016.
- ↑ "SERHAT KORKMAZ'IN KONGRE İZLENİMLERİ: HDP Eş Genel Başkanlığına Tuncel ve Kürkçü Seçildi". Bianet - Bagimsiz Iletisim Agi. Roja wergirtinê: 23 kanûna paşîn 2021.
- ↑ "HDP'nin yeni Eş Genel Başkanı Serpil Kemalbay: Mücadeleyi yükselteceğimiz bir döneme giriyoruz - Sputnik Türkiye". web.archive.org. 6 kanûna paşîn 2019. Roja wergirtinê: 23 kanûna paşîn 2021.
- ↑ a b "HDK partileşti HDP oldu - Milliyet Haber". web.archive.org. 25 gulan 2015. doi:10.2012/1613741/default.htm. Roja wergirtinê: 23 kanûna paşîn 2021.
- ↑ "Halkların Demokratik Partisi (HDP) Eş Başkanları Fatma Gök ve Yavuz Önen: "Başarmaktan başka çaremiz yok" | Halkların Demokratik Kongresi". web.archive.org. 1 kanûna pêşîn 2016. Roja wergirtinê: 23 kanûna paşîn 2021.
- ↑ "Halkların Demokratik Partisi (HDP) Eş Başkanları Fatma Gök ve Yavuz Önen: "Başarmaktan başka çaremiz yok" | Halkların Demokratik Kongresi". web.archive.org. 1 kanûna pêşîn 2016. Roja wergirtinê: 23 kanûna paşîn 2021.
- ↑ ÖZTÜRKCİ, Alpaslan (30 hezîran 2019). "Türk Siyasal Tarihinde Demokrat Parti Birinci Büyük Kongresi". Cedrus (7): 27–41. doi:10.13113/cedrus/201997. ISSN 2147-8058.