Here naverokê

Matematîk

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
(Ji Bîrkarî hat beralîkirin)

Matematîk, werze, bîrwarî yan jî bîrkarî, (ji yewnanî μάθημα, máthēma bi wateya "zanîn, hêmbûn"), zanîna li ser rewş û mercên çendatî kwantatîv û peywendiyan û li ser formên gewdên jiyana objektîf e. Bîrwarî di tevahî zanistên pozîtîv de tê bikaranîn. Li gora zanyaran bîrwarî 200 sal zêdetir li pêşiya fizîkê dimeşe.

Wateya peyva matematîk

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Peyva matematîk ji μάθημα (máthēma) ya yewnanî tê. Wateya wê di yewnaniya kevn de mîna zanîn û hêmbûnê bû. Di zimanê wan ê anahîn de wek ders tê bikaranîn.

Dîroka bîrkariyê

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Matematîka pêşdîrokî ji ber ku delîlê nivîsî tune ye, mirov kane bibêje a bi devkî ye. Bê guman pêşve çûna pêşîn divê pêkanîna jimareyan û jimartinê be.[1] Tête texmîn kirin ku vê pêşveçûnê ji pêwîstîyên jîyanê derketî.[2] Îhtîyacên komeleyan herçî zêde bûn jê re matematîkek bilindtir jî lazim bû.

Li çar şaristanên cîhana kevn (Mezopotamya, dora çemên Nîlê, Hindûs û Ganjê, Hwang Ho û Yangtsê) mirovan aboriya xwe bi ajotina erdan dikir. Bo bikaranîna erdên xwe û debrên xwe kontrol bikin matematîk bikar dianîn.[3]

Zimanê bîrkariyê

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Bîrkarên kurd

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
  1. ^ http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/HistTopics/History_overview.html "An overview of the history of mathematics"
  2. ^ http://www.math.tamu.edu/~dallen/masters/hist_frame.htm Girêdana arşîvê 2012-04-21 li ser Wayback Machine "The History of Mathematics->The Origins of Mathematics"
  3. ^ http://library.thinkquest.org/22584/ Girêdana arşîvê 2012-04-30 li ser Wayback Machine "The Oriental Mathematics"

Girêdanên derve

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]