Baneşan

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
Rêziman
Navdêr (substantîv)
Lêker (verb)
Rengdêr (adjektîv)
Daçek (prepozîsyon)
Cînav (pronav)
Hoker (adverb)
Veqetandek
Jimarnav
Baneşan
Gihanek
Kitêbên rêzimanê
Zimannasî
Bêjenasî
Lîsteya zimannasan

Mirov hestên xwe yên germ û gur bi alîkariya baneşanan dide der.Ew hest dibe ku gir û kîn an jî kêxweşiyekeke jidil be.Hin baneşan di binyata xwe de baneşan in.Mîna:ax!, wax!, hey!, lo!, hey lo!, lê!, erik!, ey!, ox!, oxweş!, hey wax!, de! û hwd.

  Mînak:
  • Ax dilo, wiha meke!
  • Wax kurê min wax!
  • Hey lo hevalo!
  • Oxweş! Dijminên me pergî/rastî belayê hatine.
  • Hey wax! Felekê te çima li me wiha kir?!
  • Wî! Kurê min tuçima wiha dikî?!
  • De! Em vegerin gundê xwe.
  • Ha ho! De werin li vê ecêba giran binêrin.
  • Of! Tu zanî ez çi qas tengav bûme?!
  • Hoşt! Segê heram, biqeşte here hi vir!
  • Ço, ço! Kera reş em li pey heval û hogiran man.

Hindek peyvên ferman, hişyarî û hestên tund dema ku bi dengekî bilind û bi awayekî tund hate gotin, dibin baneşan.

  • Kuro rabe! Xêr e te xwe li erdê dirêj kiriye!
  • Bira wiha nabe! Divê em rabin ser xwe û tê bikoşin.
  • Bavo zû were!
  • Gelî hevalan, guh bidin min!
  • Xwedêyo, mala te ava be!
  • Dayê, tu meke melezîne!

Her wiha hinek peyvên ji dengên siruştî û teqlîdî jî wekî baneşan têne pejirandin.

  Mînak:
  • vizz!
  • gurm!
  • teeeq!
  • virrr!
  • gurrr!
  • ring!
  • çirîng!
  • tirîng!
  • piss!
  • zing!
  • hwd., ...

Rewşa banglêkirinê[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Di kurdî de ligel rewşa xwerû û tewandî ya navdêran, rewşa banglêkirinê ya navdêran jî heye.Di rewşa banglêkirinê de navdêrên ku qertafên banglêkirinê digirin, dibin baneşan.Qertafên ku ew digirin li gorî zayend û mêjerê ji hev vediqetin.Navdêrên nêr qertafa -o digirin, navdêrên mê û navdêrên pirjimar jî -ino digirin.

Dema ku em dibêjin; Hevalê!', em qala hevaleke keç, dema dibêjin, Hevalo!, em çêlî hevalekî xort û dema em dibêjin, Hevalino! jî em çêlî çend hevalan dikin.Bi şêweyekî din afirandina baneşanên pirjimar bi alîkariya peyva gelî û bi qertafa tewangê ya pirjimariyê -anê çê dibe.Mîna:Gelî hevalan!

  Mînak:
  • Birako te çi zû xwe de dest!
  • Bavo wisa nabe!
  • Keko rabe! Mala te hilweşiya.
  • Lo dengbêjo, dengê xwe bilind bike!
  • Keçê! Te xêr e, tu çi ji me dixwazî?!
  • Hevalê, bêyî te xebat nameşe!
  • Birano! Dev ji xebatê bermedin!
  • Zarokino! Hûn li hêviya me ne.
  • Gundîno, guh medin cehş û nokeran!
  • Gelî hevalan! Zû em ji vir dûr bikevin!
  • Gelî karkerên cîhanê! Bibin yek.
  • Gelî hişmendan! Aqilê xwe bidin serê xwe.

Silavên Germ ji Mastfiroş