John Bardeen

John Bardeen
1956
Jidayikbûn	23 gulan 1908  Madison
Mirin	30 kanûna paşîn 1991  Boston
Sedema mirinê	Mirina masûlkeyên dil (Sedemên sirûştî)
Cihê goristanê	Forest Hill Cemetery
Hevwelatî	Amerîkî
Perwerde	zanîngeha Princetonê (–1936) University of Wisconsin–Madison Madison Central High School University of Wisconsin High School
Pîşe	Fizîknas dahêner mamosteya/yê zanîngehê
Meqam	profesor
Hevjîn	Jane Maxwell (1938–)
Zarok	James M. Bardeen William A. Bardeen
Dê û bav	Charles Russell Bardeen  (bav)
Xelat	Xelata Nobelê ya Fizîkê (1956) Xelata Nobelê ya Fizîkê (1972) Stuart Ballantine Medal (1952) Harold Pender Award (1988) Lomonosov Gold Medal (1987)
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre

John Bardeen (jdb. 23ê gulana 1908an li Madison, Wisconsin; m. 30ê kanûna paşîn a 1991ê li Boston) fîzîknasekî amerîkî bû. Du caran guncavê Xelata Nobelê hatiye dîtin.

Jînenîgarî

Kurê (lawê) profesorê anatomiyê Charles R. Bardeen û mamoste Althea Harmer e. Diya wî sala 1920ê dimire ku wê demê ew 12 salî ye. Bavê wî bi Ruth Hames a ji Milwaukee, Wisconsinê ye re marî dibe (dizewice). Di dibistanan de zîrekiya wê tê dîtin û gelek caran bêî ku polekê bixwîne, derbasê ya jor dibe. Li zanîngeha Wisconsinê li ser fîzîk, matematîk û elektroteknîkê perwerde dibîne.

Bardeen lîsana xwe sala 1928 û masterê jî sala 1929ê bidawî dike. 1933yê li Harvardê, herwiha li Institute for Advanced Study a li Princeton Universityyê dixwîne. Bi giranî xwe dide xebatên mekanîka quantê. Sala 1936ê li cem Eugene Paul Wigner doktoraya xwe bidawî dike.

Ji 1938 heya 1941 Bardeen wekî profesorê asîstan li University of Minnesota ya Minneapolisê kar dike. Di pêvajoya şerê cîhanê yê duyem de, li laboratoriya U.S. Naval Ordnance Laboratory a li Washington, D.Cyê ye, dixebite.

Laboratoriyên Bell û transîstor

Wekî fîzîknasekî di Bell Telephone Laboratories a Murray Hill de dixebite (New Jersey, 1945–1951).

Bi tevî William B. Shockley û Walter Brattain komekê xebatê ava dikin û li ser metalên kêmbuwar (kêmgihîner) dixebitin, bi alîkariya krîstala germaniyûm di 23ê kanûna pêşîn a 1947an de transîtorefektê vedibînin û yekem bîpolartransîstorê ava dikin.

Hersê heval bi vê xebatê sala 1956ê Xelata Nobelê ya Fîzîkê digirin. Sala 1972yê jî Bardeen, bi têvî Leon N. Cooper û John R. Schrieffer, bo cara duyem heman xelatê digire. Yekem mirovê ku heya niha du caran Nobel girtiye ye.

Modela yekem transîstorê ji Shockley, Bardeen û Brattain

Çavkanî

• Bernhard Kupfer: Lexikon der Nobelpreisträger. Patmos-Verlag, Düsseldorf 2001, ISBN 3-491-72451-1 (almanî)
• Peter Neulen: Brockhaus, Nobelpreise: Chronik herausragender Leistungen. Brockhaus, Mannheim/Leipzig 2004, ISBN 3-7653-0492-1 (almanî)