Kongreya Civaka Demokratîk
Kongreya Civaka Demokratî (bi tirkî: Demokratik Toplum Kongresi; bi kurtasî: DTK) rêxistineke sivîl a alîgirê kurdan e û alîgirê pêkanîna konfederalîzma demokratîk di siyaseta Tirkiye û Bakurê Kurdistanê de ye.[1] Kongreya wê ya bingehîn di 26-29ê cotmeha 2007an de hat lidarxistin.
2 hevserok, serokek û serokek, meclisa giştî bi 501 delegeyan, meclîsa rêveber a ji 21 endaman pêk tê û gelek komîte hene.[1] %40 ji delegeyên lijneya giştî ji aliyê sendîkayên karkeran, rêxistinên civaka sivîl û partiyên siyasî, 40% nûnerên meclîsên herêmî ne.[2] Kongre bi qasî sê mehan carekê dicive û biryarên ku ji komîteyên cuda tên nîqaş kirin.[3] DTK di gelek beşên îdarî yên wekî navçe, bajarok, gund û taxan de meclîsên xwe hene.[4] Ji bo her kolaneke taxekê divê komunek hebe.[5] Dûv re li tax, bajarok, bajarok an jî herêma wan meclîsan dişopînin.[5] Her komunek di pêvajoya biryara xwe de serbixwe ye, lê dîsa jî bi meclîsa taxa xwe ya têkildar re ku biryarên li komunên cihê hevrêz dike, di nav têkiliyê de ye.[5] Komîteya Rêveber a KCDê ji 5 kesan pêk tê, meclîsa koordînasyonê ya ji 13 kesan pêk tê û meclîsa daîmî ya ji 101 delegeyan pêk tê.[6]
Îdeolojî
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Di 14ê tîrmeha 2011an de piştî ku li Amedê kongreya awarte ya bi beşdariya 850 kesî pêk hat, piştgiriya xwe ya ji bo Xweseriya Demokratîk ragihand.[7] DTK di pêvajoya çareseriya pirsgirêka kurd-tirk a li Tirkiyeyê û Bakurê Kurdistanê de jî çalak e û di kanûna 2015an de pêşniyara çareseriya siyasî derxist.[8] Li gorî vê pêşnûmeyê, fikra derxistina makezagoneke nû hat destekkirin, ku piştî wê Tirkiye dê di nav çend herêmên xweseriya demokratîk de ku di Meclîsa Neteweyî ya Mezin a Tirkiyeyê de tên temsîlkirin, were avakirin.[3]
Dozkirina sempatîzan û endaman
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Endamên wê gelek caran ji aliyê rayedarên tirk ve tên darizandin, û tevlîbûna çalakiyên ku ji aliyê DTKê ve tên organîzekirin, weke ku di derbarê nivîskarê Evrenselê Yusuf Karataş de bû, weke sedemeke darizandinê tê dîtin. Her wiha beşdarbûna kongreya DTKê wekî ne endam dikare li gorî DTKê wekî hincetekê were şopandin.[9] Di cotmeha 2018an de di serdegirtinan de gelek serdegirtin li malên wekîlan ên di lîsteyê de hatibûn desteserkirin hatin kirin.[10] Her wiha Leyla Güven jî ji aliyê rayedarên tirk ve daxwaza îstifakirina ji hevserokatiya KCDê hat kirin.[9] Tevî hebûna qanûnî ya DTKê, di îdianameya doza girtina Partiya Demokratîk a Gelan de endamtiya DTKê weke delîla endamtiya rêxistineke sûc hate dîtin.[11]
Serokên partiyê
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]| Hevserokan | Dem | |
|---|---|---|
| Yüksel Genç | Hatip Dicle | 2007–2010 |
| Aysel Tuğluk | Ahmet Türk | 2010–2014 |
| Selma Irmak | Hatip Dicle | 2014–2016 |
| Leyla Güven | Hatip Dicle | 2016–2017 |
| Leyla Güven | Berdan Öztürk | 2017 |
Binihêre
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Çavkanî
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]- ^ a b c "English – DEMOKRATİK TOPLUM KONGRESİ" (bi tirkî). Ji orîjînalê di 24 hezîran 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 2 nîsan 2020.
- ^ White, Paul (15 tebax 2015). The PKK: Coming Down from the Mountains (bi îngilîzî). Zed Books Ltd. rr. 131–132. ISBN 978-1-78360-040-3.
- ^ a b "DTK's Updated Proposal for Democratic Autonomy | New Compass". new-compass.net. Roja gihiştinê 2 nîsan 2020.[girêdan daimî miriye]
- ^ Jongerden, Joost; Akkaya, Hamdi (2013). Gunter, Michael; M.A. Ahmed, Mohammed (edîtor). The Kurdish Spring. Costa Mesa, California: Mazda Publishers. rr. 180–182. ISBN 9781568592725.
- ^ a b c Kurtay, Mahir (11 îlon 2018). "The struggle in North Kurdistan: an interview with HDP MP, Musa Farisoğulları". OpenDemocracy (bi îngilîzî). Ji orîjînalê di 29 tebax 2019 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 12 kanûna pêşîn 2021.
- ^ Jongerden, Joost; Akkaya, Hamdi (2013). Gunter, Michael; M.A. Ahmed, Mohammed (edîtor). The Kurdish Spring. Costa Mesa, California: Mazda Publishers. r. 182. ISBN 9781568592725.
- ^ White, Paul (15 tebax 2015). The PKK: Coming Down from the Mountains (bi îngilîzî). Zed Books Ltd. rr. 66–67. ISBN 978-1-78360-040-3.
- ^ Jongerden, Joost; Akkaya, Hamdi (2013). Gunter, Michael; M.A. Ahmed, Mohammed (edîtor). The Kurdish Spring. Costa Mesa, California: Mazda Publishers. r. 181. ISBN 9781568592725.
- ^ a b "DTK Co-Chair Leyla Güven summoned to depose". 29 hezîran 2020.
- ^ Gazetesi, Evrensel. "Evrensel Writer, Yusuf Karataş arrested - Evrensel Daily". Evrensel.net (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 18 tebax 2020.
- ^ Can, Osman (17 hezîran 2021). "The Motion before Turkey's Constitutional Court to Ban the Pro-Kurdish HDP". Stiftung Wissenschaft und Politik (SWP) (bi îngilîzî). Ji orîjînalê di 22 hezîran 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 6 çiriya paşîn 2021.