Here naverokê

Patrice Lumumba

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
Patrice Lumumba
Image dans Infobox.
Portreya fermî ya hukûmeta Kongo ya Patrice Lumumba wekî Serokwezîrê Komara Demokratîk a Kongoyê sal 1960
Serokwezîrê Komara Demokratîk a Kongoyê (en)
-
-
Joseph Iléo (en)
Jidayikbûn
Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Katakokombe (d) (Congo-Kasaï (en), Belgian Congo (en))Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Mirin
Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre (35 salî)
Lubumbashi (en) (ou environs)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Navê rastî
Patrice Émery Nibba LumumbaLi ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Hevwelatî
Republic of the Congo (Léopoldville) (en)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Pîşe
Siyasetmedar, şoreşgerLi ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Hevjîn
Pauline Opango (en)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Zarok
François Lumumba (en)
Juliane Amato Lumumba (d)
Guy-Patrice Lumumba (en)
Roland Lumumba (d)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Partiyên siyasî
Liberal Party (en) (-)
Mouvement National Congolais (en) (dp. )Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Şerê tevlêbûyî
Congo Crisis (en)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Xelat
Grand Cross of the Order of the Crown (d) ()
Order of the Companions of O. R. Tambo (en) ()Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre

Patrice Émery Lumumba (jdb. 2ê tîrmeha 1925an - 17ê kanûna pêşîn a 1961ê) siyasetmedar û rêberê serxwebûnê yê kongoyî bû ku wekî serokwezîrê yekem ê Komara Demokratîk a Kongoyê kar kiriye. Ew rêberê Tevgera Neteweyî ya Kongoyê (MNC) bû ji sala 1958an heta darvekirina wî ya di kanûna paşîn a 1961ê de. Ji hêla îdeolojîk ve ew neteweperestekî afrîkî û pan-afrîkî bû û di veguheztina Kongo ji koloniyeke Belçîkayê bo komareke serbixwe de rolek girîng lîst.

Demeke kin piştî serxwebûna Kongoyê di hezîrana 1960an de, serhildanek di artêşê de derket, ku destpêka Krîza Kongoyê bû. Lumumba bang li Dewletên Yekbûyî û Neteweyên Yekbûyî kir ku alîkariyê bidin ji bo tepeserkirina separatîstên Katangan. Van cudaxwazên ku ji hêla Moïse Tshombe ve dihatin rêvebirin ji hêla Belçîkayê ve piştgiriyê digirtin. Lê herdu hêz red kirin ku alîkariyê bidin Lumumba, ji ber ku cîhana rojavayî guman dikir ku ew bi dizî nêrînên pro-komunîst digire. Van gumanan kûrtir bûn dema Lumumba ji bo alîkariyê serî li Yekîtiya Sovyetê da, ku CIA wekî "desthilatdariya komunîst a klasîk" binav kir. Ev yek bû sedema mezinbûna cûdahiyan di nav siyaseta kongoyî de, nakokiyên bi Serok Joseph Kasa-Vubu û serokê kargêr Joseph-Désiré Mobutu mezin bûn û her weha bi Dewletên Yekbûyî û Belçîka re jî, yên ku di Şerê Sar de dijberî Yekîtiya Sovyetê bûn.

Girêdanên derve

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]