Patty Frank
Patty Frank | |
---|---|
Jidayikbûn | 19 kanûna paşîn 1876 |
Mirin | 23 tebax 1959 Radebeul |
Hevwelatî | Almanya, Awistirya |
Meqam | |
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre |
Patty Frank (bi nasnavê xwe Eisenarm an Isto Maza, navê rast Ernst Tobis, jdb. 19ê kanûna paşîn a 1876 li Viyana, Awistirya ,m. 23 tebaxa 1959 li Radebeul, Almanya) hunermend, lêkolînerê Xwecihên Amerîkayê û rêveberê muzeyxaneyê yê alman bû.
Jiyana wî
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Bapîrê wî nîgarkerê porselan bû, bavê wî porselanfiroş bû. Malbata Tobis bi eslê xwe ji Bohemyayê hat û ji herêma Karlsbad koçî Viyanayê kir. Gava ku kurê tenê Ernst 13 salî bû, bavê wî li Viyanayê ma û wekî bazirganê porselenê karê xwe domand, dayik bi zarokan re çû Frankfurt am Main, ku keçika herî mezin Gabriele, stran xwendin û paşê bû sopranoya coloratura yekem navek ji operayê re çêkir. Dayika ku bi biryar bû ku tîna zarokê xwe ya serpêhatiyê bişkîne, wî wekî baxçevanek hunerê perwerde kir.
Koma rêwîtiyê ya amerîkî Buffalo-Bill's Wild West Show bi 200 Xwecihên Amerîkayê û kowboyên xwe, hespên kovî û gamêşan çend rojan li Frankfurtê mêvan bû, li baxçeyê xurma her deveran, û şagirtê baxçevaniyê Tobis yek ji wan karmendên ku bû ji bo ku serdêran qadên kesk wêran nekiribin. Dema ku lawikê dilgerm bîhisti bû ku lawê axuran tê xwestin, ew ji malê reviya. Diya wî di dawiyê de ew li Strasburg dît û ew vegerand. Tenê bîranîn cotek mokasenên resen bû ku wî ji endamek trûpê daxwaz kiribû û ew bû bingeha berhevoka wî ya navdar a cîhanê. Dema xwe ya vala de wî li klûbê jimnastîkê "Helvetia" bi mirovên wekhev re hevdîtin kir û têgînên bingehîn ên parterre-robatîk fêr bû; ev destpêka karê wî yê hunermendî bû. Patty Frank hevdamezrîner û rêveberê demdirêj a Karl May û Muzexaneya Xwecihên Amerîkayê ya Weqfa Karl May li Radebeul bû, ku di 1928 de vebû. Jinebiya Karl May Klara ji bo karanîna maqûl ya milkê mêrê xwe û damezrandina mûzexaneyek hewcedarê xwedîkarekî bû. Frank ji bo wê zilamê rast bû. Her wiha ji wê re pêdivî bi materyalê din jî hebû ku Frank di gerên xwe de berhev kiribû.
Ya heta hetayî di "Villa Bärenfett" de bû, ya ku Klara May di 1926 de ji wî re bi şêwazek kabloya daristanî çêkiribû. 30 salan, heya demek kurt berî mirina xwe, wî jiyan û adetên Hindistanê ji mirovên balkêş re vegot. Statîstîkên serdanê salê qala 300.000 mêvan dike. Wî her weha çend pirtûk nivîsandin ku çapên mezintir bi dest xistine: So lebten und starben die Indianer, Die Indianerschlacht am Little Big Horn û Ein Leben im Banne Karl Mays.
Gora Patty Frank ji gorra Karl May ya li goristana Radebeul ne dûr e. Du sal piştî mirina wî, jina wî, ku ew di 65 saliya xwe de pê re zewicî, jî mir. Marie Barthel 20 salan bermaliya a Klara May bû.
Berhemên wî
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]- Die Indianerschlacht am Little Bighorn, Karl-May-Jahrbuch 1926
- Wie ich meinen ersten Skalp erwarb, Karl-May-Jahrbuch 1929
- Ein Überfall auf das Blockhaus, Karl-May-Jahrbuch 1930
- Die Jagd nach der Büffelhaut, Karl-May-Jahrbuch 1931
- Karl Mays letzter Gefangener, Karl-May-Jahrbuch 1932
- Die Indianerschlacht in Stuttgart, Karl-May-Jahrbuch 1933
- Ein Leben im Banne Karl Mays, Karl-May-Verlag, 1935 (enthält vier der oben genannten Texte)
- So lebten und starben die Indianer, elfteilige Artikelreihe in der Wochenzeitschrift Die grüne Post, 1941
- Wilder Westen. Leben und Sterben der Indianer Nordamerikas, 1951 (mit Zeichnungen von Zdenek Burian)
- Die Indianerschlacht am Little Big Horn, 1957
Wêje
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]- Wolfgang Seifert: Patty Frank – der Zirkus, die Indianer, das Karl-May-Museum. 1998 (Biografie)
Girêdanên derve
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]- (almanî) Heike Wolter: Frank, Patty (eigentl. Ernst Tobis). In: Institut für Sächsische Geschichte und Volkskunde (Hrsg.): Sächsische Biografie.
- Karl-May-Museum Radebeul Girêdana arşîvê 2006-11-04 li ser Wayback Machine
- Nîvîsên li ser Patty Frank di kataloga Deutschen Nationalbibliothek de (almanî)
- Gotara li ser Patty Frank ("Wiener Zeitung")[girêdan daimî miriye]
- Gotara li ser karl-may-wiki.