Pergal (soranî)
 | Ev gotar bi zaravayê kurdiya başûrî (kelhurî, kurdî xwarig) hatiye nivîsandin. Ji bo malpera kurdiya başûr, binêre: Wîkîpediya Kurdiya başûr (kelhurî). Ji bo lîsteya gotarên bi kurdiya başûr jî binêre gotara bi kurdiya başûr. |
Pergal (we êngilîsî: system) deseyig le terekerkeyl (fêlûinfî'alel) ya bewendeli serwexwese ke gişkîg hewparçe durus ken. Watey yê "gişki hewparçe" her wehayş tiwanîd erra nîşan danini ye dese le rabiteyl we kar büeyd.
Pergalel binar dîrin û ey binare we lay beşegan û çûnayetî terkîbyan te'rîf büe. Pergalel akar (reftar) dîrin, ke ey akare serûkar dîrîd we nawdadegan (wûrûdîgan), derdadegan (xurucîgan), û şîwey perdaxt kirdini nawdadegan. Pergalel taywetmendîg ewtir dîrin ke birîtî ye le rabite û êtesal le naw beşegani curwacuryan: naw-êtêsali.
Wişey pergal mumkin e we desey rêsa û qanûnegan yê hukûmetîş, ke akari ew hukûmet te'rîf ken, biwetgîd.
Maneyli pergal
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Muhît û merzegan: têorî pergal dunyay îme cûri pergalîg diwînîd. Îme tiwanîmin yê pergal we şinasîni merzeganî wîna (tesewur) bikeymin. Ey yanî îme baye helwijarîmin (intixab bikeymin) ke kam bewendel le naw pergalege bûn û kam le deri pergal. Duma ey kare îme tiwanîm modêl erra pergalege pîşnîyar bikeymin û wey rewişe akareganî pîşwînî bikeymin.
Pergaleli sirûştî û deskirdi ayim: le dunya her du curi ey pergalele vucud dîrin.
Pergali wala: yê pergali walla me'mulen wegerd henîg bewendel le muhît ewana tereker (fe'lûinfi'al) keyd.
Perdaxt kirdin û perdaxti teregûrandin: yê pergal tiwanîd curi yê perdaxtgeri teregûrandinîş kar bikeyd.
Jîrpergalel: yê jîrpergal birîtî ye le çend onsor ke we xweyan pergalîg durus ken, û le watey bantir beşîgin le pergalîg gewretir.
Cureli pergal
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Pergal cureli curwacur dîrîd: pergali zînig, pergali kakeşanî, pergali awûrî, pergali xweretawî, pergali ferhengi, û ewantir.