Mîmar Sînan

Mîmar Sînan
Navê rastî	Mimar Sinan
Jidayikbûn	c. 1490  Ağırnas
Mirin	17 tîrmeh 1588  Konstantînopolîs
Cihê goristanê	Konstantînopolîs
Pîşe	Urban planner
Xebat	Ferhat Pasha Mosque Banya Bashi Mosque Şehzade Mosque Süleymaniye Mosque Selimiye Mosque
Meqam	chief Ottoman imperial architect
Hevjîn	Fatma Nur
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre

Mîmar Sînan an jî Sînanê Mîmar bi navê tevahî belkî Yusif Sînan (an Sinanüddin) bin Abdullah (an Abdülmennan, Ebdurehman, Ebdilkerim (jdb. ~ 1490 li Ağirnasê li nêzîkî Qeyseriyê; m. 17ê tîrmeha 1588an li Stembolê) di dema Siltanên Selîmê yekem, Siltan Silêmanê Qanûnî û Miradê Sêyem avahîsazekî osmanî bû. Di warê mîmariyê de sernavên rûmetê yên wekî Koca Mîmar Sinan Axa (bi osmanî: قوجه معمار سنان آغا, lat. Ḳoca Miʿmār Sinān Āġā) wergirt. Bi nasnavê “Sînanê Mîmar” (Mîmar Sînan) di nav gel de hat naskirin.

Xebata Sînan ku di heman demê de endezyarê înşaetê û plansaziya bajêr jî dixebitî, wek lûtkeya avahisaziya osmaniyan a klasîk tê dîtin. Girîngiya Sînan ji aliyê hemdem û wêjeya pisporî ve bi peyvên wekî "Iqlîdesê serdemê", "Michelangeloyê osmanî" û "Avahisazê herî mezin ê hemû deman" tê xuyakirin.

Jiyana wî

Dîroka jidayikbûna Sînan tam nayê zanîn. Agahiyên netemam û carna nakok ên derbarê malbat û jiyana wî de, bi giranî li ser peywendiyên devkî yên Sînan ên hevalê wî, helbestvan Mistefa Se'î Çelebî, û her wiha li ser nameyên dema wî ya hostayê avahîsaziyê, destnivîsa wî ya bingehîn (Weqfiye) û epîtafa li ser tirba wî.

Navê Sînan û tesnîfkirina ku ji Tuḥfetüʾl-Miʿmerin ji aliyê Mistefa Se'î Çelebî ve, pel 4b, rêzên 7 û 8: "Sinān bin Abdüʾl-Mennān […]ʿAbdullāh oġlı“

Xêzkirina pîvanê ya Sînan ji bo pergala belavkirina avê ya Kirkçeşmeyê, destpêka salên 1560an

Dîmena Tirbeya Sînan

Sînan li gundê Ağirnasê yê Kapadokyayê yê nêzî Qeyseriyê mezin bû, kurê xiristiyanên ortodoks ên yewnanî ku dibe ku tirkîaxêv bûya û dibe ku Joseph an jî Yûsiv imad bûye. Gelo ew li Ağirnasê ji dayik bûye, bi qasî koka etnîkî ya malbata wî ya ku dibe ku bi eslê xwe yewnanî yan ermenî be jî nayê zanîn.

Li Agirnasê îhtîmala ku bûye kevirkêş. Ew di xortaniya xwe de di sala 1512/13/14-ê de bi riya devşîrmeyeke ne asayî dereng hatiye Stenbolê û bû hosteyê xerat û di nav artêşa balbazên peydakirî (acemi ocağı) perwerdariya leşkerî wergirt.

Di dehsalên paşerojê de beşdarî piraniya kampanyayên şerî di bin destê Siltan Selîm I û Siltan Silêmanê Qanûnî (Çaldiran, Şam, Qahîre, Belgrad, Rodos, Mohacs, Viyana, Tebrîz, Bexda, Korfu, Pulya, Moldova û hwd.) û wisa kevneşopiyên avahîsazî yên herî cihêreng nas kir.

Dema ku Belgrad di sala 1521ê de hat zeftkirin, ew ji hêla Yenîçeriyan ve bi navê Sînan b(in) Ebdil-Mennan hate pejirandin. Ji 1523an heta 1526an Atlı Sekban (an Atlı Seğmen = "cerdevanê kûçik" siwarî; nêçîrvanê siwar; Efserê Yenîçeriyan) bû û piştî 1526an ew bû yayabaşi (sedvanê piyadeyê).