Zerîşk
Zerîşk (Berberis) navê çîneke riwekên devî yên famîleya zerîşkan (Berberidaceae) e. Navê xwe daye famîleyê jî. Pirranî heşînî ne. Komekê wan pelweş û hin jî dar in. 400 heya 600 cureyên vê çînê hene. Bi taybetî li rojhilatê Asya û Hîmalayayan tên dîtin.
Hin riweknas çîna mahonîyan (tirîgezne, tiriyên nexweşiya gezneyê) li ser zerîşkan dijimêrin. Li Kurdistanê çend cureyên zerîşkê digihên nayê zanîn. Di bijîşkiya gelêrî ya kurd de, ji tirîgezneyê (mahonî) dermanê gezne, bîrovê tê çêkirin. Çaya wê bi pakijkirina xwînê, gîretî, êşa cegerê bikêr e.
Fêkiyên hin cureyan di xwarinan de tên bikaranîn. Pêjgeha Îranê û pêjgeha hindî gellek jê sûdê werdigirin.
Sîstematîk[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Li vir tenê hin cureyên zerîşkê hatine rêzkirin:
- Zerîşkên Ewropayê
- Berberis aetnensis
- Zerîşka Kretayê (Berberis cretica)
- Berberis hispanica
- Zerîşka bejî (Berberis vulgaris)
- Derveyî Ewropa
- Berberis actinacantha
- Zerîşka fêkîholîk (Berberis aggregata)
- Zerîşka Amurê (Berberis amurensis)
- Zerîşka dorbikenar (Berberis angulosa)
- Zerîşka hindî (Berberis aristata)
- Zerîşka Asyayê (Berberis asiatica)
- Zerîşka fêkîreş (Berberis atrocarpa)
- Berberis beaniana
- Zerîşka Bergmann (Berberis bergmanniae)
- Zerîşka kurt (Berberis brachypoda)
- Zerîşka Bretschneider (Berberis bretschneideri)
- Zerîşka kulîlkbedew (Berberis calliantha)
- Zerîşka kanadayî (Berberis canadensis)
- Zerîşka berfî (Berberis candidula)
- Berberis caroli
- Berberis chilensis
- Berberis chillanensis
- Berberis chinensis
- Berberis chitria
- Berberis circumserrata
- Berberis comberi
- Zerîşka şîrîn (Berberis concinna)
- Berberis congestiflora
- Berberis corymbosa
- Zerîşka Cox (Berberis coxii)
- Zerîşka Darwin (Berberis darwinii)
- Zerîşka şefaf (Berberis diaphana)
- Zerîşka peltorî (Berberis dictyophylla)
- Berberis dielsiana
- Berberis edgeworthiana
- Berberis empetrifolia
- Zerîşka Franz-Ferdinand (Berberis francisci-ferdinandii)
- Zerîşka Gagnepain (Berberis gagnepainii)
- Berberis georgei
- Berberis gilgiana
- Berberis giraldii
- Berberis glomerata
- Berberis grevilleana
- Berberis henryana
- Berberis heteropoda
- Zerîşka Hooker (Berberis hookeri)
- Berberis horrida
- Zerîşka zîvî (Berberis hypokerina)
- Berberis ilicifolia
- Berberis jaeschkeana
- Berberis jamesiana
- Zerîşka Juliane (Berberis julianae)
- Zerîşka Taywanê (Berberis kawakamii)
- Zerîşka korêyî (Berberis koreana)
- Berberis lempergiana
- Berberis litoralis
- Zerîşka Hîmalayayan (Berberis lycium)
- Berberis manipurana
- Berberis masafuerana
- Zerîşka pelkaxez (Berberis microphylla)
- Berberis mitifolia
- Berberis montana
- Zerîşka Mount Morrison (Berberis morrisonensis)
- Berberis negeriana
- Berberis oblonga
- Berberis orthobothrys
- Berberis panlanensis
- Berberis parvifolia
- Zerîşka Poiret (Berberis poirettii)
- Berberis prattii
- Zerîşka cemedî (Berberis pruinosa)
- Berberis replicata
- Berberis rotundifolia
- Berberis sanguinea
- Zerîşka Sargent (Berberis sargentiana)
- Berberis serratodentata
- Zerîşka Sherriff (Berberis sherriffii)
- Berberis sibirica
- Berberis sieboldii
- Berberis temolaica
- Zerîşka Thunberg (Berberis thunbergii)
- Berberis tischleri
- Zerîşka pelxêzkî (Berberis trigona)
- Berberis tsangpoensis
- Zerîşka Valdivia (Berberis valdiviana)
- Zerîşka Veitchs (Berberis veitchii)
- Zerîşka Verna (Berberis vernae)
- Zerîşka balûgî (Berberis verruculosa)
- Berberis virescens
- Zerîşka Wilson (Berberis wilsoniae)
- Berberis yunnanensis
Çavkanî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
- Alan T. Whittemore: Berberis. Di: (online) (almanî)
- Junsheng Ying & Ying Tsun-shen: Berberis. Di: (online) (ne bi kurdî ye)
- Eintrag bei GRIN - Taxonomy for Plants. Girêdana arşîvê 2013-12-26 li ser Wayback Machine
Zêdetir agahî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
- Jost Fitschen (Begr.), Franz H. Meyer: Gehölzflora. 11. erw. und korrig. Auflage, Quelle & Meyer, Wiebelsheim 2002, ISBN 3-494-01268-7.
- John Kelly, John Hillier: The Hillier Bäume & Sträucher. Thalacker-Medien, Braunschweig 1997, ISBN 3-87815-086-5.
- Christopher Brickell, The Royal Horticultural Society (Hrsg.): Die große Pflanzenenzyklopädie. A bis Z. Dorling Kindersley, Starnberg 2004, ISBN 3-8310-0657-1.
- Leslie R. Landrum: Revision of Berberis (Berberidaceae) in Chile and Adjacent Southern Argentina. In Annals of the Missouri Botanical Garden Band 86, Nr. 4, 1999, S. 793–834 (online).