Here naverokê

Lîsteya fosîlên mirovî

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.

Eve lîsteya jibermayiyên fosîlên mirovî yên herî girîng e. Heta îro bi hezaran fosîl hatine dîtin û peydakirina fosîlan berdewam dibe, ji ber vê çendê lîste ne temam e. Tevî ku hemû bi awayekî seranser bi Homo sapiens ve girêdayî nebin jî, têkiliya wan bi pêşiyên mirovê îro re heye. Pîvandina kevnbûna fosîlan bi metoda radyometrîk dihê kirin. Ma, tê wateya milyon salan berê; ka yan k, hezar salan berê.

Zêdeyî 7 milyon salan berê

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Wêne Nav Dema hebûnê Cins Dema
vedîtinê 		Cih Vebîner
Eosimias sinensis,
Muzeya Carnegieyê. Girêdana arşîvê 2011-11-25 li ser Wayback Machine 		45 Ma Eosimias sinensis 1985 Çîn Lin Yipu
Aegyptopithecus zeuxis,
Skulls Unlimited. Girêdana arşîvê 2012-05-31 li ser Wayback Machine 		DPC 2803 >31 Ma Aegyptopithecus zeuxis 1941 Misir Elwyn Simons
Proconsul africanus,
Skulls Unlimited. Girêdana arşîvê 2012-06-02 li ser Wayback Machine 		KNM RU 7290 18 Ma Proconsul africanus 1948 Kenya Mary Leakey
KNM WK 16999 16-18 Ma Afropithecus turkanensis 1986 Kenya Richard Leakey
KNM WK 16950 16-18 Ma Turkanapithecus kalakolensis 1986 Kenya Richard Leakey
GSP 15000 10,5-12,5 Ma Sivapithecus indicus 1979 Pakistan D. Pilbeam û S. M. Ibrahim Shah
IGF 11778 8 Ma Oreopithecus bambolii 1872 Îtalya Paul Gervais
IVPP PA644 8 Ma Lufengpithecus lufengensis 1978 Çîn

3,5 milyon – 7 milyon salan berê

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Wêne Nav Dema hebûnê Cins Dema
vedîtinê 		Cih Vebîner
TM 266 - Toumai 7 Ma Sahelanthropus tchadensis 2001 Çad Alain Beauvilain, Fanone Gongdibe, Mahamat Adoum û Ahounta Djimdoumalbaye.
BAR 1000'00 6 Ma Orrorin tugenensis 2000 Kenya Martin Pickford, Kiptalam Cheboi, Dominique Gommery, Pierre Mein û Brigitte Senut.

Ardipithecus ramidus,
National Geographic. 		Ardi 4,4 Ma Ardipithecus ramidus 1992 Awasha navîn, Etiyopya Tim White

Şopên homînîdan ên Laetoliyê,
Modern Human
Origins[girêdan daimî miriye] 		Şopên Laetoliyê 3,7 Ma Homînîdên duling 1976 Tanzanya Mary Leakey

LH 4,
Modern Human
Origins.[girêdan daimî miriye] 		LH 4 3,6 - 3,8 Ma Australopithecus afarensis 1974 Tanzanya Mary Leakey

KNM-WT,
Modern Human
Origins[girêdan daimî miriye] 		KNM WT 40000 3,5 Ma Kenyanthropus platyops 1999 Kenya Justus Erus

2,5 milyon – 3,5 milyon salan berê: Australopîtekus (Australopithecus)

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Wêne Nav Dema hebûnê Cins Dema
vedîtinê 		Cih Vebîner
Stw 573 - Pêbiçûk 3.3 Ma Australopithecus ? 1994 Afrîkaya Başûr Ronald J. Clarke
DIK-1 - Selam 3,3 Ma Australopithecus afarensis 2000 Etiyopya Zeresenay Alemseged
AL 200-1 3 - 3,2 Ma Australopithecus afarensis 1975 Etiyopya Donald Johanson
AL 129-1 3 - 3,2 Ma Australopithecus afarensis November 1973 Etiyopya Donald Johanson
K 12 - Abel Australopithecus bahrelghazali 1995 Çad Michel Brunet
Lucy 3,2 Ma Australopithecus afarensis Di 30'ê sermaweza 1974'an de Etiyopya Donald Johanson
AL444-2,
Modern Human
Origins Girêdana arşîvê 2010-08-29 li ser Wayback Machine 		AL 444-2 3 Ma Australopithecus afarensis 1991 Etiyopya Bill Kimbel
STS 5 - Mrs. Ples (Misîs Ples) 2,6 - 2,8 Ma Australopithecus africanus 1947 Afrîkaya Başûr Robert Broom
STS 14, Modern
Human Origins Girêdana arşîvê 2006-01-18 li ser Wayback Machine 		STS 14 2,6-2,8 Ma Australopithecus africanus 1947 Afrîkaya Başûr Robert Broom
STS 52, Modern
Human Origins Girêdana arşîvê 2013-06-06 li ser Wayback Machine 		STS 52 Australopithecus africanus
STS 71 2,5 Ma Australopithecus africanus 1947 Afrîkaya Başûr Robert Broom

1 milyon – 2,5 milyon salan berê: Homo

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Wêne Nav Dema hebûnê Cins Dema
vedîtinê 		Cih Vebîner
Taung 1 - Zarokê Taungê 2,5 Ma Australopithecus africanus 1924 Afrîkaya Başûr Raymond Dart
KNM WT 17000 - Kiloxê Reş 2,5 Ma Paranthropus aethiopicus 1985 Kenya Alan Walker
Mirovê Wushanê,
weirdasianews.com 		Mirovê Wushanê 2-2,04 Ma Homo erectus 1986 Çîn
TM 1517 2 Ma Paranthropus robustus 1938 Afrîkaya Başûr Gert Terblanche
KNM ER 1813 1,9 Ma Homo habilis 1973 Kenya Kamoya Kimeu
KNM ER 1470 1,9 Ma Homo rudolfensis 1972 Kenya Bernard Ngeneo
Australopithecus sediba,
scientificamerican.com 		MH1 1,78-1,95 Ma Australopithecus sediba 2008 Afrîkaya Başûr Lee R. Berger
SK 48 1.8 Ma Paranthropus robustus 1948 Afrîkaya Başûr Robert Broom
OH 24 - Twiggy 1,8 Ma Homo habilis 1968 Tanzanya Peter Nzube
OH 8,
Modern Human
Origins Girêdana arşîvê 2010-12-08 li ser Wayback Machine 		OH 8 1.8 Ma Homo habilis 1960 Tanzanya
OH - Zinj an jî
Mirovê Bindeqşikîner 		1,8 Ma Paranthropus boisei 1959 Tanzanya Mary Leakey
D 2700 1,8 Ma Homo georgicus 2001 Gurcistan
OH 7 1,75 Ma Homo habilis 1960 Tanzanya Jonathan Leakey
KNM ER 3733 1,75 Ma Homo ergaster 1975 Kenya Bernard Ngeneo
KNM ER 1805 1,74 Ma Homo habilis Koobi Fora, Kenya
STW 53,
Modern Human
Origins Girêdana arşîvê 2010-04-12 li ser Wayback Machine 		StW 53 1,5 - 2 Ma Homo habilis sensu Lato
anku
ne dabeşkirî ye
binihêre: Grine et al, 1996 		1976 Afrîkaya Başûr A. R. Hughes
SK 847,
Modern Human
Origins Girêdana arşîvê 2007-09-27 li ser Wayback Machine 		SK 847 1,5 - 2 Ma Homo habilis sensu Lato
anku
ne dabeşkirî ye
binihêre: Grine et al, 1996 		1949 Afrîkaya Başûr
DNH 7,
Modern Human
Origins Girêdana arşîvê 2010-06-17 li ser Wayback Machine 		DNH 7 - Eurîdîke 1,5 - 2 Ma Paranthropus robustus 1994 Afrîkaya Başûr André Keyser
SK 46 1,5-2 Ma Paranthropus robustus 1949 Afrîkaya Başûr Robert Broom
OH 13 1,7 Ma Homo habilis 1963 Tanzanya N. Mbuika
KNM ER 406 1,7 Ma Paranthropus boisei 1969 Kenya Richard Leakey
KNM ER 732 1,7 Ma Paranthropus boisei 1970 Kenya Richard Leakey
KNM ER 23000
KNM WT 17400 1,7 Ma Paranthropus boisei Kenya
KNM WT 15000 - Lawê Turkanayê 1.6 Ma Homo erectus
an jî
Homo ergaster 		1984 Kenya Kamoya Kimeu
KNM ER 3883 1,4 - 1,6 Ma Homo erectus Kenya Richard Leakey
Lama Peninjê 1,5 Ma Paranthropus boisei 1964 Tanzanya Richard Leakey
Chellean OH 9,
Modern Human
Origins Girêdana arşîvê 2010-06-17 li ser Wayback Machine 		OH 9 - Mirovê Chelleyî 1,5 Ma Homo erectus 1960 Tanzanya Louis Leakey
KNM ER 992 1,5 Ma Homo ergaster 1971 Kenya Richard Leakey
KGA 10-525 1,4 Ma Paranthropus boisei 1993 Etiyopya A. Amzaye
Daka, nature.com Daka 1,0 Ma Homo Erectus 1997 Etiyopya Henry Gilbert

200.000 – 1 milyon salan berê

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Wêne Nav Dema hebûnê Cins Dema
vedîtinê 		Cih Vebîner
Sangiran 4 < 1 Ma Homo erectus 1939 Îndonezya G.H.R. von Koenigswald
Sangiran 2,
Modern Human
Origins Girêdana arşîvê 2010-08-29 li ser Wayback Machine 		Sangiran 2 0,7-1,6 Ma Homo erectus 1937 Îndonezya G.H.R. von Koenigswald
Trinil 2
Pithecanthropus-1
an jî
Mirovê Javayê 		0,7 - 1 Ma Homo erectus 1891 Îndonezya Eugène Dubois
780 - 858k Homo antecessor
an jî
Homo erectus 		1994 Atapuerca, Spanya Bermúdez û Arsuaga
Mirovê Pekîngê 680 - 780k Homo erectus 1921 Çîn Davidson Black
Ternifine 2-3 700k Homo erectus 1954 Alcerya C. Arambourg
Sangiran 17 700k Homo erectus 1969 Îndonezya S. Sartono
Hexian PA830,
Modern Human
Origins Girêdana arşîvê 2013-06-06 li ser Wayback Machine 		Hexian 400 - 500k Homo erectus 1980 Çîn
Kiloxê 5 (Miguelón) 400k Homo heidelbergensis 1992 Atapuerca, Spanya Bermúdez, Arsuaga û Carbonell
Mirovê Altamurayê 400k Homo heidelbergensis Altamura, Îtalya
Bodo,
Modern Human
Origins Girêdana arşîvê 2010-01-06 li ser Wayback Machine 		Bodo 600k Homo heidelbergensis
an jî
Homo erectus 		1976 Etiyopya A. Asfaw
Mauer 1 - Mirovê Heidelbergê 500k Homo heidelbergensis 1907 Almanya Daniel Hartmann
Ndutu
Sale
Mirovê Saldanhayê Mirovê Saldanhayê 500k Homo heidelbergensis 1953 Afrîkaya Başûr
Arago 21 - Mirovê Talteüllê 400k Homo heidelbergensis
an jî
Homo erectus 		1971 Ketelonya, Fransa Henry de Lumley
Kiloxê Steinheimê 350k Homo heidelbergensis
an jî
Homo neanderthalensis 		1933 Almanya
Petralona 1,
Modern Human
Origins Girêdana arşîvê 2010-01-06 li ser Wayback Machine 		Petralona 1 250 - 500k Homo erectus
an jî
Homo rhodesiensis 		1960 Yewnanistan
Swanscombe Man 250k Homo heidelbergensis
an jî
Homo neanderthalensis 		1935 Brîtaniya Mezin Alvan T Marston
Ngandong 7 250k Homo heidelbergensis
an jî
Homo erectus 		1931 Îndonezya C. ter Haar û G. H. R. von Koenigswald
Broken Hill 1 - Kiloxê Kabwe
an jî
Mirovê Rodesyayî 		125 - 300k Homo rhodesiensis
an jî
Homo heidelbergensis 		1921 Zambiya Tom Zwiglaar
Dali,
Modern Human
Origins Girêdana arşîvê 2010-08-28 li ser Wayback Machine 		Dali (fosîl) 209k Homo heidelbergensis
an jî
Homo sapiens 		1978 Çîn Shuntang Liu

50.000 – 200.000 salan berê: Homo sapiens (eynî cureyê mirovê îro ye)

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Wêne Nav Dema hebûnê Cins Dema
vedîtinê 		Cih Vebîner
LH 18 Homo sapiens 1976 Tanzanya Mary Leakey
Omo 1,
Modern Human
Origins Girêdana arşîvê 2010-08-18 li ser Wayback Machine 		Omo 1 190k Homo sapiens 1967-1974 Etiyopya Richard Leakey
Omo II,
Modern Human
Origins Girêdana arşîvê 2010-01-13 li ser Wayback Machine 		Omo 2 ? Homo rhodesiensis
an jî
'Homo sapiens 		? Etiyopya Richard Leakey
Kiloxê Hertoyê,
ABC Science 		Bermahiyên Hertoyê 160k Homo sapiens idaltu 1997 - 2003 Awasha navîn, Etiyopya Tim White
Jebel Irhoud 1 160k Homo sapiens li dor 1991'ê Jebel Irhoud, Maroko
Jebel Irhoud 2 160k Homo sapiens li dor 1991'ê Jebel Irhoud, Maroko
Lama Jebel Irhoud 3,
PhysOrg.com 		Jebel Irhoud 3 160k Homo sapiens li dor 1991'ê Jebel Irhoud, Maroko
Jebel Irhoud 4 160k Homo sapiens piştî 1991'ê Jebel Irhoud, Maroko
Tabun 1,
Modern Human
Origins Girêdana arşîvê 2013-08-16 li ser Wayback Machine 		Tabun C1 120k Homo neanderthalensis 1967-1972 Îsraêl Arthur Jelinek
Klasies,
Modern Human
Origins Girêdana arşîvê 2010-06-10 li ser Wayback Machine 		Şikeftên ber çemê Klasiesê 125 - 75k Homo sapiens 1960 û dû re Afrîkaya Başûr Ray Inskeep, Robin Singer, John Wymer û Hilary Deacon
Krapina C,
Modern Human
Origins Girêdana arşîvê 2007-09-27 li ser Wayback Machine 		Krapina 100k Homo neanderthalensis 1899 Kroatya Dragutin Gorjanović-Kramberger
Skhul V 90 - 100k Homo sapiens 1933 Es Skhul, Çiyayê Karmelê, Îsraêl T. McCown and H. Moivus, Jr.
Qafzeh IX 90 - 100k Homo sapiens[1] 1933 Qafzeh, Îsraêl T. McCown and H. Moivus, Jr.
Skhul IX Homo sapiens ? Es Skhul, Çiyayê Karmelê, Îsraêl
Qafzeh VI,
Modern Human
Origins Girêdana arşîvê 2010-07-18 li ser Wayback Machine 		Qafzeh VI 90 - 100k Homo sapiens 1933 Nazareth, Îsraêl T. McCown and H. Moivus, Jr.
La Ferrassie 1 70k Homo neanderthalensis September 17, 1909 Fransa R. Capitan û D. Peyrony
La Quina 5 40-55k Homo neanderthalensis Fransa
La Quina 18 40-55k Homo neanderthalensis Fransa
Çiyayê Circeoyê 1
Modern Human
Origins Girêdana arşîvê 2011-05-30 li ser Wayback Machine 		Çiyayê Circeoyê 1 (Çîrçeo 1) 40 - 60k Homo neanderthalensis 1939 Îtalya Prof. Blanc
Saccopastore 1,
Modern Human
Origins Girêdana arşîvê 2011-07-16 li ser Wayback Machine 		Saccopastore 1 60k Homo neanderthalensis Îtalya
Gibraltar 1
Image at
Modern Human
Origins Girêdana arşîvê 2011-07-16 li ser Wayback Machine 		Gibraltar 1 Homo neanderthalensis 1848 Cîbraltar Lieutenant Flint
Shanidar 1 (Şaneder 1) 60 - 80k Homo neanderthalensis 1961 Şaneder, Kurdistan, Iraq Ralph Solecki
Amud 1,
Modern Human
Origins Girêdana arşîvê 2011-04-24 li ser Wayback Machine 		Amud 1 Homo neanderthalensis Îsraêl
Amud 7,
Modern Human
Origins Girêdana arşîvê 2011-07-16 li ser Wayback Machine 		Amud 7 Homo neanderthalensis Îsraêl
La Chapelle-aux-Saints 1 60k Homo neanderthalensis August 3, 1908 Fransa A. û J. Bouyssonie û L. Bardon

Ji 50.000 salan berê û kêmtir

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Wêne Nav Dema hebûnê Cins Dema
vedîtinê 		Cih Vebîner
Mirovê Mungoyê 60 - 40k Homo sapiens 1974 Awistralya
Le Moustier 45k Homo neanderthalensis 1909 Fransa
Neanderthal 1,
Modern Human
Origins Girêdana arşîvê 2010-06-20 li ser Wayback Machine 		Neanderthal 1 40k Homo neanderthalensis 1856 Almanya Johann Carl Fuhlrott
Denisova hominin - Jinika X 40k Homo ? 2008 Rûsya Johannes Krause, et al.
Qafzeh VI,
Modern Human
Origins Girêdana arşîvê 2010-07-18 li ser Wayback Machine 		Jebel Qafzeh 6 92 - 115k yan 30 - 55k Homo sapiens di salên 1930'an de Îsraêl R. Neuville û M Stekelis
NG 6 27 - 53k Homo erectus 1931 Îndonezya C. ter Haar û GHR von Koenigswald
Kiloxê Hofmeyrê 36k Homo sapiens 1952 Afrîkaya Başûr
Images of Peştera cu Oase Girêdana arşîvê 2012-09-30 li ser Wayback Machine Peştera cu Oase 36k Homo sapiens 2002 Romanya
Mirovê Yamashita-Choyê 32k Homo sapiens 1962/1968 Naha, Okinawa, Japon
Kro-Magnon 1 30k Homo sapiens 1868 Fransa Louis Lartet
Combe Capelle 30 - 35k Homo sapiens 1909 Fransa O. Hauser
Predmosti 3,
Modern Human
Origins Girêdana arşîvê 2013-06-06 li ser Wayback Machine 		Predmost 3 26k Homo sapiens 1894 Çekoslovakyaya berê K.J. Maska
LB 1 - Hobbit 18k Homo floresiensis
an jî
Homo erectus?
2003 Îndonezya Peter Brown
Minatogawa 1,
Modern Human
Origins Girêdana arşîvê 2013-08-16 li ser Wayback Machine 		Minatogawa 1 16 - 18k Homo sapiens 1970 Okinawa, Japon
Tandou 15k Homo sapiens 1967 Awistralya Duncan Merrilees
Wadi Kubbaniya 8 - 20k Homo sapiens 1982 Misir Fred Wendorf
Kow Swamp 1,
Modern Human
Origins Girêdana arşîvê 2010-06-17 li ser Wayback Machine 		Kow Swamp 1 9k - 13k Homo sapiens 1968 Awistralya A.G. Thorne
Afalou 13 8k - 12k Homo sapiens 1920's Alcerya C. Arambourg
Wadi Halfa 25 6k - 12k Homo sapiens 1963 Sûdan G. Armelagos, E. Ewing û D. Greene
Wadjak 1 10 - 12k Homo sapiens 1888 Îndonezya Eugene Dubois
Mirovê Tepexpanê 11 - 5k Homo sapiens 1947 Meksîk H. de Terra
Cerro Sota 2 11k Homo sapiens 1936 Şîle Junius Bird
SDM 16704 4,9k - 11,8k Homo sapiens 1929 DYA M.J. Rogers
Lo 4b 6k - 9k Homo sapiens 1965-1975 H. Robbins û B.M. Lynch
Ötzi, zilamê qeşahiyê 5,3k Homo sapiens 1991 Çiyayên Alpê, newala Ötztal (di navbera Awistirya û Îtalyayê) Helmut û Erika Simon
Kerma 27 3,5k Homo sapiens 1913-1916 Sûdan G.A. Reisner
Five Knolls 18 1,5k - 3,5k Homo sapiens 1925-1929 Brîtaniya Mezin
Humboldt Sink <1500 salan Homo sapiens DYA
SCDG K102 300 - 400 salan Homo sapiens 1982 DYA C.S. Larsen

Kurtebêja peyvan a vê lîsteya fosîlan

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
  • AL - Herêma Afarê, Etiyopya
  • ARA-VP - Paleontolojiya Mazmazkgelan a Aramisê, Etiyopya
  • BOU-VP - Paleontolojiya Mazmazkgelan a Bouriyê, Etiyopya
  • ER - Li rojhilatê gola Rudolfê, Kenya
  • KGA - Konso-Gardula, Etiyopya
  • KNM - Muzeya Neteweyî ya Kenyayê
  • KP - Kanapoi, Kenya
  • OH - Homînîda Olduvaiyê, Tanzanya
  • SK - Swartkrans, Afrîkaya Başûr
  • Sts,Stw - Sterkfontein, Afrîkaya Başûr
  • TM - Muzeya Transvaalê, Afrîkaya Başûr
  • TM - Toros-Menalla, Çad
  • WT - Li rojavayê gola Turkanayê, Kenya

Çavkanî

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
  1. ^ Kopîkirina arşîvê, ji orîjînalê di 27 îlon 2007 de hat arşîvkirin, roja gihiştinê 10 nîsan 2010{{citation}}: CS1 maint: archived copy as title (lînk)

Çavkaniyên duyamî

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
  • Tattersall, Ian, Schwartz, Jeffery, Extinct Humans. Westview Press, Boulder CO, 2000, ISBN 0-8133-3482-9
  • Larsen, Clark Spencer, Matter, Robert M, Gebo, Daniel L, Human Origins: the fossil record. Waveland Press, Prospect Heights, 1991, ISBN 0-88133-575-4
  • Grine, F.E, Jungers, W.L, Schultz, J. (1996) Phenetic Affinities Among Early Homo Crania from East and South Africa. Journal of Human Evolution 30 pp. 189–225

Girêdanên derve

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
  • Ji Wikipedia bi zimanê îngilîzî (10.04.2010)
Ji "https://ku.wikipedia.org/w/index.php?title=Lîsteya_fosîlên_mirovî&oldid=1792578" hatiye standin.