Ömer Seyfettin

Ömer Seyfettin
Jidayikbûn	11 adar 1884  Gönen
Mirin	6 adar 1920  Konstantînopolîs
Cihê goristanê	Goristana Zincirlikuyuyê
Hevwelatî	Împeratoriya Osmanî
Perwerde	Kuleli Military High School Turkish Military Academy
Pîşe	Nivîskar romannivîs
Xebat	Mr. Efruz Lonely Efe
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre

Ömer Seyfettin ( jdb. 1884 li Gönen (Parêzgeha Balıkesir), m. 6ê adara, 1920 li Stembol) yek ji girîngtirîn nivîskarên Împeratoriya Osmanî ya paşîn bû. Ew wekî kevneşopekî wêjeya tirkî tête hesibandin û di serî de bi kurteçîrokên xwe navdar bû, yên ku bi vê yekê têne vegotin ku ew zimanê devkî yê tirkî di zaravayê wê ya Stenbolê de wekî zimanê wêjeyî bikar tînin.

Jiyan

Ömer Seyfettin li Gönen li Parêzgeha Balıkesir li nêzîkê qeraxê başûrê Deryaya Marmara di 1884 de hate cîhanê. Bavê wî Ömer Şevki Beg di arteşa osmanî de efser bû û bi eslê xwe ji Qefqasyayî bû, dibe ku ji malbatek Çerkez ji hoza Hatkoy bû. Tê gotin ku ew bi karakterekî hişk û otorîter bû, dibe ku ji ber qewirandina wî be piştî bidawîbûna şerê Rûs-Kafkas di sala 1864î de. Diya wî, Fatma Xanım, ji malbatek rewşenbîrên stenbolî bû, pir oldar bû û pir caran jê re ji Quranê dixwend. Ew di jiyana paşîn de ji bo nivîskêr wekî xalek berdewam a referansê ma.

Ji ber karê bavê, malbat neçar ma ku timûtim bar bike. Ji 1893 18mer di bin çavdêriya apê xwe Koca Mustafa Paşa de hate Stenbolê, ku wî piraniya xwendina xwe li dibistanên leşkerî ( Mekteb-i Harbiye-i Şahane, ya navdar jî tê de) girt. Ji 1906 de wî li Izmir Dibistana Leşkerî ya Îzmirê mamostetî kir. Di vê demê de ew fêrî fransî bû û bi raya hevalên xwe Baha Tevfik û Necip Türkçü bi ramanên ewropî-rojavayî re ket têkiliyê. Di 1909 de ew hate veguheztin arteşa sêyemîn, ku li Selanîkê bi cih bû û di serî de li Balkanan şerê yekîneyên gerîllayên netewperest ên Xiristiyan kir.Wekî din, yekîneya wî artêşê bingehek ji rêza duyemîn a makezagonî ava kir. Serpêhatiyên vê demê di gelek çîrokên wî de têne xuyang kirin.

Ew di 1910an de dest bi weşana kovaran kir û di 1911an de ji leşkeriyê veçixwand da ku bala xwe bide nivîsandinê. Ew bi lez bû hevkarê kovara Genç Kalemler (Pênûsên ciwan) li Selanîkê, ku di destpêkê de bi sernavê Hüsn-ü Şiir (Bedewî û Helbest) derket. Piştî ku sansûr di 1908-an de hate nerm kirin, ew beşek ji dîmena çapemeniyê ya geş bû. Her çend bi bingehî ji wêjeyê re hatibû nezirkirin jî, di çarçoveya salên qeyranê yên împaratoriyê de, ew cihê nîqaşên cihêreng, pir polîtîk bû.

Berhem

Binaviya Ömer Seyfettin di bingeh de li ser kurteçîrokên wî tête damezirandin - her çend ji sedsala 19an de wekî teşeyek wêjeyî belav bûbe jî, ew bû yê ku ji bo danasîna janrê di wêjeya tirkî de herî zêde kir. Ew bi karanîna zimanê gelêrî yê tirkî têne xuyang kirin. Bi berhevdana bi zimanê dewleta Osmanî re, ev ji berî her tiştî tê wateya hêsankirinê: Gotinên deynkirî yên Farisî û Erebî, yên ku ji mêj ve wêjeya osmanî vedibêjin, di ferhengê de têne belav kirin; Di rêzimanê de, pirjimarên Erebî û têkiliyên cinsî yên Farisî bi hêmanên hêja yên zaravayê Tirkî hatine guhertin. Bi tevahî zêdeyî 130 çîrok heya nuha ji hêla wî ve hatine belge kirin, hin ji wan neqediyayî ne. Ji ber ku wî timûtim bi bernavkan nivîsand, dibe ku ev hejmar zêde bibe. Ji hêla mijarî ve, çîrok bi giranî li ser mijarên gelerî hatine damezrandin û ew dikarin li pênc koman werin veqetandin: nivîsarên xwejînenîgarî , fabilan, çîrokên dîrokî, çîrokên şer û mijarên rojane yên hemdem.

Berhemên wî

Çirok

• 1/2
• Acaba Ne İdi?
• Acıklı Bir Hikâye
• Açık Hava Mektebi
• Akşam Sefası
• Ant
• Antiseptik
• Apandisit
• Ashab-ı Kehfimiz
• Asilzadeler
• Aşk Dalgası
• Aşk ve Ayak Parmakları
• At
• Ay Sonunda
• Ayın Takdiri!
• Bahar ve Kelebekler
• Baharın Tesiri
• Balkon
• Başını Vermeyen Şehit
• Beşeriyet ve Köpek
• Beyaz Lale
• Beynamaz
• Bilgi Bucağında
• Binecek Şey
• Bir Çocuk Aleko
• Bir Hatıra
• Bir Hayır
• Bir Kayışın Tesiri
• Bir Temiz Havlu Uğruna
• Bir Vasiyetname
• Birdenbire
• Bit
• Bomba
• Boykotaj Düşmanı
• Busenin Şekl-i İptidaisi
• Büyücü
• Cesaret
• Çakmak
• Çanakkale'den Sonra
• Çirkin Bir Hakikat
• Çirkinliğin Esrarı
• Dama Taşları
• Deve
• Devletin Menfaati Uğruna
• Diyet
• Dünyanın Nizamı
• Düşünme Zamanı
• Eleğimsağma
• Elma
• Erkek Mektubu
• Ezeli Bir Roman
• Falaka
• Ferman
• Fon Sadriştayn’ın Karısı
• Fon Sadriştayn’ın Oğlu
• Forsa
• Foya
• Gayet Büyük Bir Adam
• Gizli Mabet
• Gurultu
• Hafiften Bir Seda
• Harem
• Havyar
• Herkesin İçtiği
• Heykel
• Horoz
• Hürriyet Bayrakları
• Hürriyet Gecesi
• Hürriyete Layık Bir Kahraman
• İffet
• İhtiyarlıkta mı Gençlikte mi?
• İki Mebus
• İlk Cinayet
• İlk Düşen Ak
• İlk Namaz
• İnat
• İrtica Haberi
• Kaç Yerinden?
• Karmanyolacılar
• Kaşağı
• Kazın Ayağı
• Kerâmet
• Kesik Bıyık
• Kıskançlık
• Kızıl Elma Neresi?
• Koleksiyon
• Korkunç Bir Ceza
• Kurbağa Duası
• Kurumuş Ağaçlar
• Küçük Hikâye
• Külah
• Kütük
• Lokanta Esrarı
• Mahcupluk İmtihanı
• Makul Bir Dönüş
• Mehdi
• Mehmaemken
• Memlekete Mektup
• Mermer Tezgâh
• Miras
• Muhteri
• Müjde
• Mürebbiye
• Nadan
• Nakarat
• Namus
• Nasıl Kurtarmış?
• Nezle
• Niçin Zengin Olmamış?
• Nişanlılar
• Pamuk İpliği
• Pembe İncili Kaftan
• Perili Köşk
• Piç
• Pireler
• Primo Türk Çocuğu
• Rüşvet
• Sahir'e Karşı
• Sebat
• Sivrisinek
• Sultanlığın Sonu
• Şefkate İman
• Şîmeler
• Tam Bir Görüş
• Tarih Ezeli Bir Tekerrürdür
• Tavuklar
• Teke Tek
• Tenezzüh
• Terakki
• Teselli
• Topuz
• Tos!
• Tuğra
• Tuhaf Bir Zulüm
• Türbe
• Türkçe Reçete
• Tütün
• Uçurumun Kenarında
• Uzun Ömür
• Üç Nasihat
• Velinimet
• Vire
• Yalnız Efe
• Yaşasın Dolap
• Yemin
• Yeni Bir Hediye
• Yuf Borusu Seni Bekliyor
• Yüksek Ökçeler
• Yüz Akı
• Zeytin Ekmek

Helbest

• Aşk
• Aveng-i Ezhar
• Bahar Rüzgârı
• Bir Nale-i Hicran-ı Muvakkat
• Buse-i Mader (mensur)
• Hediye (mensur)
• Hicrân-ı Müzmin
• İcab-ı Sevda (mensur)
• Kaşkar
• Kır Sineği (mensur)
• Kurşun Kalem (mensur)
• Mefkure
• Oh, Sus!..
• Pembe Menekşe (mensur)
• Saat
• Sarhoşluk
• Sevdiğime
• Telhi-i Âmâl
• Terâne-i Giryedâr
• Türk Dünyası (Kaşgar)
• Yâd-ı Melûl
• Yalnızlık
• Yıkık Han

Risale

• Yarınki Turan Devleti