Şerê Edesayê
 |
Şerê Edesayê | |
|---|---|
| |
 Valerian ji aliyê Şepûr I ve tê girtin, medalyona Valerian û Şepûr I | |
| 37°09′Bk 38°48′Rh / 37.15°Bk 38.8°Rh | |
| Beşdar |
|
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre | |
Şerê Edesayê di sala 260an de di navbera artêşên împeratoriya Romê ya di bin fermandariya împerator Valerian û hêzên sasanî yên di bin serokatiya şahanşah (keyê keyan) Şepûr I de pêk hat. Artêşa Romayê têk çû û bi tevahî ji aliyê hêzên Îranê ve hat girtin; cara yekem împeratorekî Romê dîl hat girtin. Romayî hatin pelçiqandin û farisan tenê windahiyên piçûk dan. Bi vî rengî, şer bi gelemperî wekî yek ji xirabtirîn karesatên di dîroka leşkerî de tê dîtin.
Di destpêka şer de, Şepûr çend caran êrîşî axa Romê kiribû. Wî di salên 253 an 256an de ji hêla Orontes li Sûriyê herêma Entakyayê girt û talan kir. Ji bo ku destdirêjiyên farisan bide rawestin û tolhildanê bigire, Valerian bi xwe bi artêşek ku tê gotin qasî 70.000 hêzdar bû (ku di nav wan de nobedarên Pretorî jî hebûn) li dijî Şepûr derket qadan. Bi saya serkeftinên destpêkê romî bi ser ketin û parêzgehên Sûriyê ji nû ve bidest xistin, lê di destpêka havîna 260an de şerek li deştên mezin ên di navbera Carrhae û Edessa de derket.
Artêşa Romê li hember artêşa farisan, ku ji siwarên giran pêk dihat, têkçûnek bi felaket xwar. Bi vî awayî împarator Valerian di dema şer de yan jî piştî şer dîl hat girtin. Ev bûyer ji bo Romiyan bûyerek bêhempa û pir rûreşker bû. Şepûr ev yek di rapora xwe de (bi yewnanî, farisiya navîn û partî wek res gestae divi Saporis tê zanîn) li Neqşê Rustem û li ser rolyefên zinaran ên din (wek nêzîkê Bişapûr) tomar kir[çavkanî hewce ye].