Şorê, Hacî Omeran
 |
 | Ji bo teyîdkirina agahiyên vê gotarê zêdetir çavkanî hewce ne. (çiriya pêşîn 2025) |
Şorê | |
|---|---|
| Dirûşm: Kurên Çiyayê Helgurdê | |
  Şorê | |
| Koordînat: 36°42′21″Bk 44°54′46″Rh / 36.70585784°Bk 44.91281052°Rh | |
| Welat | Başûrê Kurdistanê |
| Dewlet | Herêma Kurdistanê, Îraq |
| Parêzgeh | Hewlêr |
| Navçe | Çoman |
| Nahiye | Hacî Omeran (2018) |
| Demonîm | Şorî, xelkê Şorê |
 | |
biguhêre | |
Şorê (bi tîpguhêziya îngilîzî: Shore) gundekî Hecî Omeran ê navçeya Çoman a ser bi parêzgeha Hewlêrê ve ye. [1][2].
Cihê erdnîgarî yê gund li çiyayên Zagrosê li ser quntarên çiyayê Helgurd e, ku wekî gundê herî sar ê Kurdistanê tê hesibandin, bi gundên Derbend, Dolebon, Nawende, Gundejor û Gelejêr re sînor e.
Dûrahiya di navbera navçeya Çoman û gundê Şora de nêzîkî 12 kîlometre ye.
Bilindahiya wê digihêje 2200 metreyan ji asta deryayê, ku ev yek jî avhewayek balkêş bi zivistanên sar û havînên sar dide wê. Berf çend mehên salê herêmê digire û heta havînê li lûtkeyên nêzîkî Halgurdê qeşa berdewam dike.
Gundê Shore bi darên xwe yên gwîzan navdar e, ku gelek gwîzan hildiberînin. Wekî din, li vê herêmê gelek heywanên kovî hene wek: meymûn, baz, rovî, hirç, beraz, rovî, gur.
Ji ber dijwarbûna herêmê û hebûna gelek çiyayên bilind û xeternak, geştyar nikarin serdana wê bikin, û gundê Shora ji bo geştiyariyê ne guncaw e.
Şorî nêzîkî 200 salan e li Balekayetiyê dijîn û ji Hekariyê hatine herêmê. Ew li Hekariyê dijîn û ji çolên Şemzînanê hatine çolên Balakayetiyê, nêzîkî sînorê Tirkiye - Iraqê. Împeratorîya Osmanî. Xelkê vî gundî berî hatina xwe bo Balekayetîyê pir germ û çol bûn. Ji sala 1700 heta 1800 wan li çolên Şemzînanê geriyan . Piştre ji ber gefên Împeratorîya Osmanî ew nekarîn li welatê xwe bimînin.[3][4]
Li gorî Împeratoriya Osmanî, xelkê vî gundî ji sala 1700 heta 1800an li çolên Şemzînanê dijiyan. Piştre, ji ber gefên Împeratoriya Osmanî, ew nekarîn li welatê xwe bimînin û neçar man ku koçî çolan bikin.
Şorî ji gundê Salaraniyê yê Şemzînanê hatin herêmê. Hin ji xizmên wan li herêma Bradostê man.
Hin ji wan çûn Urmiyê li Rojhilatê Kurdistanê, yên din hatin quntarên Çiyayê Helgurd, ku li wir tenê heft an heşt malbat hebûn. Du ji bav û kalên wan pêşî çûn herêma nêzîkî Qesrê, Piştre ew vegeriyan quntarên Çiyayê Helgurd û li gundê Şorê kok girtin û li cem xizmên xwe bicîh bûn, ku bav û kalên wan vedigerin eşîra Harkî û beşek ji wan in.
Piştî ku gihîştin çiyayê Helgurd, ku ew bi salan li wir man, rejîmê malên wan şewitandin û ew neçar kirin ku ji gundê xwe derkevin û ber bi deverên din ve koçber bibin.[çavkanî hewce ye]
Piraniya xelkê Şorê xizmên hev in û vedigerin heman paşxaneyê.
Şorî bi piranî di pez û dewaran û çandiniyê de dixebitin, kêmtir bi bajaran re tevlihev bûn û li çolên herêma Şemzînanê dijiyan.[çavkanî hewce ye]
Piraniya xelkê niha li navenda Çomanê dijîn û ji biharê heta payîzê vedigerin Şorê, hin jî li parêzgeha Hewlêrê dijîn.
Eslê navê gundê Şor û wateya wê
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Dibe ku Şora Şûra bûbe, ji ber cihê xwe, ku bi çend çiyayan wekî Şora dorpêçkirî ye, ji ber vê yekê jê re Şûra hatiye gotin û bi demê re bûye Şora. An jî peyva xwê bi xwe, ku tê wateya barûtê, peyva xwê an xwê çend wateyan hene wekî:[çavkanî hewce ye]
Tirş, şer, şûr, kîwî û navê kulîlkek kîwî. Di dawiyê de, îhtîmalek din jî heye ku nav bi demê re guheriye, wekî, xwê, xwê, xwê, sor.[çavkanî hewce ye]
Erdnîgarî
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Kanî
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]- Kaniya Şêx Teha
- Kaniya Sincanê
- Kaniya Mişkê
- Kaniya Sarkê
- Kaniya Dirîlan
- Kaniya Çîsalan
- Kaniya Mêrgê Spîndarê
- Kaniya Jinan
- Kaniya Nawselotiyan
- Kaniya Şînkan
- Kaniya Sayê
Gir
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Kevir (berd)
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Cihên bilind
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Goristan (qebristan)
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Gund
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Çavkanî
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]- ^ Dr Abdulla Ghafor (2001). Index of Kurdistan Villages. Vol. 2. (Index of villages in Southern Kurdistan in the Iraqi Population Census 1957). Stockholm.
- ^ http://krso.net
- ^ "Ottoman Tax Registers (Tahrir Defterleri)". uconn.edu. 2002.
- ^ "Narrative of a residence in Koordistan : and on the site of ancient Nineveh; with journal of a voyage down the Tigris to Bagdad and an account of a visit to Shirauz and Persepolis". archive.org. 1836.