Artîşok

Artîşok
	Cynara scolymus
Dabeşandina zanistî
Cîhan:	Plantae
(ne aşkera ye):	Angiosperms
(ne aşkera ye):	Eudicots
(ne aşkera ye):	Asterids
Kom:	Asterales
Famîle:	Asteraceae
Êl:	Cynareae
Cins:	Cynara
Cure:	C. cardunculus
Navê zanistî yê latînî
	Cynara cardunculus; L.

Artîşok (Cynara scolymus), riwekek ji famîleya stêregulan e. 50–150 cm bilind dibe, di pêjgehan de tê bikaranîn. Riwekeke pirrsalane ye. Ji parevên Deryaya Navîn, bakurê Afrîka, Îran û Kurdistanê belav bûye.

Herçendî di pêjgeha kurd de tê bikaranîn jî, li Kurdistan çandiniya wê nakin. Sedemê herî mezin şer e ku rewşa asayî xirab kiriye. Li Îtalyayê ji artîşokê lîkoran çêdikin. Di sedsala 15em de derbasê Brîtanya û bakurê Ewropayê bûye.

Di warê tenduristiyê de

Pelên wê bê qemçik in. Bo kîsikê zirav, cegerê tê pêşniyarkirin. Alkol, nîkotîn û bezê ji kêm dike, asta amonyak û kolesterolê dadixîne. Ji aliyê vîtamînên A û B dewlemend e. Kepîrgirtina damaran (ango tengbûna damaran) dereng dixîne, agirê laşê dadixîne. Bo ba, zerika zer û zerika reş, şaneyên tûreyê, pêşîlêgirtina vartoyiyê (vîrik, îshel) bikêr e.

Pêşangeh

Artîşok li dukana hêşinahîfiroşiyê

Çavkanî

David J. Keil: Cynara. In: Flora of North America Editorial Committee (Hrsg.): Flora of North America North of Mexico. New York and Oxford, 1993+. Bd. 19, S. 89. online, abgerufen am 4. Februar 2008
Gabriella Sonnante, Domenico Pignone, Karl Hammer: The Domestication of Artichoke and Cardoon: From Roman Times to the Genomic Age. In: AOBPreview, 4. Juli 2007. doi:10.1093/aob/mcm127 (îngilîzî)
Mireille Jochum-Guillou, Marion Zerbst: Artischocke – die gesunde Delikatesse. Trias, Stuttgart 1998, ISBN 3-89373-466-X (almanî)

Girêdanên derve

Wîkîferheng: artîşok – Mane, etîmolojî, werger û bêhtir

Artîşok li obst-gemuese.at ^{Girêdana arşîvê 2013-07-02 li ser Wayback Machine} (almanî)
Phytodoc.de - li ser rola wê di tenduristiyê de. ^{Girêdana arşîvê 2010-01-30 li ser Wayback Machine} (almanî)