Bendava Derbendîxanê

	Bendava Derbendîxanê ; بەنداوی دەربەندیخان
	Cih
Herêm	Derbendîxan, 65 km başûrê rojhilata Silêmaniyê, Hikûmeta Herêma Kurdistanê
Dewlet	Iraq
Koordînat	35°06′46″Bk 45°42′23″Rh / 35.11278°Bk 45.70639°Rh
	Nexşeya cihan Hikûmeta Herêma Kurdistanê
	Avayî
Destpêk	1956
Vekirin	1961
	Bendav
Mebest	Çendmebestî
Cure	Axebendaw
Bilindayî	128 m
Dirêjahî	445 m
Çem	Sîrwan
Cureya Rêherkê	Şirika bikontrol
Zerengiya deravêtê ya rêherkê	11.400 m3/s
	Embarav (gola bendavê)
Bilindayî	485 m
Firehbûna rûyê; ava golê	113 km2
Qewareya; gola bendavê	3.000.000.000 m3
	Îstgeha wizeya karebayê
Turbîn	3 x 83 MW
Installed Capacity	249 MW
	biguhêre

Bendava Derbendîxanê (bi soranî: بەنداوی دەربەندیخان‎, lat. Bendawî Derbendîxanê), bendaveke çendmebestî ye ku li ser çemê Sîrwanê yê li parêzgeha Silêmaniyê hatiye çêkirin. Cureya wê bendava axî ye û di navbera salên 1954-1961ê de hatiye çêkirin. Mebesta bendavê avdanî, hilberandina wizeya hîdroelektrîkî û rekreasyon e. Bendav û sentrala wizeyê ya bi 249 MWî, ji ber nerind çêkirin û xemsarî, di nav salan de gelek car hatin veherandin. Rindkirina sentralê di sala 2007an de dest pê kiriye û di sala 2013an de jî dawî lê hatiye.^[2]

Dîroka bendavê

Piştî sêwirandina bendavê ya ji aliyê Şirketa Endezyariyê Harza ya DYAyê ve çêkirina bendavê di sala 1956an de dest pê kir. Gola bendî (rezervuar) jî di sala 1961ê de dest pê kir û di heman salî de çêkirina bendavê qediya. Piştî tijekirina gola bendî, çend problem derketin holê. Di sala 1967an de hezazekê çêbû. Ev hezaz bû sedema xûziyeke nêzîkî 100 metreyî û ev çewtî her gav di bin veherandinê de ye.

Di navbera salên 1983-1985an de sentrala wizeyê ya bendavê ji aliyê şirketên alman Polensky & Zöllner û japonî Mitsui ve hate veguhertin. Jeneratorên 83 MWî bi 2 jeneratorên bendavê yên bi 800 kWî re hate guhirandin. Piştî kemijîna bûyerên siyasî, ew di sala 1990î de kete navberê. Digel vê yekê, du jenerator xweş neşixûlîn û turbîn jî li dûçarî kavîtasyonan man. Ji ber şerê Îran û Iraqê, di sala 1988an de rêherk hatin rakirin û di navbera salên 1989 û 1990î de deriyên rêherkê yên nû hate sazkirin. Sentrala wizeyê di sala 1990î de bi bombebarankirinê gelek xesar çêbû. Di sala 2007an de ji aliyê Banka Cîhanê ve ji bo veherandina bendavên Dûkan û Derbendîxanê, nêzîkî 40 milyon dolar hate şandin. Vehera Bendava Derbendîxanê 18.850.000 dolar girt û di sala 2013an de tewaw bû.^[3]^[4]

Dîzayn û karsazî

Bendav, li ser newalekê ku ji latiyê niştî pêk hatiye, dimîne. Bilindiya bendavê ya maksîmûm 128 m û dirêjiya kretê ya bi rêherkê 535 m ye. Firehiya kretê 17 m û asta kretê jî 495 m ye. Qewareya bendavê ya binyadî 7.100.000 m³ e. Bendav di qadeke 17.850 km² de av di xwe de dihewîne. Li gorî dîzayna xwe zerengiya avgirtinê bendavê 3 Mm³ e. Ji vê zerengiyê 2.500.000.000 m³ depokirina karîger û 500.000.000 m³ jî depokirina xalî ye. Di bilindahiya 485 metreyê de, qada rezervuarê 113 km² e.

Pêşangeh

Gola Derbendîxanê

Girêdanên derve

Li Wikimedia Commons medyayên di warê Bendava Derbendîxanê de hene.

Çavkanî

^ http://www.envirozan.info/EZ_Docs/Dams/D_Iraqi%20Dam%20Assessments.pdf
^ Dokumaneke li ser Bendava Dûkan û Derbedîxan[1]
^ http://documents.worldbank.org/curated/en/330441467986319590/pdf/ICRR14680-P099059-Box393183B-PUBLIC.pdf
^ http://documents.worldbank.org/curated/en/703421468771332625/pdf/P0990590ISR0Di025201101319579140467.pdf

[1] ttp://www.envirozan.info/EZ_Docs/Dams/D_Iraqi%20Dam%20Assessments.pdf

[2] Dokumaneke li ser Bendava Dûkan û Derbedîxan[1]

[3] ttp://documents.worldbank.org/curated/en/330441467986319590/pdf/ICRR14680-P099059-Box393183B-PUBLIC.pdf

[4] ttp://documents.worldbank.org/curated/en/703421468771332625/pdf/P0990590ISR0Di025201101319579140467.pdf

[1]

[2]

[3]

[4]