Dolarê kanadayî
| Dolarê kanadayî | |
|---|---|
| Canadian dollar (inglîzî) dollar canadien (fransî) | |
 | |
| ISO 4217 | |
| Kod | CAD |
| Hejmar | 124 |
| Nûner | 2 |
| Denomînasyon | |
| Binyekîne | |
| 1⁄100 | Sent (bi îngilîzî) and sou (colloquial in French) |
| Sembol | $, Can$, C$, CA$ an jî CAD |
| Cent | ¢ |
| Bernavk | Loonie, buck {{{2}}} Huard, piastre (di bikaranîna populer de tê gotin piasse) {{{2}}} |
| Banknot | Kanada |
| Bikaranîna kêmcar | $1, $2 (berdewamkirî ye, hîn jî îhaleya qanûnî) |
| Pereyê hur | 5 ¢, 10 ¢, 25 ¢, $1, $2 |
| Bikaranîna kêmcar | 1 ¢ (berdewamkirî ye, hîn jî îhaleya qanûnî), 50 ¢ (hîn jî tê derkirin) |
| Demografî | |
| Bikarhêner(ên) fermî | Kanada |
| bikarhênerên_nefermî | St. Pierre û Miquelon |
| Derxistin | |
| Banka navendî | Banka Kanadayê |
| Malper | www |
| Çapkar | Pargîdaniya Nîşe ya Banka Kanadayê |
| Malper | www |
| Derbxane | Derbxaneya Keyaniya Kanadayê |
| Malper | www |
| Nirxandin | |
| Enflasyon | 1.9% (Tîrmeh 2018) |
| Çavkanî | Statîstîkên Kanadayê, 2018. |
| Beşekî rêzefîlm a li ser |
| Aboriya Kanadayê |
|---|
 |
| Aboriya Dîrokî ya Kanadayê |
| Sektor |
| Aboriya parêzgehê |
| Aboriya bajar |
Dolarê kanadayî (nîşan: $; kod: CAD; fransî: dollar canadien) pereyê Kanadayê ye. Bi kurteya nîşana dolarê $ an jî carinan CA$, Can$ an C$ tê kurt kirin, da ku ew ji diravên din ên bi dolar ve têne veqetandin. Ew di nav 100 sentan de tê dabeş kirin (¢).
Ji ber wêneya loonek hevpar a li ser pişta pereyê dolar û carinan yekeya dirava bixwe carinan ji hêla Kanadayîyên îngilîzîaxêv û bazirgan û vekolerên pevragihanê biyanî ve wekî loonie têne binav kirin.[1]
Dîrok[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
| Diravcins | Dîrokên bikaranîn | Nirxên Panotên brîtanî | Nirxên Dolarên Kanadî |
|---|---|---|---|
| Pounda kanadayî | 1841–1858 | 16s 5.3d | $4 |
| Dolarê kanadayî | 1858 – niha | 4s 1.3d | $1 |
| Dolarê New Brunswick | 1860–1867 | ||
| Dolarê British Columbia | 1865–1871 | ||
| Dolarê Girava Prince Edward | 1871–1873 | ||
| Dolarê Nova Scotian | 1860–1871 | 4s | $0,973 |
| Dolarê Newfoundland | 1865–1895 | 4s 2d | $1.014 |
| 1895–1949 | 4s 1.3d | $1 |
New Brunswick û Nova Skotiya[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Di 1860an de, koloniyên New Brunswick û Nova Scotia li pey parêzgeha Kanadayê bûn û pergalek dehiyê li ser bingeha yekîneya dolarê amerîkî qebûl kirin.
Newfoundland[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Newfoundland di sala 1865an de derbas bû, lê berevajî Parêzgeha Kanadayê, New Brunswick û Nova Scotia wê biryara yekîneyek li ser bingeha dolarê spanî ne li ser Dewletên Yekbûyî qebûl bike. Dolar û di navbera van her du yekîneyan de ferqek sivik hebû. Dolarê Amerîkî di sala 1792an de li ser bingeha giraniya navînî ya hilbijarkek dolarên spanî yên lixwekirî hate afirandin. Bi vî rengî, Dolarê Spanî hinekî zêdetir ji dolarê Amerîkî bûye û herwiha Dolarê Newfoundland heta sala 1895an hinekî ji dolarê Kanadî zêdetir bû.
Kolombiyaya Brîtanî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Keyaniya Kolombiyaya Brîtanî di sala 1865an de, Dolarê Kolombiyaya Brîtanî wek bi dolarê Kanadî pereyê xwe pejirand. Dema ku Kolombiyaya Brîtanî di sala 1871an de wekî parêzgeha şeşemîn beşdarî Kanadayê bû, dolarê Kanadî şûna dolarê Kolombiyaya Brîtanî girt.
Girava Prens Edward[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Di sala 1871an de, Girava Prens Edward di nav yekîneya dolarê Amerîkî de bûye dehekî û pereyên bi nirxa 1 cent danî. Lêbelê, pereyê Girava Prince Edward di demek kin de di pergala Kanadayê de hate şûştin, dema ku Girava Prens Edward di 1873an de beşdarî Desthilata Kanadayê bû.
Konfederasyon[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Di sala 1867an de, parêzgehên Kanadayê, New Brunswick û Nova Skotiya di federasyonekî bi navê Kanadayê de bûn yek û sê dirav di nav dolarê Kanadayê hatin yek kirin. Parlamena Kanadayê di nîsana 1871an de "Zagona Pereyên Yekgirtî" qebûl kir,[2] girêdayên cûrbecûr ên dirav û diravên parêzgehan şûna wan bi dolarê Kanadî hevpar kirin.
Di sedsala 20an de peşveçûn[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Standarda zêr di dema Şerê Cîhanê yê Yekem de bi awayekî demkî hat terikandin û di 10ê nîsana 1933an de bi awayekî teqez hat rakirin. Dolarê Amerîkî li CA$1,10 = 1.00 US$ hate sabît kirin. Ev di sala 1946an de wekî hevseng hate guheztin. Di 1949an de, sterlîna sterlîn hate daxistin û Kanadayê jî li pey xwe hişt, ku vegerî pegekî CA$1,10 = 1.00 $. Lêbelê, Kanada destûr da ku dolarê xwe di sala 1950an de biherike û li ser vê yekê dirav di deh salên pêş de li ser dolarê Amerîkî bi nirxek sivik rabû. Lê dolarê Kanadî piştî sala 1960an bi tundî daket, berî ku ew dîsa di sala 1962an de bi CA$1,00 = 0.925$ ve hatin girêdan. Ev carna bi pejoratîf wekî "Diefenbuck" an "Diefendollar", piştî Serokwezîrê wê demê John Diefenbaker dihat binavkirin. Ev peg heta sala 1970an dom kir, ku ligel nirxa diravê ji wê hingê ve diherikiya.
Pereyê hesinî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
| Nirx | Binavkirin | Berhevkirin | Pêşdîtin | Paşdîtin | Giranî | Çap | Qelewbûn | Zivirî |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 ¢ | îngl. (ugs.) Penny
frz. Cent an jî Sou |
94 % St, 1,5 % Ni, 4,5 % Cu
(Rûser: Cu) |
Elisabeth II. | Kevot | 2,35 g | 19,05 mm | 1,45 mm | heta 4ê Sibatê 2013 |
| 5 ¢ | îngl. Nickel | 94,5% St, 3,5% Cu, 2% Ni
(Rûser: Ni) |
Elisabeth II. | Darbir | 3,95 g | 21,2 mm | 1,76 mm | erê |
| 10 ¢ | îngl. Dime | 92% St, 5,5% Cu, 2,5% Ni
(Rûser: Ni) |
Elisabeth II. | Pozşîn | 1,75 g | 18,03 mm | 1,22 mm | erê |
| 25 ¢ | îngl. Quarter | 94% St, 3,8% Cu, 2,2% Ni
(Rûser: Ni) |
Elisabeth II. | Şivira kedî | 4,4 g | 23,88 mm | 1,58 mm | erê |
| 50 ¢ | îngl. Half Dollar | 93,15% St, 4,75% Cu, 2,1% Ni
(Rûser: Ni) |
Elisabeth II. | Mertala Kanadayê | 6,9 g | 27,13 mm | 1,95 mm | kêmcar |
| 1 $ | îngl. Loonie
frz. Huard an jî Piasse |
91,5% Ni 8,5% bronz
(Rûser: Bronz) |
Elisabeth II. | Bapîvîngl. Loon | 7 g | 26,5 mm | 1,75 mm | erê |
| 2 $ | îngl. Toonie | Gilover: 99% Ni
Tov: 92% Cu, 6% Al, 2% Ni |
Elisabeth II. | Hirçê spî | 7,3 g | 28 mm | 1,8 mm | erê |
Banknot[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Yekem pereyên kaxezî yên li Kanadayê bi dolar hatine weşandin û fatûreyên Artêşa Brîtanî bûn, ku di navbera 1813 û 1815an de hatin derxistin. Banknotên dolarê Kanadayê paşê ji aliyê bankên destûrdar ve di salên 1830an de dest pê kirin, ji aliyê çend hikûmetên keyanî yên Pêş-Konfederasyonê (bi taybetî parêzgeha Kanadayê di 1866an de) û piştî konfederasyonê, ji aliyê hikûmeta Kanadayê ya di sala 1870an de dest pê kir. Hin şaredarî jî notekî û bi taybetî jî nivîsa depresyonê di salên 1930an de derxistin.
Ji sala 1935an vir de, hemû banknot ji aliyê Pargîdaniya Nota Banka Kanadayî ya Ottawayê ve di bin peymana Banka Kanadayê de têne çap kirin. Berê, pargîdaniyek duyemîn, BA International (di sala 1866an de wekî Pargîdaniya Banka Nota Brîtanî ya Amerîkî hate damezrandin), erkên çapkirinê parve kir. Di sala 2011an de, BA International ragihand ku ewê karê çapkirina banknotan bigire û çapkirina banknotan di dawiya sala 2012an de rawestîne; ji hingê ve, Pargîdaniya Têbînî ya Banka Kanadayê tenê çapkerê banknotên Kanadayî ye.
Hemû banknotên ji rêzikên berê rêzikên polîmer ên heyî niha ji ber nebûna wan taybetmendiyên ewlehiyên nûjen wekî xerîtek metalîkî, ji bo gerên neguncan têne hesibandin. Saziyên darayî divê banknotan vegerînin Banka Kanadayê, ku paşê dê wan hilweşîne. Kesên dikarin banknotan heta demeke nediyar biparêzin.
.jpg)
Tenika zagonî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
- 40 $ heke mezheb $2 an mezintir be lê ji 10 $ derbas nebe;
- 25 $ eger mezheb $1 be;
- 10 $ heke mezheb 10¢ an mezintir be lê ji $1 kêmtir be;
- 5 $ heke mezheb 5 ¢ be;
- 25 ¢ heke mezheb 1 ¢ be.
Giranî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Ji ber ku 76,7% ji hinardekirina Kanadayê diçe Dewletên Yekbûyî û 53.3% hinardekirina Kanadayê ji Dewletên Yekbûyî tê, nirxa diravê bi giranî li hember dolarê Amerîkî eleqedar dibin. Her çend fikarên navxweyî çêdibin dema ku dolar ji hevtayê xwe yê Amerîkî pir kêmtir bazirganî dike. Di heman demê de fikar jî di nav hinardekarên dema dolar zû biha dibe heye. Zêdebûna nirxên dolarê nirxên hinardekirina Kanadayê ji bo Dewletên Yekbûyî zêde dike. Ji aliyekî din ve, avantajên bilindbûna dolar hene, ji ber ji bo pîşesaziyên Kanadayê materyal û karsaziyên biyanî bikirin erzantir e.
Armanca Banka Kanadayê ya niha ji bo dolarê Kanadî nirxekî taybetî tune û ji sala 1998an vir de destwerdana bazarên diravên biyanî nekiriye. Helwesta fermî ya Bankê ev e ku divê şert û mercên bazarê nirxên dolarê Kanadî diyar bikin, her çend carinan hewldanên biçûk dike ku nirxa wê bandor bike.
Li bazarên cîhanê, dolarê Kanadî ji aliyê dîrokî ve bi dolarê Amerîkî re dimeşe. Di salên dawî de, guheztinên dramatîk di nirxa dolarê Kanadî de meyl bi guherînên bihayên neftê re têkildar e, ku ji ber hinardekirina girîng a neftê ya Kanadayê, rewşa dolarê Kanadayê wekî pereyê petroyê nîşan dide.
Binêre herwiha[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
- Aboriya Kanadayê
- Lîsteya welatan ji hêla hevkarên bazirganiyê yên pêşeng
- Lîsteya hevkarên bazirganî yên herî mezin ên Kanadayê
Çavkanî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
- ^ "Report on Business: Great time for European vacation as loonie hits record high against euro". The Globe and Mail. 12 tîrmeh 2012. Ji orîjînalê di 5 gulan 2018 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 9 çiriya paşîn 2014.
- ^ "1871 – Qanûna Pereyên Yekgirtî". Aboriya Kanadayî Serhêl, Hikûmeta Kanada. Ji orîjînalê di 21 sibat 2008 de hat arşîvkirin.
Girêdanên derve[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
- Banknotên Dolarê Nû ya Kanadî $100 (2011) li ser Youtubê
- Pûnga Keyaniya Kanadayê
- Pereyên Kaxezê yên Kanadayî - banknotên dîrokî (bi îngilîzî û almanî)
- re:politics: Dolarê Kanadî
- Bank Kanadayê – Lêgerîna rêjeya danûstendinê
- Banka Kanadayê — Banknot
| Danegehên kontrola otorîteyê: Neteweyî |
|---|
