Hêmin Mukriyanî
 |
Hêmin | |
|---|---|
 Mamoste Hêmin | |
| Navê rastî | Hêmin Mukriyanî |
| Jidayikbûn | 1921 |
| Mirin | 1986 |
| Esil | Kurd |
| Pîşe | Helbestvan û nivîskar |
| Serdem | Sedsala 20an |
biguhêre | |
Hêmin, Hêmin Mukriyanî, Muhemedemînî Şêxelîslamî Mukrî (1921 – 1986) helbestvan, nivîskar û wergêrekî kurd ê Rojhilata Kurdistanê bû.
Hêmin li gundê Laçînê ser bi mukriyan, li Sabilaxê (Rojhilata Kurdistanê, Îran), ji dayik bûye. Digel hevalê xwe Hejar tevlî endambûna Komeley Jiyanewey bû. Li Komara Kurdistanê nasnavê helbestvanê netewî dihat naskirin.
Kurte
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Ew yek ji helbestvan û nivîskarên kurd ên sedsala 20an bû ku mafê parastin û vejandina ferheng û wêjeyê daye miletê xwe, ji ber ku di sibeha tarî û zelal a jiyana xwe de, komunan kom dike. Wêje û lêhûrbûnên kurdî ji gotinên wê, bi çewisandin û sorkirina zimanê kurdî, hatine bikaranîn û heta gul nehatine avêtin û paşeroja wê li xelkên din nehatiye vegerandin
Destpêka jiyanê
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Heman kurê Saîd Hesen el-Mukrî bû û ji malbata Mele Cemî Çûrî bû. Navê diya wî Zînab û keça Şêx Burhan bû û niha jî malbateke mezin a Mukriyan in. Di bihara 1300î de di şeva cejna Beratê de li gundê Laçînî yê girêdayî bajarê Mehabadê rastî gerdûnê hat Şîrê dayîkê wê, wê bi şîrê jineke din ziwa bibe û piştî wê jî dayika wê laşê xwe yê saxlem nabîne.
hêmin di rojeke ku desthilatdarî di destê wê de bû ji dayik bû û teqlîda Ataturk kir. Cil û bergên Kurdî bi temamî qedexe ne û bi qasî ku ji destê wê tê, heqaretê li mirovan dike û pêl û daholê dixe nava sûkê. Ew dê her tim di vê avhewayê de mezin bibe.
Dema zarok bû, li çîrokên dayika xwe guhdar dikir, ku li cîhanê pîrek dîtibû û gelek tiştên hêja jê hîn bûbû. Elfabê dixwîne û bê Ebdulla Mistefa (Seîd Nakam) û berî ku ew fêrî alfabeyê bibe bizin û pezê Hisên Husnî Mukryanî dixwîne û jê derdiket û ji helbestên Şêx Razî û gelek tiştên din ders distîne û piştre jî xwendina xwe didomîne, bavê wî wî dişîne Mehabadê û li dibistana Sedadat a bajêr dest bi xwendinê dike Xortekî gundî ji bilî kurdî tiştekî din nizanibû, û tu kes di wê dibistanê de nedikarî bi kurdî bipeyive. Zarokan tinazên xwe pê dikirin û jê re digotin Kurmancî, ji ber ku di wê demê de dihatin cem xelkê Mihabadê. Kurmancî ku îsal her tim bi serkeftineke mezin dixwîne, havînê vedigere gund, bi bavê xwe re dixwîne û rêzikên nivîsandinê dixwîne. Dema bavê wî dizane bextewar e, dest bi xwendinê dike û dibêje: "Here dersa mele bixwîne" Qet kêfa wî ji meleyan re nehatiye, Ew ji vê taliyê dikişîne û ev çar sal in li Xaneqa Şêx Burhan dixwîne, lê ev lêkolîn wê bi kêrî tiştekî neyê, ji ber ku bi henekî çar sal henek kiriye xan. Şêxê Burhanî dê neh kes bin, ji bilî feqîr û belengazan ew ê bibin hemû pismam û pismam û pismam û paşê herin cem Mamoste Fewzî û rêya jiyanê nîşan bidin û bi wî re sal û nîvekê bixwînin
Di danasîna Encumena Seyîfulquzat de Hejar behsa xwe û Hêmin dike:
Em in em du zarok bûn, duwazdeh salî bûn. Em li Xaneqînê gihîştin yek. Na, em bixwînin, xwendin çi ye? Du ehmeqên belavbûyî û holikeke belavbûyî di heman demê de ji aliyê du mamosteyan ve hatin avakirin, yek jê xwedî rihekî fireh, erebiyeke pispor û bê xet, ya din bahoz, zana faris û xeteke baş. Êdî were dar û daran bixwin û sond xwarine nayê gotin. Bi sonda kesî sond dixwim. Eger ez bibêjim me telpatên şil hîn nekirine, derew nîne, mala min mafê diziya tirî ye. Di nav rez de dar ji pelalan, ji dûpişkan, hesp, çîçik, cug, mudê refan, û hêkên ji hêlînan, û kesî toz belav nekirin. Ji bo perîşaniya wê demê û helbest hatin, her wiha gergerî carinan helbestek nîvî û stûna jêrîn a pankartê didanî û bi fizzê nîşanî min dida. Tişta ku dixwazim bibêjim, ez dizanim ez çi me, min nekarî keriyekê bikim.
Kurteya Jiyanê
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Di sala 1938an de dest ji xwendinê berda Di warê çandinî û lawirvaniyê de jêhatî bû, ji ber vê yekê di sala 1941 an de dest pê kir û bi serket. Di sala 1942 an de dema Komeleya Sersalê ava bû, bû endam, navê wî Hêmin û hejmara endametiya wî 55 bû.
Di sala 1946 an de keçeke wan hebû bêyî ku pê re hevdîtinê bikin. Di destpêkê de jê hez nekir, lê piştre jê hez kir. Piştî tîp komarê û sêdaredana Qazî Mihemed û hevalên wî, ew ê ji welatê xwe derkeve û sînor derbas bike û bighêje Qeladzê ku ew ê demekê di mizgeftekê de bijî, paşê wê çaxê siyaseta desthilata Îranê dê li ser kurdan nerm be û dê lêborînekê ji eşîreyan re derxe û vegere welatê xwe û dest bi kar û xema helbest û wêjeyê bike û heya sala 1965an ne dûrî jiyana siyasî bû.
Piştî Şoreşa Îslamî ya Îranê
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Hêmin xwe datîne û di bihara sala 1964an de kevirê bingehîn ê kovara Srwa li bajarê Urmiyeyê ava dike û hejmara yekem a kovarê di destpêka havînê de giha destê xelkê û her tim dibêje: Ez hêvî dikim ku ev stran dilê wan vejîne û gulan bîne û kurdan şad bike.
Sarayî Hêmin
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Mala Hêmin weke navendek ji bo parastina bermahiyên ferheng û hunera navdar a bajarê Mehabadê hatiye vekirin
Saray hemin (Mala Mamoste hêmin)
Li Sarayê Hemen peykerê mamoste hêmin
Peykerê Mamoste hêmin ku hunermendê şêwekarê kurd yê navdar e, di 10 ê çiriya pêşîn a 2013an de ji perdeyê hate rakirin.
Li Sarayê hêmin peykerê mamoste hêmin, wênekêş : Karwan Durandiş
Berhemên wî
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
