Kohî Nûr

Kohî Nûr
Kohî Nûr
Elmas ;
	biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre

Kohî Nûr an Kohînûr (bi ingilîzî: Koh-i-Noor, ji bi farsî: "Çiyayê Ronahiyê") elmasek 108,93 karat (21,786 g) e. Ew yek ji mezintirîn elmasên cîhanê tê hesibandin û beşek ji elmasên taca Brîtanî ye ku li Tower of London tê pêşandan. Ew yek ji almasên herî navdar e, nemaze ji ber dîroka wê ya serpêhatî. Di serî de ji ber dîroka wê ya maceraperest, ew yek ji elmasên herî navdar e.

Dîroka elmasê

Efsaneya Kohî Nûr

Li ser eslê elmasê gelek efsaneyên nakok hene.^[1] Tê gotin ku Kohî Nûr elmasa sax mayî ye ku dîroka wê herî dirêj dikare were şopandin. Efsaneya wê ji 5000 salan zêdetir e û di destanek sanskrît de qala almasekî mezin tê kirin. Li gorî mîtolojiya Hindistanê, xwedayên Hindu li ser almasek mezin nakok bûne. Êdî ne mimkûn e ku were destnîşankirin ka Kohî Nûr yek ji van kevirên kevn e an na. Lê tê bawer kirin ku ew ji devera kevnar a madenê almasê ya Hindistanê ya Kollur derketiye. Maden îro li navçeya Guntur li nêzî Golkonda ye, ku wek Telangana tê zanîn.

Dîroka belgekirî

Elmas cara yekem di sala 1304an de derbasî çavkaniyên dîrokî dibe, dema ku Siltan Ala ud-Dîn Xelcî ew ji Xanê Malwa didizîne.^[2] Lê tê gotin ku xanedana Kakatiya ya Başûrê Hindistanê jî xwediyê elmasê bûye. Dûv re kevir çavê tawusê li Tronê Tawusê yê li Delhî xemiland, ku di wê demê de li seranserê cîhanê navdar bû. Di nav sedsalan de, elmas gelek caran destên xwe guhertiye, û bi vî havî derbasî destên faris, hindî û efxan bûye. Di sala 1739an de di dema dagirkirina Delhiyê de elmas ket destê Nadir Şahê farisan.^[3] Di efsaneyê de jinek di haremê de ji fetih re gotiye ku elmas di turbana moxûl de veşartî ye. Di şahiyekê de, Şah ji moxûl re pêşniyar kiriye ku tûrbanên xwe biguherînin. Ev tevger wek sembola hevaltî û biratiya herheyî dihat dîtin û redkirina wê dê bûba heqaret. Gava ku Şah elmasê ji qumaşê vedike, tê gotin ku wî bi şahî "Kohî Nûr!" qêriye.^[4]

Di sala 1747an de Şahê faris hate kuştin û Kohî Nûr di xezîneya Pencabê de hat veşartin. Dema ku 100 sal şûnda dewletê Pencabê ji hêla Hindistana brîtanî ve hat girêdan, elmas di encama şerên Sîkhiyan de bû milkê Pargîdaniya Hindistana Rojhilat a Brîtanî. Di sala 1850an de, elmas ji Keynabû Victoria re hate pêşkêş kirin da ku 250emîn salvegera damezrandina Pargîdaniya Hindistana Rojhilat a Brîtanî destnîşan bike. Keybanû elmasê da qelişandin. Bi vî awayî elmasa 186 karatî hate kêmkirin û gihîşte mezinahiya xwe ya niha ya 108.93 karat (21,786 g).

Çavkanî

^ Dalrymple, William; Anand, Anita (12 îlon 2017). Koh-i-Noor: The History of the World's Most Infamous Diamond (bi îngilîzî). Bloomsbury Publishing USA. ISBN 978-1-63557-077-9.
^ Asher, Catherine B.; Talbot, Cynthia (16 adar 2006). India Before Europe (bi îngilîzî). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-80904-7.
^ Dalrymple, William; Anand, Anita (2016). Kohinoor: The Story of the WorldÕs Most Infamous Diamond (bi îngilîzî). Juggernaut Books. ISBN 978-93-86228-08-6.
^ Inc, Encyclopaedia Britannica (1 gulan 2008). Britannica Concise Encyclopedia (bi îngilîzî). Encyclopaedia Britannica, Inc. ISBN 978-1-59339-492-9. {{cite book}}: |paşnav= sernavekî giştî bi kar tîne (alîkarî)

[1] Dalrymple, William; Anand, Anita (12 îlon 2017). Koh-i-Noor: The History of the World's Most Infamous Diamond (bi îngilîzî). Bloomsbury Publishing USA. ISBN 978-1-63557-077-9.

[2] Asher, Catherine B.; Talbot, Cynthia (16 adar 2006). India Before Europe (bi îngilîzî). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-80904-7.

[3] Dalrymple, William; Anand, Anita (2016). Kohinoor: The Story of the WorldÕs Most Infamous Diamond (bi îngilîzî). Juggernaut Books. ISBN 978-93-86228-08-6.

[4] Inc, Encyclopaedia Britannica (1 gulan 2008). Britannica Concise Encyclopedia (bi îngilîzî). Encyclopaedia Britannica, Inc. ISBN 978-1-59339-492-9. {{cite book}}: |paşnav= sernavekî giştî bi kar tîne (alîkarî)

[1]

[2]

[3]

[4]

Danegehên kontrola otorîteyê
Navneteweyî	FAST VIAF
Neteweyî	Fransa BnF data Almanya Îsraêl DYA Komara Çekî