Krît

Krît
Κρήτη Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Girav û tourist destination Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Krît li ser nexşeyê
Map
Krît li ser nexşeya Yewnanistan nîşan dide
Krît
Krît
Koordînat: 35°18′35″Bk 24°53′36″Rh / 35.30972°Bk 24.89333°Rh / 35.30972; 24.89333
DewletYewnanistan, Cretan State Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Li beşa îdarî
  • Crete Region (1986–) Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Paytext
  • Heraklion Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Rûerd
 • Giştî
  • 8335,88 km² Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
 • Bilindahî
2456 m Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Gelhe
623.065 (2011) Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Dem
Koda telefonê2821 Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Malperwww.crete.gov.gr/ Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêreBelge

Krît an jî Kreta (bi yewnanî: Κρήτη, lat. Kríti; bi tirkî: Girit) girava herî mezin a Yewnanistanê ye û pêncemîn girava herî mezin a Deryaya Navîn e.

Erdnîgarî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Yewnanistan û Girava Krîtê

Krît yek ji 13 navçeyên Yewnanistanê ye. Li şûna herî fireh bakur başûrî de 60 km firehî, rojhelat-rojavayî jî 260 km direjahiya wê he ye. Li cîhî herî teng jî 12 km firehiya xwe he ye. Ew li ser 8,336 km² reşahîye rûniştîye û 1046 km beravên xwe he ne. Li bakur Deryaya Krîtê, li başûr jî Deryaya Lîbî, li rojhilat Deryaya Karpatî, li rojava jî Deryaya Mîrtoyî he ye. Nifûsa wê yê di 2005an de 650.000 kes bû. Girav nêzî 160 li başûra reşahiyê Yewnanistanê bingehî dikeve.

Dîrok[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Dîmenek ji Krîtê

Krît navenda şaristaniya mînoyî bû. Ew di navbera sedsala 26an b.z. û sedsala 14an b.z. de şaristaniya herî pêşinê Ewropayê bû. Li Krîtê bajarên mînoyî Knosos û Festos (Phaistos) he ne.

Krît dema împeratoriya Romayê de di 69 b.z. de hundura xakên Romayê bû. Ew ji pê împeratorî bû du paran re heta ji aliya ereban hat dagir kirî di destên Împeratoriya Romê ya Rojava an jî rojhilat de ma. Ew di 824an de ji aliya ereban di serdariya el-Hakem de hat dagir kirin û heta 960'an de şunda ji aliya Bîzansê de hat dagirkirin destên wan de ma. Ew ji pê Bîzansê re di 1204an de dema Sefera xaçperestan a çarem de kete destên Wênîsê. Ew heta di 1669an de ji aliya împeratoriya Osmanî hat dagir kirî di destên Wênîsê de ma.

Ber dema ji aliyê osmanan ve hat dagirkirin ji 1648an heta 1669an di dorpêç kirinê de ma û ew bi gumanî dorpêçkirina herî dirêjê di dîrok de ye.

Krîtê ji pê Cenga Balkanê re bi Yewnanistan ve gireda.

Dema Şerê cîhanî yê duyem ji bo cîhê xwe yê krîtîk ê di Deryaya Navîn de şanogeha şerên mezin ên navbera îngîlîz û almanan bû.

Parêzgehên Yewnanistanê[çavkaniyê biguhêre]

Nexşeya parêzgehên Yewnanistana îro

  1. Atîka / Αττική
  2. Yewnanistana Navîn / Στερεά Ελλάδα
  3. Makedonyaya Navîn / Κεντρική Μακεδονία
  4. Krît / Κρήτη
  5. Makedonyaya Rojhilat û Trakya / Ανατολική Μακεδονία και Θράκη
  6. Epiros / Ήπειρος
  7. Giravên Yonî / Ιόνια νησιά
  8. Egeya Bakur / Βόρειο Αιγαίο
  9. Peloponês / Πελοπόννησος
  10. Egeya Başûr / Νότιο Αιγαίο
  11. Tesalya / Θεσσαλία
  12. Yewnanistana Rojava / Δυτική Ελλάδα
  13. Makedonyaya Rojava / Δυτική Μακεδονία
  14. Dewleta monastîk a xweser a Çiyayê Pîroz ê Atos / Άγιον Όρος
Nexşeya parêzgehên Yewnanistana îro

Girêdanên derve[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Li Wikimedia Commons medyayên di warê Krît de hene