Rêya Panamerîkayê
 | Ev rûpel bêkategorî ye. Ji kerema xwe kategoriyan li vê rûpelê zêde bike û alîkariya Wîkîpediyaya kurdî bike. (çiriya paşîn 2024) |
 | Ev gotar sêwî ye. Ti girêdanên li ser vê gotarê tine. (çiriya paşîn 2024) |
Rêya Panamerîkayê yan jî Rêya Pan-Amerîkî (bi îngilîzî: Pan-American Highway) toreke rêyan e ku bi dirêjahiya 30.000 kîlomêtre li seranserê Parzemîna Amerîkayê dirêj dibe.[1] Ji xeynî veqetîna bi qasî 100 km ku li ser sinorê di navbera Kolombiya û Panamayê de ye û wekî Darién Gap tê zanîn, rê piraniya welatên peravên Pasîfîkê yên Amerîkaya Bakur û Amerîkaya Başûr bi pergalek otobanê ya girêdayî ji aliyê otobanê ve bi hev ve hatiye girêdan. Li gorî Rekoranên Cîhanê ya Guinnessê, Rêya Pan-Amerîk "rêya bejayî ya wesayîtan" a herî dirêj a cîhanê ye.
Rêya Pan-Amerîkî di nav gelek avhewa û celebên ekolojîk ên cihêreng re derbas dibe ku ji daristanên qelş bigire heya çolên ziwa û tundra di nav de heye. Li hinek herêman tenê di demsalên bê barîn de wesayît dikarin bi tevahî derbas dibin. Di derbarê xalên despêkirin û bidawî bûna rê de daxuyaniyek fermî tuneye lê ew bi şertên defacto ji rê Prudhoe Bay, Alaska, li bakur despêdike û heya bajarên başûr Puerto Montt û Quellón li Şîlî û heya bajarê Ushuaia li Arjentînê dirêj dibe.
Têgeh
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Otoban bi çend qonexên çêkirinê hatiye çêkirin. Qonaxa çêkirina yekem, piştê demekê kurt ku rêyên asfalt kirî li Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê hatine çêkirin, otobana Laredo, Teksas bû ku berbi Meksîko City ve hatibû çêkirin. Qonaxa duyem Otobana Nav-Amerîkî ya ber bi Bajarê Panamayê bû ku berê di navbera piraniya welatên Amerîkaya Navîn de rê tunebûn û ji ber vê yekê bazirganî kêm bû. Di navbera Kosta Rîka û Panamayê de rê tune bû heya ku ji ber di rewşek şer de ku bigihîje Qenala Panamayê, endazyarên Artêşa Dewletên Yekbûyî di sala 1941an de dest bi çêkirina otobanê kirine.[2]
Qonaxa sêyem ku hêj nehatiye qedandin û dibe ku qet neqede, ber bi başûrê Amerîkaya Başûr ve li Parka Neteweyî ya Tierra del Fuego, li nêzî Ushuaia, Arjentînê berdewam dike. Hem Panama, hem Kolombiya û hem jî jîngehparêz li dijî avakirina otobaneke di Darién Gap de ne ku her du parzemînan ji hev vediqetîne.
Çavkanî
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]- ^ "A Gap in the Andes". earthobservatory.nasa.gov (bi îngilîzî). 27 hezîran 2016. Roja gihiştinê 16 çiriya paşîn 2024.
- ^ Times, The Tico (19 çiriya paşîn 2021). "The birth of the Pan-American Highway in Costa Rica". The Tico Times | Costa Rica News | Travel | Real Estate (bi îngilîziya amerîkî). Roja gihiştinê 16 çiriya paşîn 2024.