Elî Ebderrezaq
| Minister of Religious Endowment (d) | |
|---|---|
| - | |
| Minister of Religious Endowment (d) | |
| - |
| Jidayikbûn | |
|---|---|
| Mirin | |
| Navê rastî |
علي عبد الرازق |
| Navê jidayikbûnê |
علي حسن أحمد عبد الرازق |
| Hevwelatî |
Împeratoriya Osmanî, Sultanate of Egypt (en), Kingdom of Egypt (en), Republic of Egypt (en), United Arab Republic (en) |
| Perwerde |
Zanîngeha Oxfordê (en) Zanîngeha el-Azher |
| Sernavê esilzade |
Paşa (en) |
| Pîşe |
Dadwer, teolog, dadger, parêzer, siyasetmedar, mamosteyê zanîngehê |
| Xwişk û bira |
Mustafa 'Abd al-Raziq (en) |
| Qada xebatê |
Elî Ebderrezaq, her weha Elî Ebdul Rezîq (bi erebî علي عبد الرازق; jdb. 1887 an 1888, m. 1966), alimekî îslamî û dadgerê şerîetê yê misrî bû. Ew dikare bavê giyanî yê laîktiya îslamî were hesibandin. Berhemên wî bandora girîng li ser axaftinên li ser têkiliya dewlet û siyasetê di Îslamê de kir û wek bingeha demokrasî, mafên mirovan, sekulerîzm û laîsîzma cîhana îslamî tê dîtin.
Kurtejiyan[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Berhema wî ya sereke bi navê Îslam û Bingehên Hikûmetê (al-Islām wa-uṣūl al-ḥukm) ye, ku yekem car di sala 1925an de hate çap kirin. Ji ber helwêstên nakok ên li ser pêwîstiya xelîfetî û dewleta olî, pirtûk li Misirê bû sedema gengeşiyeke tund a rewşenbîrî û siyasî. Bi kurtî, ew destnîşan dike ku misilman azad in ku li ser her şêwazek hukûmetê li hev bikin heya ku ew xizmeta qenciya hevpar û berjewendiya wan dike, çi olî an laîk be.
Ji ber berhemên xwe Elî Ebderrezaq hemû meqamên xwe winda kir û pirtûka wî Îslam û Bingehên Hikûmetê hat qedexekirin. Xebat her weha xalên destpêkî yên balkêş di gengeşeyên heyî yên li hundur û derveyî cîhana îslamî ya derbarê demokrasî û mafên mirovan de ragihand.
Ew van argumanan diparêze: Ne du çavkaniyên sereke yên şerîeta îslamê, ango Quran û sinet, ne Îcma (lihevhatin), ne jî aqil daxwaza hukmê xelîfe û îmamekî nakin. Tecrûbe jî dide zanîn ku xîlafetê tenê felaket anî serê mislimanan û Îslamê. Tenê bi saya veqetandina dewlet û olê ye ku ol ji destdirêjiya siyasî tê parastin.
Bi giranî ji ber ku Ebderrezaq giraniyê dide hovîtiya xîlafetê, mirov dikare bihesibîne ku wî şêwazek hukûmî ya humanîst diparast, dibe ku dewletek demokratîk be jî, her çend ew di pirtûka xwe de vê yekê bi eşkere nabêje. Ev bi wê yekê tê piştrastkirin ku hem bavê wî Hesen Ebdurrezaq û hem jî birayê wî yê mezin fîlozofê navdar Mistefa Ebderrezaq parêzvanên lîberalîzma Misirê bûn.
Elî Ebderrezaq pirtûka Consensus in Islamic Law (al-iǧmāʿ fī š-šāriʿa al-islāmiyya) jî nivîsî, ku di sala 1947an de hate çap kirin.
