Îason
Îason lehengekî mîtolojiya yewnanî ya kevnar û rêberê Argonotan bû ku lêgerîna wî ya kevila zêrîn di wêjeya yewnanî de rol dilîze. Îason kurê Eson, keyê rast ê Îolkosê bû. Ew bi sêrbaz Mêdeia re zewicî bû. Ew jî ji aliyê diya xwe ve nevîçirkê xwedawend Hermês bû. Xwedawend Dêmêtêrê re tekiliyên cinsî kir û ji wê tekiliyê Plutos çêbû.[1]
Stemkariya Pêlîas[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Pêlîas (biramakê Eson) desthilatdarî dixwest û dixwest ku tevahiya Tesalyayê serwerî bike. Pêlîas ji dûndana pêwendiyek di navbera diya wan a hevpar, Tîro, keça Salmoneûs, û xwedawendê deryayê Posîdon bû. Di pevçûnek dijwar de, wî Eson (keyê mafdar) hilweşand, hemî neviyên Aeson ku ji destê wî dihat kuştin. Wî biramakê xwe ji ber sedemên nediyar ne kuşt.
Jina Eson, Alkîmedê I, kurek anî dinyayê , navê wî Îason bû, ku ew ji Pêlîas filitand û xizmetkarên jin li dora nûzayê kom bûn û mîna ku ew mirî be digiriyan. Ji tirsa ku Pêlîas di dawiyê de hay jê be ku kurê wê hîn zindî ye û dûv re wî bikuje, Alkîmedê Îasonê şand ku ji hêla kentaur Chiron ve were mezin û perwerde kirin. Pêlîas şêwir ji şêwirmendek wergirt ku hay ji her kesê ku tenê sandalek li xwe kiriye, be.
Gelek sal şûnda, Pêlîas ji bo rûmeta Posîdon lîstikan li dar dixist dema ku Îasonê mezin gihîşt Îolkosê piştî ku yek ji sandalên xwe di Çemê Anauros de winda kir dema ku alîkariya pîrejinek (di rastiyê de xwedabanû Hêra ya veguherî) li seranserê çem dikir. Wê Îason pîroz kir, çimkî wê dizanibû ku Pêlîas çi plan kiribû. Dema ku Îason hate Îolkosê (bajarê îroyîn Volos), ew wekî zilamek ku tenê yek sandal li xwe kiriye hate ragihandin. Îason, ku dizanibû ku ew keyê rast e, Pêlîas ji vê yekê agahdar kir. Pêlîas bersiv da: "Ji bo ku textê min bistînî, divê tu kevila zêrîn bigerî." Îason bi dil ev mercê pejirand.
Argonotan û lêgerîna kevila zêrîn[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Îason ji bo ekîba xwe çend leheng civîya.Ji ber ku navê keştiya wan Argo bû ew wek Argonotan hatin bi nav kirin. Koma lehengan ev bûn:
- Akastos;
- Admetos;
- Argos, avakerê keştiya bi eynî nav
- Atalantê;
- Augîas;
- Boreadên bi bask, Zetês û Kalaîs;
- Kastor û Polluks;
- Eûfêmos;
- Fîloktetês
- Hêraklês;
- Îdas;
- Îdmon;
- Lînkeûs;
- Meleagros;
- Orfêûs;
- Pêleûs;
- Telamon û
- Tîfis
Girava Lemnosê[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Girava Lemnos li bakurê Deryaya Egeyî, li nêzî peravên rojavayê Anatolyayê (Tirkiyeya îroyîn) ye.
Li giravê jinên ku mêrên xwe kuştibûn dijiyan. Ew Jinan peristina xwe ya ji Afrodîtêyê re paşguh kiribûn û wek ceza, xwedabanuyê bêhna jinan wisa zêde kir ku mêrên wan nikaribin li cem wan bin. Dûv re mêran ji reşahiya Trakyayê ya beramberî hev, ji xwe re yarik girtin û jinên ku ji hêrsa li hember Afrodîtêyê hatibûn redkirin, di xewê de hemû niştecihên mêr kuştin.Toas ji hêla Hipsipilê , keça wî ve hat filitandin , ku ew şand deryayê ku di nav qutiyek de ku ew paşê jê hatibû filitandin hate girtin. Jinên Lemnosê demekê bê mêr man û Hipsipilê keybanûya wan bû .
Di serdana argonotan de, dema ku jinan bi mêran re tevlihev bûn, "nijadek" nû ya bi navê Minyae ava bû. Îason şevek bi keybanûyê re derbas kir û cêwî Eunêos û Dêîpîlos wisa çêbûn.
Hêraklês ji wan xwest ku herin, ji ber ku ew ji kiryarên argonotan aciz bû. Ew beşdar nebûbû, ku bi rastî neasayî ye ji ber gelek têkiliyên ku wî bi jinên din re hebû.
Kîzîkos[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Piştî Lemnosê, Argonotan hatin li cem Dolioniyan,ku keyê wan Kîzîkos li wan re baş bû. Wî ji wan re behsa axa li pişt Çiyayê Hirçan kir, lê ji bîr kir ku behsa tiştên ku li wir dijîn bike.Li welatê li dervayê Çiyayê Hirç Gegeineyan dijiyan, hozek ji dêwên axê yên bi şeş milên ku kincên çerm li xwe dikirin.
Dema ku piraniya ekîban ji bo peydakirina pêdiviyên çûne nav daristanê, Gegeiniyan dîtin ku çend Argonaut nobedariya keştiyê dikin û êrîşî wê kirin. Hêraklês di nav wan kesên ku wê demê keştiyê diparêzin bû û karîbû piraniya wan bikuje berî ku Îason û yên din vegerin.Carekê hinek ji Gegeiniyên din hatin kuştin, Îason û Argonotan bi keştiyê ketin rê.
Argonotan derketin rê, şanîdaniya xwe winda kirin û wê şevê dîsa li heman cihî bi dawî bûn. Di tariyê de, Dolîoniyan bawer kirin ku ew dijmin in û wan dest bi şerê hevdu kirin. Argonotan gelek ji Dolîoniyan kuştin, di nav wan de key Kîzîkos jî bû. Jina Kîzîkos xwe kuşt. Argonotan çewtiya xwe ya xirab fêm kirin dema ku berbanga sibê bû û ji bo wî cenazeyek kirin.
Fîneûs û harpiyayan[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Demek şûnda Îason gihîşt qesra Fîneûsê Simplegadesê li Trakyayê. Zeus harpiyayan şandibû ku xwarinên ku her roj ji bo Fîneûs dihatin danîn bidizin.Îason li keyê westiyayî guneh pê hat û gava harpiyan vegeriyan ew harpiyan kuşt; di guhertoyên din de, Kalais û Zetês nêçîra harpiyayan kirin. Di berdêla vê xêrê de, Fîneus ji Îason re cîhê Kolxîsê û riya Simplegadesê, kevirên pevçûn eşkere kir û paşê ew ji hev veqetiyan.
Simplegades[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Yekane riya ku mirov bigihêje Kolxîsê ew bû ku di nav Simplegades re derbas bibe, zinarên mezin ên ku li hev dikevin û her tiştê ku di navbera wan de diçû diperçiqîne. Fîneûs ferman da Jason ku kevokek berde dema ku ew nêzîkî van giravan bûn û gava kevok karî bigihêje bejahiyê, bi hemû hêza xwe bêra keştiyê bikişîne. Ger kevok bimira, her tişt beredayî bû. Îason kevokê wekî ku hat pêşniyar kirin berda, kevok ew bi ser ket û tenê çend perrên dûvikê winda kir.Gava ku wan ev yek dît, wan gelek hewil dan berên keştiyê bikişînin û karîbûn bi tenê ziyareke hindik berê xwe bidin zinarên ku ketine binê keştiyê. Ji hingê ve, kevirên ku li hev dikevin her û her bi hev ve girêdayî bûn û mirov dikarbûn serbest derbas bin.
Hatina li Kolxîsê[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Îason hat Kolxîsê (niha peravê Deryaya reş ya Gurcistana nûjen) da ku ji xwe re kevila zêrîn bixwaze. Xwedîyê kevilê Keyê Kolxîsê Eêtês bû. Frîksos kevilê ji wî re diyarî kiribû.Eêtês soz da ku kevilê bide Îason tenê heke ew bikaribe sê hin karan pêk bîne. Bi peywiran re hatin pêşkêş kirin, Îason dilteng bû û ket depresyonê. Lêbelê, Hêra Afrodîtêyê razî kiribû ku kurê xwe Eros razî bike ku keça Eêtês Mêdeia bikeve hezkirina Îason. Di encamê de, Mêdeia di karên xwe de alîkariya Îason kir.
