Here naverokê

Şetelereb

Şetelereb
شط العرب Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
31°00′15″Bk 47°26′32″Rh / 31.0043°Bk 47.4421°Rh / 31.0043; 47.4421
ParzemînAsya Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
DewletÎran, Iraq Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Li beşa îdarî
Cihê zana çemDîcle, Firat Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Devê çemKendava Farsê Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Tejaneya çemtejaneya Kendava Farsê Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Şaxên çem
Welatê tejaneya çemIraq, Îran, Sûrî, Erebistana Siûdî, Kuweyt Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Herik1500 Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Devera veqetîna avê884.000 km² Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Dirêjbûn200 km Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêreBelge
Belemeke di çemê Ervendrûd de.

Şetelereb[a] navê çemê ku ji pê çemên Firat û Dîcleyê teva hev dibin. Ji pê çemên Firat û Dîcleyê li bajarê Qurnahê teva hev dibin re, Şetelereb 193 kîlomete tev diherike û bi ve awayî sinorê îro a Iraq û Îranê pêk tîne. Şetelereb ji Besre a başûrê Iraqê destpê dike.

Şetelereb di dîrokê ve sinorê Iraq û Iranê bû. Di dema şerê Îran û Iraqê a salên 1980an, her du partî ev sinor derbaskirin.

Li ber wê cengê heta 1975an Şetelereb bi tunî sînora Îran û Îraq pêk tanî. Ew sînora ya demê ku Brîtanya Îraq îşgal kirî de ma bû. Armanca Îraqê di wê cengê de, mişe standina ew ji keştiyên petroleyê di çêm re derbaz dibin û dana rêberekî Îraqî di nîvgirava Fawê de bû.

Gorî Peymana Cezayirê di 1975an de navîna çêm sînor bû. Ew peymana bi çavnêriya OPEC navbera Sedam Huseyîn û Mihemed Riza Pehlevî de hat îmze kirin.

Lê di 1980an de Sedam ew peymana betal kir û navbera wan de cengê beloq da. Cengê germ heta 1988 dewam kir. Di 1988an de cenga navbera wan de dawî bû jî peyaman encax kênge Îraqê di 1990an de ew xakên dagir kirinî terk kir û peymana Cezayêr şûnda pejirand şunda hat pêkanîn. Lê demekê kurt şûnda ji bo Îraqê di wê cengê de Kuweyt îşgal kirî bû cenga navbera Îraq û DYA'yê de Şerê Kendavê yê duyem derket.[1]

  1. ^ Wekî Rûbarê Ervend an jî Şet el-Ereb jî tê naskirin (bi erebî: شطّ العرب‎, lat. Shatt al-Arab, bi farisî: اروندرود‎, lat. Ervendrûd)
  1. ^ Reinink-Smith, Linda; Carter, Robert (2022). "Late Holocene development of Bubiyan Island, Kuwait". Quaternary Research. 109: 16–38. Bibcode:2022QuRes.109...16R. doi:10.1017/qua.2022.3. S2CID 248250022.

Girêdanên derve

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]