Sedam Huseyn

Sedam Huseyn

Sedam Huseyn li dadgehê (2004)

Serokwezîrê Iraqê (en)
29 gulan 1994 - 9 nîsan 2003
Ahmad Husayn Khudayir as-Samarrai (en) Mohammad Bahr al-Ulloum (en)
Serokkomarê Iraqê (en)
16 tîrmeh 1979 - 9 nîsan 2003
Ahmed Hassan al-Bakr (en) Coalition Provisional Authority (en)
Serokwezîrê Iraqê (en)
16 tîrmeh 1979 - 23 adar 1991

Jidayikbûn	28ê nîsana 1937an Al-Awja (en) (Selahedîn, Keyaniya Iraqê)
Mirin	30ê kanûna pêşîn a 2006an (69 salî) Kadhimiya (en)
Cihê goristanê	Al-Awja (en)
Navê rastî	صدام حسين
Bernav	El carnicero de Bagdad, جزار بغداد
Hevwelatî	Komara Iraqa Bees
Cîwar	As-Salam Palace (en)
Perwerde	Nolan Catholic High School (en) Zanîngeha Qahîreyê (dp. 1960)
Pîşe	Siyasetmedar, leşker, nivîskar, romannivîs, şoreşger
Salên çalak	1957-2003
Bav	Hussein 'Abid al-Majid (d)
Dê	Subha Tulfah al-Mussallat (d)
Hevjîn	Sajida Talfah (en) (ji 1958 heta 2006) Samira Shahbandar (en) (ji 1986 heta 2006)
Zarok	Uday Hussein (en) Rana Hussein (en) Qusay Hussein (en) Hala Hussain (en) Raghad Hussein (en) Ali Hussein (d) (?)
Xizm	Khairallah Talfah (en) (maternal uncle) Elî Hesen Ebdelmecîd et-Tikrîtî (male pure masculine first cousin) Mustapha Hussein (d) (neviyê kur) Q126901370 (granddaughter) Hussein Kamel al-Majid (en) (son-in-law)
Partiya siyasî	Partiya Bees
Artêş	Iraqi Armed Forces (en), Republican Guard (en)
Payeya leşkerî	Marshal (en)
Şerên tevlêbûyî	Şerê Îran û Iraqê 1991 Iraqi uprisings (en) Iraqi–Kurdish conflict (en) Serhildana 1983yê Şerê Iraqê Invasion of Kuwait (en) Şerê Kendavê Iraqi invasion of Iran (en)
Tevger	Ba'athism (en), Arab socialism (en), erebperestî (en), Saddamism (en)
Bejn	1,86 m
Cezayê birrî	Crime against humanity (en), ethnic cleansing (en), jenosîd, tawana şer (en)
Mehkûmkirin	Cezayê mirinê
Ketiye girtîhê	Camp Cropper (en)
Xelat	Lîsteya berfireh Friendship Order (en) National Order of Merit (en) Order of Isabella the Catholic‎ (en) Order of Civil Merit (en) Order of Al-Khalifa (d) Order of al-Hussein bin Ali (en) Order of the National Flag (en) Order of the Grand Conqueror (d) Order of the Two Rivers (en) Order of Mubarak the Great (en) Order of the Yugoslav Star (en) Order of Stara Planina (d) Grand Cross of the Order of Isabella the Catholic (d) (1974) Order of José Martí (1978) Collar of the Spanish Order of the Civil Merit (d) (1978) Detroit Key (1980)

Xebatên navdar

Zabibah and the King (d), The Fortified Castle (d)

Şanenav

Sedam Huseyn Ebdelmecîd el-Tikrîtî an bi kurdtasî Sedam Huseyn (bi erebî: صدام حسين عبد المجيد التكريتي, Ṣaddām Ḥusayn ʿAbd al-Majīd al-Tikrītī) di sala 1937an de li bajarê Tikrîtê ji malbateke xizan hate dinê.

Piştî mirina bavê xwe, ji aliyê dayika xwe û hizmên xwe ve hate mezin kirin. Sedam di ciwaniya xwe de beşdarî nava refên Partiya Ba'sê bû. Ba's wê demê li hemberî emperyalizmê derdiket û azadî û serxwebûna netewî diparast . Sedam di sala 1956an de li hemberî desthilatdariyê derbeyek kir lê ev derbe bi ser neket. Piştî vê yekê Sedam bi sûcdariya ku dê Serokwezir Abdul Kerîm Hassam bikûje ji Îraqê reviya. Di sala 1963an de li Îraqê Partiya Ba'sê bi ser ket û ew jî wegeriya Iraqê. Wê demê bi xwarziya xwe Sacîdeyê re zevicî û jê sê 3 heb keç bû bavê 5 zarokan. Piştî demekê di navbera partiyê û Sedam de nakokî derketin û ew hate girtin. 1968an de derbeyeke din hate kirin û bi vê derbeyê re ji girtîgehê derket. Pişt re kete nava Lijneya Konseya Şoreşê ya Ba'sê. Di sala 1979an de bi darbeyekê desthilatdarî bi dest xist û mixalifên xwe perçiqand. Sedam Huseyn pergaleke zordest afirand û ew bi îstihbaratê xwe xurt kir.

Sedam di 16ê adara 1988an de li hemberî kurdan, li bajarê Helebceyê komkujiyeke mezin pêk anî û bi bombeyên kîmyawî pênc hezar kurd kuştin.

Di sala 1980yî de Îraqê bi Îranê re şer îlan kir û hêzên Sedam herema avî ya Şetelereb bi dest xistin. Şerê di navbera Îran û Îraqê de 8 salan dom kir û bi sedhezaran kesî di vî şerî de jiyana xwe ji dest da. Dema ku şer bi dawî bû herdu alî jî di cîhê xwe yên dest pêkê de bûn. Piştre Sedam di 2yê gelawêja 1990î de Kuweyt dagir kir. Li ser wê yekê gelek welatên cihanê bi pêşengiya DYA'yê li dijî Îraqê şer îlan kirin. Di 16ê kanûna pêşîn a 1990î de li ser Îraqê bombe bariyan. Şer heya 27ê reşemiya 1991an domiya. Piştî bûyerên 11ê Rêzberê dîsa çaw zivirîn ser Sedam Huseyn. Di dawiyê de DYA û Brîtanya di avrêla 2003an de, bi angaşta çekên nukleer careke din li dijî Îraqê dest bi şer kirin. Hêzên koalîsyonê, di 9 janurivê do 2005 de ketin paytexta Iraqê Bexdayê û peykerê Sedam Huseyn ê li navenda bajêr anîn xwar. Ev roj ji bo gelên li Îraqê wekî destpêkeke nû hate nirxandin. Di serî de gelê kurd, gelên Îraqî rabûn ser piyan û têkçûna pergala Sedam pîroz kirin.

Bi têkçûna dîktatore Sedam Huseyn re, berhemên desthilatdariya wî yek bi yek derketin holê; li çar hêlên Îraqê goristanên tomerî û wêneyên wahşetê yên desthilatdariya Sedam yek bi yek derketin holê.

Piştî şer êrîşên li hemberî hêzên DYAyê zêde bibûn û hate îdîakirin ku êrîş ji aliyê Sedam ve têne organîze kirin.

Darizandin û dardekirin

Dadgeha ya Sedam Huseyn û heft mirovên din ji bo nijadkujiyên kurdên Helebce, kuştinên bajarê Dûceyl û paş raperandina şîyên 1991an re, li 19ê çiriya pêşîn a 2005an de dest pê kir. Sedam 5ê çiriya paşîn a 2006an de ji aliya dadgehê bi cezayê mirinê hat ceza kirin.

Cezaya Sedam Huseyn di 26ê kanûna pêşîn a 2006an de hat pejirandin. Di 30ê kanûna pêşîn a 2006an de jî, bi sibê re di saet şeşan de hat îdam kirin. Tariq Ezîz

Galerî

• 
  Sedam di sala 2003an de wextê girtî bû

Girêdanên derve

• Saddam Hussein burial - mourners open his casket