Amazîx (gel)

Amazîx
Koma etnîk
Ala
Dewlet	Maroko, Cezayir, Nîjer, Malî, Lîbya, Burkîna Faso, Tûnis, Morîtanya, Misir
Nifûs	24.000.000
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre

Xelkê amazigh li Afrîkayê:
Beşa Tamazight
Beşa Taşelit (Tacelit)
Beşa Qebîlî (Teqbaylit)
Beşa Tûaregî (Tamceq [başûrî] û Tamahaq [bakurî])
Beşa Zenaga (Taznagt)
Beşa amazighên Waheya Siweyê (Tasawit)

Amazîx an xelkê berber an jî imazighen gelekî li Afrîkaya Bakur e. Ji zimanên wan re jî berberî tê gotin. Navê berberî bê guman ji peyva yewnanî barbar tê. Li Romaya kevnare barbar ji bo gelên Afrîkayê dihat bikaranîn.

Dîrok

Hîmê berberiyan ne vebirî ye. Li gorî Herodot dîroka xwe de nivisandî şûna niha berberî lê dijîn Nûmîd, Garament, Maures, Lîbyan hebûn. Dibe ku hîmê berberiyan ewna bin.

Ziman

Berberî zimanê berberî diaxivin. Ew zimaneki malbata zimanên afro-asyayî ye.

Hin gelên Cezayir, Maroko û Tûnis berberî ne. Lê ji bo eraban ve teva hev bûna niha hindik gelên wan welatan berberî ne. Li Lîbya, Morîtanya, Misir, Nîjer, Çad û Maliyê jî berberî hene.

Çand

Berberî gelekî maderşahî bûn. Berberiyan rojnameyeke xwe heye ya ku li sala 950 b.z. dest pê dike. Ew berwara ku şahekî berberiyan derbaza textê Bubastiyan li Misirê bûbû, Bubastîs kiribû paytextê dewletê. Yên ku di çolê de dijîn, ji wan re tuareg dibêjin.

Îroj berberî bi gelemperî misilman in.

Welatê berberî lê dijîn

• Fas : 23 900 000
• Cezayir: 20 400 000
• Fransa: 2 500 000
• Malî: 800 000
• Nîjer: 750 000
• Lîbya: 500 000
• Spanya: 450 000
• Belçîka : 320 000
• Holenda: 300 000
• Tûnis: 100 000
• Burkîna Fazo : 50 000
• Misir: 10 000

Yekûn: 50 milyon.

Hin berberiyên navdar

• Tarîq bin Zîyad, şahê endulusî ye
• Ibn Xaldûn, bavê dîrokê
• Zinedine Zidane, lîstikvanekî fransî yî futbolê
• Mustapha Hadji, lîstikvanekî fasî yî futbolê