Famîleya zerîşkan

Zerîşka Thunberg (Berberis thunbergii)

Famîleya zerîşkan (Berberidaceae) famîleyeke riwekan e, di desteya Ranunculales de cih digire. Li Kurdistanê jî hin ji endamên vê malbatê digihên. Di bijîşkiya gelêrî ya kurd de ji cureyên zerîşkan dermanên gezne, bîrov, gîretî hwd tên amadekirin. Pirranî li rojhilatê Asya, bakurê Amerîka, bakurê Afrîkayê tên dîtin.

Sîstematîk

Famîleya Berberidaceae sala 1789'ê ji aliyê Antoine Laurent de Jussieu di Genera plantarum, rûpel. 286'ê de hatiye binavkirin û ravekirin. Navên din ên vê famîleyê: Diphylleiaceae Schultz Sch., Leonticaceae Airy Shaw, Nandinaceae Horan., Podophyllaceae DC. nom. cons., Ranzaniaceae Takht. in.

Di binekom, 14-17 çîn û bi qasî 700 cureyên vê malbatê hene:

• Berberidoideae: 13 heya bis 16 çîn, 650 heya 700 cure:
  • Achlys DC.: Tenê 2-3 cure li bakurê Amerîka û Japon.
  • Zerîşk (Berberis L.): 500 (heya bis 600) cure.
  • Bongardia C.A.Mey.: Tenê cureyek:
    • Bongardia chrysogonum (L.) Spach (Syn.: Bongardia margalla R.R.Stewart ex Qureshi & Chaudhri): Li Kurdistan, rojhilatê Deryaya Navîn, Pakistanê.
  • Caulophyllum Michx.: Tenê 3 cure, li bakurê Amerîka û rojhilatê Asyayê.
  • Diphylleia Michx.: 3 cure li rojhilatê Asya, bakurê Amerîkayê.
  • Dysosma Woodson: 7-10 cure li rojhilatê Viyetnam û Çînê.
  • Gulfê, kulîlka fêyan/periyan (Epimedium L.): 50 heya 55 cure li Japon, Korê, Kurdistan, başûrê Ewropa, bakurê Afrîkayê.
  • Gymnospermium Spach: 6-8 cure li nîvkada bakure.
  • Jeffersonia Barton: Cureyek:
    • Jeffersonia diphylla (L.) Pers.: li rojhilata bakurê Amerîkayê.
  • Leontice L.: 3-4 cure li nîvkada bakur.
  • Mahonî, tirîgezne (Mahonia Nutt.): Carnan li ser zerîşkan tê hejmartin. 60-70 cure.
  • Plagiorhegma Maxim.: Tenê cureyek:
    • Plagiorhegma dubia Maxim. (Syn.: Jeffersonia dubia (Maxim.) Benth. & Hook. f. ex Baker & Moore, Jeffersonia manchuriensis Hance): Li Korê, Rûsya û Çînê.
  • Podophyllum L.
  • Sinopodophyllum T.S.Ying: Tenê cureyek:
    • Sinopodophyllum hexandrum (Royle) T.S.Ying: Li Hindistan, Çîn, Efxanistan û devedoran.
  • Ranzania T.Itô: Tenê cureyek:
    • Ranzania japonica (T.Itô ex Maxim.) T.Itô: Li hin giravên Japon.
  • Vancouveria C.Morren & Decne.: 3 cure li bakurê rojhilata DYA.

• Nandinoideae:
  • Nandina Thunb.: Yek cureyek:
    • Himmelsbambus (Nandina domestica Thunb.): Devî ye, li rojhilatê Asyayê.

Çavkanî

• Famîleya Berberidaceae di APWebsite. (almanî)
• Junsheng Ying, David E. Boufford & Anthony R. Brach: Berberidaceae, S. 714-783 - textgleich online wie gedrucktes Werk, In: Wu Zheng-yi, Peter H. Raven, Deyuan Hong (Hrsg.): Flora of China, Volume 19 - Cucurbitaceae through Valerianaceae, with Annonaceae and Berberidaceae, Science Press und Missouri Botanical Garden Press, Beijing und Saint Louis, 28. Februar 2011. ISBN 978-1-935641-04-9.
• R. David Whetstone, T. A. Atkinson & Daniel D. Spaulding: Berberidaceae in der Flora of North America, Volume 3: - textgleich online wie gedrucktes Werk ^{Girêdana arşîvê 2012-01-04 li ser Wayback Machine}, In: Flora of North America Editorial Committee (weşan.): Flora of North America North of Mexico, Volume 3 - Magnoliidae and Hamamelidae, Oxford University Press, New York und Oxford, 17. Juli 1997, ISBN 0-19-511246-6.
• S. M. H. Jafri: Familienbeschreibung der Berberidaceae in der Flora of Pakistan. (îngl.)
• Y.-D. Kim, S.-H. Kim, C.-H. Kim & R.K. Jansen: Phylogeny of Berberidaceae based on sequences of the chloroplast gene ndhF, In: Biochemical Systematics and Ecology, Volume 32, , Issue 3, 2004, S. 291-301.
• Y.-D. Kim, S.-H. Kim & L.R. Landrum: Taxonomic and phytogeographic implications from ITS phylogeny in Berberis (Berberidaceae), In: Journal of Plant Research, Volume 117, 2004, S. 175-182.

Weblinks

• Berberidaceae-Links. ^{Girêdana arşîvê 2008-10-13 li ser Wayback Machine}
• Berberidaceae in Suchmaske eingeben bei Plants for a Future. ^{Girêdana arşîvê 2011-10-29 li ser Wayback Machine} (engl.)