Bilbil (stranbêj)

Bilbil (stranbêj)
Bilbil (stranbêj)
Navê rastî	Bülbül
Jidayikbûn	Murtuza Məşədi Rza oğlu Məmmədov ; 22 hezîran 1897 ; Şûşa
Mirin	26 îlon 1961 ; Bakû
Cihê goristanê	Alley of Honor
Hevwelatî	Împeratoriya Rûsî, Azerbaijan Democratic Republic, Yekîtiya Komarên Sovyet ên Sosyalîst
Perwerde	Baku Academy of Music ;
Pîşe	Operabêj; khananda; folklorist ;
Zarok	Polad Bulbuloghlu ;
Xelat	Xelata Stalîn; Order of Lenin; Order of the Badge of Honour; People's Artist of the USSR; Nîşana Alaya Sor a Xebatê ;
	biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre

Ji bo maneyên din li Bilbil (balinde) binêre.

Bilbil (22ê Hezîrana 1897ê - 26ê Îlona 1961ê, bi navê Mirtiza Meşhedî Reza oxlû Mamadov) tenorê operayê yê Azerbaycan û Sovyet, performerê muzîka gelan û yek ji damezrênerên hunera deng û şanoya muzîkê ya neteweyî li Azerbaycanê bû.

Jînenîgarî

Bilbil di sala 1897an de li Xanbaxî (az), gundekî di navçeyê berê yên şîranî di navbera Şûşa û Xankendi de hatiye dinyayê. Dayika wî ji gundê Pareular bû û bi eslê xwe kurd bû.^[1] Ji zarokatiya xwe ve ji ber talenta xwe ya muzîkê tê naskirin, ji ber vê yekê jî mirov jê re bi navê Bilbil nas dikirin. Ew navê xwe ji bo muzîkê hilbijart dema ku bi muzîkê re bi kar bû. Di sala 1920an de, dema ku hîn xanimekî ciwan bû, ji bo lîstikên karamê di operaya Uzeyir Hacîbeyov a Asli û Karam de, ji bo Bakû hatibû vexwendin. Li wir wî bi operayê bi şêwaza ewropî re nas kir û biryar da ku di vî cînî de bi serketî be. Piştre li konservatoya dewleta Azerbaycanê (ku niha wek Akademiya Muzîkê ya Bakûyê tê naskirin) muzîk û hunerên dengiya xwend, dûrve di sala 1921an di teyatrayê La Scala ya Mîlanoyê xwend.

Bilbil di stranên xwe de karibû rêbazên performansa neteweyî bi kevneşopên dibistana dengê ya Îtalyayê ve girê bide. Ew jî yekemîn bû ku di sala 1938an de di operaya Uzeyir Hajibeyov a bi heman navê de rola sereke ya Koroglu lîst.^[2] Di jiyana xwe de, Bilbil dengbêj û hevpeyvînên çend stran û romanên xwe bû.

Bilbil jî bi weşana xwe ya derbarê muzîkê de tê zanîn û di navbera salên 1932 û 1961 de li alma mater xwe ya Azerbaycanê konservatoryê de hunerên dengî digrin. Wî di sala 1940an de li muzîkê doktoratîya xwe bi dest xist. Monografiyên wî îro ji bo kesên ku muzîka Azerbaycanî lêkolînin çavkaniyeke girîng in. Bilbil yekemîn muzîkvan bû ku rêberên xwendinê û destûrên ku ji bo hînkirina xwendekarên çawa bi tar, kemançe û balaban, amûrên muzîkê yên kevneşop ên Azerbaycanê, hatine weşandin.

Bilbil di 26ê îlona 1961an de li paytexta Bakûyê di mala xwe de mir.^[3]

Bîranîn

Bilbil li Bakuyê di Kuçeya Rûmetê hat definkirin. Di sala 1992an de piştî dagirkirina bajarê Şûşa ji aliyê ermeniyan ve, ev abîdeyên hanê bi mîtralyozan hatin teqandin, ji cihê xwe yên resen hatin derxistin û xwestin ku weke metalên qerase bên firotin. Niha ev abîdeyên hanê di hewşa Muzexaneya Azerbaycanê ya Hunerî ya Bakûyê de tên parastin.^[4]

Di sala 2008an de Banka Navendî ya Azerbaycanê zêrê bibîranînê yê 100 manatî ku ji Bilbilê re hatibû veqetandin derxist.^[5]

Xebatên wî

	Hunermendê miletê (1938)
	Xebata Stalînê (1950)
	Xebata Lenînê (1946, 1956)
	Xebata karvanên bi şeref (1936, 1958)
	Xebata kesên bi namûs (1938)
	Stêrka Garibaldi Partisan (Îtalya)

Çavkanî

^ A. R. Mamedova (1964). Бюль-Бюль (bi rûsî). Азербайджанское гос. изд-во. r. 6. Roja gihiştinê 6 îlon 2019.

“ quote text=Мать Бюль-Бюля была из селения Пареулар, дочерью кочевника-курда. ”
^ Bulbul ^{Girêdana arşîvê gulan 16, 2007, li ser Wayback Machine}. Azworld.org
^ (bi rûsî) Azerbaijani Music ^{Girêdana arşîvê gulan 13, 2007, li ser Wayback Machine}. Azeri.ws
^ Thomas De Waal, Black Garden: Armenia and Azerbaijan through Peace and War, NYU Press, 2004, ISBN 0-8147-1945-7. Chapter 12: "Shusha: The Last Citadel".
^ Central Bank of Azerbaijan. Commemorative coins. Coins produced within 1992-2010 ^{Girêdana arşîvê 2010-01-19 li ser Wayback Machine}: Gold coin dedicated to the memory of Bulbul. – Retrieved on 25 February 2010.

Girêdanên derve

Vîdiyoyê Koroglu, 1954 li ser Youtubê
Bilbil ra guhdar bikin, sektona muzîkê a Azerbaycan înternasyonal

[1] A. R. Mamedova (1964). Бюль-Бюль (bi rûsî). Азербайджанское гос. изд-во. r. 6. Roja gihiştinê 6 îlon 2019.

“ quote text=Мать Бюль-Бюля была из селения Пареулар, дочерью кочевника-курда. ”

[2] Bulbul ^{Girêdana arşîvê gulan 16, 2007, li ser Wayback Machine}. Azworld.org

[3] (bi rûsî) Azerbaijani Music ^{Girêdana arşîvê gulan 13, 2007, li ser Wayback Machine}. Azeri.ws

[4] Thomas De Waal, Black Garden: Armenia and Azerbaijan through Peace and War, NYU Press, 2004, ISBN 0-8147-1945-7. Chapter 12: "Shusha: The Last Citadel".

[5] Central Bank of Azerbaijan. Commemorative coins. Coins produced within 1992-2010 ^{Girêdana arşîvê 2010-01-19 li ser Wayback Machine}: Gold coin dedicated to the memory of Bulbul. – Retrieved on 25 February 2010.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]