Muhemmed Îqbal

Muhemmed Îqbal
Muhemmed Îqbal
Navê rastî	محمد اقبال
Jidayikbûn	1873 Siyalkut
Mirin	21ê nîsan 1938
Esil	Pakistanî
Hevwelatî	Pakistan
Destûrname	Mewlana, Friedrich Wilhelm Nietzsche û Henri Bergson
Pîşe	Alim, helbestvan, fîlozof û sîyasetmedar
Dîn	Îslam
biguhêre

Muhemmed Îqbal (bi ûrdû: محمد اقبال) di sala 1873an de li welatê Pakistanê li bajarê Siyalkutê hatiye dinê. Ew alim, helbestvan, fîlozof û siyasetmedarekî pakistanî bû.

Zanistiya wî yê yêkem li ser Qurana Piroz bûye. Di piştî xilas kirina medreseyê, Îqbal bi alikariya mamosteyên xwe yên zimanê erebî û farisî, dest bi xwendina edebiyata îslamî kiriye. Dûre jî li bajarê Lahor ê zanîngeh xwendiye û li fakûlteya zimannasiya rojhilat bi xwe mamostetî kiriye. Di van salan de wî gellek helbest jî nivisandiye û weşandiye.

Di sala 1905an de Îqbal li zanîngeha Cambridgeê ya Brîtanyayê li ser felsefe û îqtisadê mezûn dibe. Li paytexta Londonê sê salan dimînî û li vir li fakûlteya ziman û edebiyata erebî mamostetiyê dike û gellek konferansan li ser ola îslamê dide. Dîsa di van sê salan da Îqbal li ser dadmendiyê dixwinî û di piştî girtina diplomaya dozgertiyê, tere Amanyayê û li zanîngeha Munihê li ser felsefeyê doktora xwe dike. Gava ku Îqbal di sala 1908an de vedigerî li Hindistanê di hêla xandewanên xwe da bi coşekî mezin tê pêşwazîkirin.

Dûre Îqbal bi salan beşdarî siyaseta welatê xwe dibe û di hêla pirr mirovan da tê qebûlkirin. Îqbal li ser siyasetê aha gotiye:“ Siyaset; kar kirin û ji bo rûmet û mezintiyê davet kirine.“

Helbest û nivisên wî li ser misilmanên li Hindistanê di serxwebûna li dijî Brîtanyayê de û di damezrandina Pakistanê de bandûrekî gellekî mezin kirine.

Iqbal di piştî nexweşiyeke giran û dirêj, di 21ê nîsana 1938an da tere heqiya xwe.

Helbestên wî

• Esrâr-ı Hodî (1915)
• Rumûz-i Bî-hodî (1918)
• Peyâm-ı Maşrik (1924)
• Bang-i Dera (1924)
• Zebûr-i Acem (1927)
• Cawidname (1932)
• Misafîr (1934)
• Bâl-i Cibrîl (Perrê Cebraîl,1935)
• Pes Çi Bâyed Kerd Ey Exwâm-i Şerq (1936)
• Zarb-i Kelîm (1936)
• Armagan-i Hîcaz (1938)