Nû Zelenda
| New Zealand | |||||
| Nû Zelenda | |||||
| |||||
| Sirûda netewî: Advance Australia Fair | |||||
| |||||
| Zimanên fermî | Îngilîzî, maorî
| ||||
| Paytext | Wellington 41°17′Bş 174°27′Rh / 41.283°Bk 174.450°Rh | ||||
| Sîstema siyasî | Monarşiya parlamenterî | ||||
| - Keybanû - Serekwezîr |
Elisabeth II John Key | ||||
| Rûerd - Giştî - Av (%) |
268.680 km2 kêm | ||||
| Gelhe - Giştî (2009) - Berbelavî |
4.331.600 kes 15 kes/km2 | ||||
| Serxwebûn | - 26'ê rezbera 1907 (Kolonî) - 25'ê sermaweza 1947 (Serxebûn) | ||||
| Dirav | Dolara nûzelendî (NZD) | ||||
| Dem | UTC+12 (havîn +13) | ||||
| Nîşana înternetê | .nz | ||||
| Koda telefonê | +64 | ||||
Nû Zelenda, Zelendaya Nû, Zelendaya Teze, (bi îngilîzî: New Zealand, bi maorî, Aotearoa) welateke girav e. Ew li ser Okyanûsa Mezin de ye. Li 1.500 km bakura Nû Zelendayê Kaledoniya Nû, 1600 km li bakur rojava ji Awistralya bi Deryaya Tazmanya vediqete, li başûr jî 3000 km dûr Antarktîka heye. Nû Zelenda du giravên mezinê, girava bakur û girava başûr, û gelek giravên biçûk de pêk hatiya. Giravên herî mezin ew in: Girava Stewart, Girava Great Barrier û Girava Chatham e.
Gelemperî[biguherîne]
Nû Zelenda welatekî Commonwealth Realm e. Keyatiya Nû Zelendayê bi Nû Zelendayê re tev Girava Cook û Niue û Tokelau sax dike.
Rûerda Nû Zelendayê 270.534 km² ye. Giravên mezin de ya bakur 113.729 km², ya başûr jî 151.215 km² ye.
Gel[biguherîne]
Gelê Nû Zelendayê bi gelemperî koçerên di Brîtanyayê de hatinî û dimatî wir maorî ne. Gorî hejmartina gelhê di 2006an de 4.141.766 kes li Nû Zelendayê dijî ye. Ji bo mezinahî rûerda welat pira xewle, serî km² 15 mirov dikeve. Li gel kêmzêde %75 yê di ewropa de hatine. Wan re Pakeha tê gotin. Li wan şunda bi %14,7 maoriyên polînesî ne.
Ol[biguherîne]
Li Nû Zelendayê bi piranî xristiyan hêne. Liwan bêtir bi 24% kes ateîst û bi kêmaviyê budîst, hindû, misilman û cihû hene.
Ziman[biguherîne]
Li Nû Zelendayê de sê zimanên fermî hêne: îngilîzî, maorî û zimanê ker û lalan (New Zealand Sign Language-NZSL). 96,1% ji gelê wir îngilîzî diaxive. Zimanê maorî bi 4,5% kesî tê axaftin. Zimanê ker û lalan jî di 10 nîsana 2006an û vir de zimanê fermî ye. NZSL bi 0,8% kesî tê bikaranîn.
Aborî[biguherîne]
Xudana pezî boş e, îkoturîzm jî heye
Dîrok[biguherîne]
Bi gumani Nû Zelenda di sedsala vevbara 11an û 13an de ji aliya Polynesiyan hat doz kirin.
Mirovê ji Ewropayê de gehîştiya Nû Zelendayê Deryavanê holandî Abel Tasman bû. Dûv wî re 1769/70 de James Cook çû Nû Zelendayê. Paş James Cook de koçer di Ewropayê de çûna wan giravan. Di 1840 de jî Împeratoriya Brîtanyayê ew bendiya xwe kir. 1907an de jî ew bû koloniya Brîtanyayê.
Pêşangeh[biguherîne]
Endeavour, keştiya James Cook
Xortekî maorî
Giredanên derve[biguherîne]
Li - Kargeriya Nû Zelendayê (bi îngilîzî û maorî)
Welatên Okyanûsyayê | ||
|---|---|---|
 Awistralasya | Ashmore and Cartier Islands (Awistralya) • Awistralya • Christmas Island (Awistralya) • Cocos Island (Awistralya) • Coral Sea Islands Territory (Awistralya) • Giravên Norfolk (Awistralya) • Zêlanda Nû | .svg) |
 Melanezya | Fîjî • Îndonezya (Maluku, West Papua) • Nouvelle-Calédonie (Fransa) • Papua Gîneya Nû • Giravên Salomon • Tîmora Rojhilat • Vanûatû | |
 Mîkronezya | Guam (DYA ) • Kirîbatî • Giravên Bakurê Marianan (DYA) • Giravên Marşal • Dewletên Federal ên Mîkronezyayê • Naûrû • Palau • Wake Island (DYA) | |
 Polînezya | Giravên Cook (Nû Zelenda) • Hawaii (DYA) • Minor Outlying Islands (DYA) • Niue (Nû Zelenda) • Isla de Pascua (Şîle) • Pitcairn Islands (Keyaniya Yekbûyî) • Polînezyaya Fransî (Fransa) • Samoa • Samoaya Amerîkanî (DYA) • Tokelau (Nû Zelenda) • Tonga • Tûvalû • Wallis û Futuna (Fransa) | |
