Here naverokê

Leyla Güven

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
Leyla Guven
Image dans Infobox.
Endama Meclîsa Mezin a Neteweyî ya Tirkiyeyê
Hakkari (en)
-
Endama Meclîsa Mezin a Neteweyî ya Tirkiyeyê
Riha
dp.
Mayor of Viranşehir (d)
Mayor of Küçükdikili (d)
dp.
Jidayikbûn
Navê rastî
Leyla GüvenLi ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Hevwelatî
Pîşe
Siyasetmedar, aktîvîsta mafên mirovanLi ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Partiyên siyasî

Biguhêre - Kodê biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêreBinêre belgekirina şablonê

Leyla Güven (jdb. 6ê gulan a 1964an, li Canbegê, parêzgeha Qonyeyê, Tirkiye) siyasetmedareke kurd e ku endama Partiya Demokratîk a Gelan e û hevseroka Kongreya Civaka Demokratîk û şaredara berê ya Wêranşarê ku wê di ve demê endama Partiya Civaka Demokratîk bû.

Jiyana berî

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Zaroka heftemîn û herî biçûk a malbata wê, Güven zewacek bi pismamê wê re bi rêkûpêk kir û tê de du zarokên wê hebûn ku ew bi tena serê xwe mezin kir.[1] Di 1980an de ji ber sedemên malbatî koçî Almanyayê dike û di 1985an de vedigere Tirkiyeyê.[2]

Di sala 1994an de wê şaxa Qonyeyê ya Partiya Demokrasiya Gel (HADEP) damezrand.[1] Çend salan wek Seroka Şaxa Jinan a Parêzgehê ya HADEPê çalak bû, heta ku partî di 2003an de hat hilweşandin. Di 2000ê de di xwepêşandaneke HADEPê de hat girtin.[3] Di hilbijartinên herêmî yên 2004an de dema ku bû namzetê Partiya Sosyal Demokrat a Gel (SHP) bû şaredara navçeya Kuçukdikili ya Edeneyê.[4]

Di 2006an de dîsa wekî yek ji îmzekerên daxwaznameya Roj TV ya ji serokwezîrê Danîmarkayê re hat darizandin.[5] Di cotmeha 2007an de, ew yek ji wan pênc şaredaran bû ku ji ber ku hevxemiya xwe bi şaredarê girtî Osman Keser re ragihandibûn, hatibûn girtin.[6] Di 20ê gulana 2008an de ew yek ji îmzekerên "Banga ji bo çareseriya aştiyane ya pirsa kurdî li Tirkiyeyê", ku di International Herald Tribune de hat weşandin, bû.[7]

Polîtîka

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Di hilbijartinên herêmî yên Tirkiyeyê yên 2009an de Güven wek şaredara Wêranşarê hat hilbijartin.[8] Ew di îlona 2009an de wek endama Kongreya Konseya Ewropayê hat tayînkirin û di gotûbêja Civîna Plenî ya Kongreyê de, 14ê cotmeha 2009an, li ser rewşa demokrasiya herêmî li Bakurê Kurdistanê, axaftvaneke sereke bû.[9] Di 24ê kanûna pêşîn a 2009an de, di operasyoneke mezin a li dijî siyasetmedarên kurd de hat binçavkirin.[10] Dadgehkirina wê di cotmeha 2010an de dest pê kir. Li ser van girtinan, serokê ofîsa BBC li Stembolê pêşniyar kir ku dozgerên tirk "derfetên jixwe kêm ên diyalogê yên di navbera dewlet û hindikahiya wê ya herî mezin de jixwe kêm dikin digirin".[11] Di gulana 2010an de, Thomas Hammarberg, Komîserê Mafên Mirovan ê Konseya Ewropayê, li zîndana Amedê çû serdana wê û daxuyaniyek da û dilgiraniya xwe li ser berdewamiya girtina gelek nûnerên herêmî yên kurd ên hilbijartî anî ziman.[12]

Di tîrmeha 2014an de, piştî çar sal binçavkirinê, Güven bi 30 nûnerên din ên hilbijartî yên herêmî yên li Amedê hatibûn berdan.[13] Di 26ê adara 2016an de tevî Hatîb Dîcle ji bo Hevserokatiya Kongreya Civaka Demokratîk hate hilbijartin.[14]

Di 22ê çileya 2018an de Güven ji ber rexnekirina operasyona li Efrînê ya Artêşa Tirk hatibû binçavkirin û 9 roj şûnda hat girtin.[15] Hat îdîakirin ku Kongreya Civaka Demokratîk ku ew hevserokatiya wê ye, di nava Koma Civakên Kurdistanê de ye û ji ber vê yekê ew bi damezrandin û rêveberiya rêxistineke qedexe hat sûcdarkirin.[16] Di hilbijartina parlamenteriyê ya 24ê hezîrana 2018an de Güven wek parlamenterê Colemêrgê hat hilbijartin. Li gorî qanûnê weke parlamenter parêzbendiya wê ya parlamenterê hat dayîn û di 29ê hezîrana 2018an de ji aliyê dadger ve hat berdan.[17] Dozgeriyê îtîrazê biryarê kir û beriya ku bê berdan biryar hat betalkirin. Piştî greva birçîbûnê û kampanyaya piştevaniya navneteweyî di çileya 2019an de[18][19] hat berdan û di tîrmeha heman salê de derbasî parlamenterê bû.[20]

Di îlona 2019an de, cezayê 6 sal û 3 mehan ji aliyê Dadgeha Bilind ve hat erêkirin,[21] lê ji ber parêzbendiya wê ya parlamenterê nehat girtin. Wek parlementer piştgirî da şaredarên HDPê yên ku ji peywirê hatibûn dûrxistin.[22] Ji ber gotina "Li dijî şerê li rojavaya Kurdistanê dengê xwe bilind bike" di dema êrîşa dewleta tirk a li ser rojavaya Kurdistanê de ji sala 2019an û vir ve ji ber propagandaya terorê tê lêpirsîn.[23] Federasyona Mafên Mirovan a Navneteweyî dosyaya wê şermezar kir û ji rayedarên tirk xwest ku li gorî pîvanên mafên mirovan ên Neteweyên Yekbûyî tevbigerin.[24] Di 4ê hezîrana 2020an de tevî siyasetmedarê HDPê Musa Farisogullari û rojnamevan û siyasetmedarê Partiya Gel a Komarî (CHP) Enis Berberoğlu ji parlamenterê hat dûrxistin û piştre ji ber mehkûmiyeta wê ya berê hat girtin.[25] Di 9ê hezîranê de ji ber ku du cezayên wê yên girtîgehê ji bo serbestberdana wê hatin adaptekirin, hate berdan.[26] Di 21ê kanûna 2020an de bi hinceta ku teşwîq li darxistin û beşdarbûna çalakiyan kiriye û bi îdiaya endama rêxistineke neqanûnî ya ku piştgiriya şoreşgerên kurd dike, zêdeyî 22 sal cezayê girtîgehê lê hat birîn.[27] Roja din Güven hat girtin.[28] Di 17ê adara 2021an de serdozgerê dewleta tirk ê li Dadgeha Cezayê Giran Bekir Şahin serî li Dadgeha Destûra Bingehîn dabû û ji bo wê û 866 siyasetmedarên din ên HDPê 5 sal qedexeya siyasetê xwestibû.[29]

Greva birçîbûnê

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Protestkirinên di dema greva birçîbûnê ya Leyla Güvenê

Guven dema di girtîgehê de bû di 7ê mijdara 2018an de ji bo protestokirina tecrîda li ser Abdullah Öcalan ê li girava Îmraliyê ku di pêvajoya aştiyê ya kurd-tirk de cih girtiye dest bi greva birçîbûnê kiriye,[30] nêzî 250 girtiyên siyasî bi greva birçîbûnê ya bêdem û bêdorveger tev li Güven bûne. Di dema greva birçîbûnê de wê tenê vîtamîna B û şilekên şor û şekir dixwar. Di 25ê çileya 2019an de, piştî 79 rojan, Güven bi şertê darizandinê hat berdan.[31] Piştî ku hat berdan, ji ber ku armanca wê ne azadiya Öcalan e, wê çalakiya xwe bidomîne.[32] Di 4ê sibata 2019an de hemwelatiya Rûmetê ya Parîsê hat xelatkirin.[18] Di 26ê gulana 2019an de diyar kir ku ji ber bidawîbûna tecrîda li ser Öcalanê wê dawî li çalakiya xwe ya birçîbûnê bîne.[33] Di 10ê tîrmehê de wê sonda pêwîst xwar ku wê di parlamenterê de cih bigire.[20]

Çavkanî

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
  1. ^ a b "Leyla Güven". Uçan Süpürge. 2009. Roja gihiştinê 1 kanûna paşîn 2010.[girêdan daimî miriye]
  2. ^ "Şanlıurfa - Viranşehir". Güneydogu. 11 hezîran 2009. Ji orîjînalê di 26 tîrmeh 2011 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 1 kanûna paşîn 2010.
  3. ^ "Annual report 2000" (PDF). Human Rights Foundation of Turkey (HRFT). 2001. Ji orîjînalê (PDF) di 26 sibat 2012 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 1 kanûna paşîn 2010.
  4. ^ "Women in power and decision-making" (PDF). Turkey, Prime Ministry, General Directorate on the Status of Women. 2008. Ji orîjînalê (PDF) di 24 tebax 2009 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 1 kanûna paşîn 2010.
  5. ^ "Construction of Kurdish Identity in the context of Globalization". Roj TV Blogspot. 31 kanûna paşîn 2006. Ji orîjînalê di 4 sibat 2019 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 1 kanûna paşîn 2010.
  6. ^ "Five DTP Mayors Arrested". Info Turk. 2007. Ji orîjînalê di 16 hezîran 2020 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 1 kanûna paşîn 2010.
  7. ^ "Call for a peaceful settlement of the Kurdish question in Turkey" (PDF). Institut Kurde. 20 gulan 2008. Ji orîjînalê di 27 îlon 2011 de hat arşîvkirin (PDF). Roja gihiştinê 1 kanûna paşîn 2010.
  8. ^ "Court Rules for Continuation of HDP MP Leyla Güven's Detention". Bianet. 11 tîrmeh 2018. Ji orîjînalê di 15 tîrmeh 2018 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 6 sibat 2019.
  9. ^ "Speech by Mrs. Leyla Güven, Mayor of Viransehir, on the situation of local authorities in Southeast Anatolia". Council of Europe. 14 çiriya pêşîn 2009. Ji orîjînalê di 3 adar 2016 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 1 kanûna paşîn 2010.
  10. ^ "Anti-PKK operations lead to detention of Kurdish mayors". Today's Zaman. 25 kanûna pêşîn 2009. Roja gihiştinê 1 kanûna paşîn 2010.[girêdana mirî]
  11. ^ "AntTurkish anti-PKK op nets dozens". BBC. 22 kanûna pêşîn 2009. Roja gihiştinê 1 kanûna paşîn 2010.[girêdan daimî miriye]
  12. ^ "Turkey: Commissioner Hammarberg concludes his visit to Diyarbakir and Ankara". Council of Europe. 26 gulan 2010. Roja gihiştinê 27 gulan 2010.
  13. ^ "Congress pleased by release of Leyla Güven and the other elected representatives detained in Turkey". Council of Europe. 3 tîrmeh 2014. Ji orîjînalê di 15 tîrmeh 2017 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 24 îlon 2014.
  14. ^ "English – DEMOKRATİK TOPLUM KONGRESİ" (bi tirkî). Ji orîjînalê di 27 nîsan 2020 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 6 sibat 2019.
  15. ^ Istanbul - BIA News Desk (18 kanûna pêşîn 2018). "Former Diyarbakır Co-Mayor Kışanak Goes on 10-Day Hunger Strike in Prison".
  16. ^ WDR (16 çiriya paşîn 2018). "Wo bleibt die Justiz für Leyla Güven?". www1.wdr.de (bi almanî). Ji orîjînalê di 19 kanûna paşîn 2019 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 7 sibat 2019.
  17. ^ İstanbul - BIA News Desk (29 hezîran 2018). "Verdict of Release Issued for HDP Hakkari MP Leyla Güven Reversed". Bianet. Ji orîjînalê di 3 tîrmeh 2018 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 30 kanûna pêşîn 2018.
  18. ^ a b "Paris awards Leyla Guven with honorary citizenship". ANF News (bi îngilîzî). Ji orîjînalê di 7 sibat 2019 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 6 sibat 2019.
  19. ^ "Statement of solidarity with HDP Deputy Leyla Güven". GUE/NGL (bi îngilîzî). 10 kanûna paşîn 2019. Ji orîjînalê di 16 nîsan 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 5 hezîran 2020.
  20. ^ a b "HDP lawmaker Güven sworn into Turkish parliament one year after election". Ahval (bi îngilîzî). Ji orîjînalê di 18 sibat 2023 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 4 hezîran 2020.
  21. ^ "Supreme Court of Appeals Upholds Prison Sentences of 3 HDP MPs". Bianet. 24 îlon 2019. Ji orîjînalê di 12 adar 2023 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 5 hezîran 2020.
  22. ^ "Leyla Güven: AKP is facing collapse". ANF News (bi îngilîzî). Ji orîjînalê di 15 kanûna paşîn 2024 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 4 hezîran 2020.
  23. ^ "Pro-Kurdish leaders investigated by Turkey for opposing Syrian offensive". Ahval (bi îngilîzî). Ji orîjînalê di 24 çiriya pêşîn 2020 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 21 çiriya pêşîn 2020.
  24. ^ "Turkey: Harassment of several HRDs as a reprisal for their calls for peace and respect of human rights in the context of the "Operation Peace Spring"". International Federation for Human Rights (bi îngilîzî). Ji orîjînalê di 22 çiriya pêşîn 2020 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 21 çiriya pêşîn 2020.
  25. ^ "Stripped of MP Status, HDP's Güven and Farisoğulları, CHP's Berberoğlu Arrested". Bianet. 5 hezîran 2020.
  26. ^ "Stripped of MP Status, HDP's Leyla Güven Released". Bianet. Roja gihiştinê 14 hezîran 2020.
  27. ^ "Former Kurdish MP Sentenced to 22 Years in Prison | Voice of America - English". www.voanews.com (bi îngilîzî). 21 kanûna pêşîn 2020. Ji orîjînalê di 21 kanûna pêşîn 2020 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 21 kanûna pêşîn 2020.
  28. ^ "DTK Co-Chair Leyla Güven arrested". Bianet - Bagimsiz Iletisim Agi. Roja gihiştinê 25 kanûna pêşîn 2020.
  29. ^ "HDP indictment seeks political ban for 687 members, including Demirtaş, Buldan and Sancar". Bianet. Ji orîjînalê di 18 adar 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 19 adar 2021.
  30. ^ İstanbul - BIA News Desk (18 kanûna pêşîn 2018). "Former Diyarbakır Co-Mayor Kışanak Goes on 10-Day Hunger Strike in Prison". Bianet. Ji orîjînalê di 15 kanûna paşîn 2024 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 30 kanûna pêşîn 2018.
  31. ^ "Kurdish MP free after 79-day hunger strike" (bi îngilîziya brîtanî). 25 kanûna paşîn 2019. Ji orîjînalê di 29 tebax 2020 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 25 kanûna paşîn 2019.
  32. ^ Demir, Hayri (28 kanûna paşîn 2019). "Kurdische Politikerin im Hungerstreik: "Ich setze meinen Protest fort"". Die Tageszeitung: taz (bi almanî). ISSN 0931-9085. Ji orîjînalê di 22 nîsan 2019 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 29 kanûna paşîn 2019.
  33. ^ "Leyla Güven: I End My Hunger Strike". Bianet. 26 gulan 2019. Ji orîjînalê di 26 gulan 2019 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 27 gulan 2019.
Ji "https://ku.wikipedia.org/w/index.php?title=Leyla_Güven&oldid=1925270" hatiye standin.