Pîrî Reîs

Pîrî Reîs

Jidayikbûn	Nêz.1470 Gelibolu (en) (Rumelia Eyalet (en), împeratoriya Osmanî)
Mirin	1553 an jî 1554 Qahîre
Navê rastî	پیری رئیس‎
Navê jidayikbûnê	احمد مُحیی‌الدین پیری
Hevwelatî	Împeratoriya Osmanî
Sernavê rûmetî	Hajji (en)
Pîşe	Erdnîgarnas, cartographer, efser, admiral
Qadên xebatê	Cartography (en), erdnîgarî
Artêş	Ottoman Navy (en)
Payeya leşkerî	Admiral (en) (dp. 1547)
Şerên tevlêbûyî	Battle of Zonchio (en) Siege of Rhodes (en) Capture of Aden (en) Ottoman–Mamluk War of 1516–17 (en) Battle of Modon (en) Capture of Muscat (en)

Xebatên navdar

Piri Reis map (d), Kitab-ı Bahriye (d)

Ehmed Muhîdîn Pîrî ku pirtir li ser navê Pîrî Reîs tê nasandin (Osmanî پیری رئیس Pīrī Reʾīs; jdb. dora 1470 li Gallipoli (Anatolya); m. serjêkirin di 1554an de li Qahîreyê) amîralekî tirk yê komkeştiya osmanî û nexşekêş bû. Ew pirtûkeke girîng derbarê deryavaniya deryaya navîn de nivîsand û gelek nexşe berhev kir û çê kir, û ji wan re nexşeya bi navê Nexşeya Pîrî Reîs ji sala 1513, ku tenê di sala 1929an de hat vedîtin, ya herî navdar e.

Jiyana wî

Rêwitiyên Pîrî Reîs

Navê wî bi rastî Muhîdîn Pîrî bin Hecî Mehmed bû. Nasnavê wî yê osmanî yê amîral  (رئیس / reʾīs) piştre wek nasnav an navî hate bikaranîn. Muhîddîn li Gelibolu di sala 1470an de hate cîhanê, malbata wî ji Karamanê bû. Bavê wî Hecî Mehmed bû, diya wî xwişka korsanê navdar û navxirab ê Împeratoriya Osmanî, Kemal Reîs bû. Zêde li sala 1481 ew li pey xalê xwe Kemal Reîs çû deryaya navîn û beşdarî şerê li dijî Komara Venedîkê bû. Di sala 1495an de korsan Kemal Reîs beşdarî komkeştiya Osmaniyan bû da ku di şerên Tirkan yê venedîkî de şer bike . Ji ber vê yekê ew nasnavê Reîs stend. Di sala 1501 de, Kemal Reîs heft keştiyên spanî di dema şerê deryayî yên Valensiya de kir destên xwe (çavkaniyên din derbarê operasyoneke revandinê de diaxivin) û li ser wan keştî nexşeyeke nautîkî ya "herêma rojavayî" bû , ku tête gotin ku ji hêla Kolumbus ve hatî xêzkirin. Di gelemperî de, ji ber ku taktîkên korsaniyê li dijî komkeştiyên dîsîplîn ên Venedîk û Spanyayê serketî nebûne, tu serfirazî nebûne.

Berhemên wî

• Kitab-ı Bahriye (- Pirtûka Deryavaniyê), berdestnameya deryaya navîn

• Nexşeya Pîrî Reîs

Wêje

• Ayşe Afetinan: Life and works of Pirî Reis: the oldest map of America (= Türk Tarih Kurumu yayınları. Dizi 7, 69a.1) 2. Ausgabe, TTK Basımevi, Ankara 1987.
• Paul Kahle: Die verschollene Kolumbuskarte von 1498 in einer türkischen Weltkarte von 1513. de Gruyter, Berlin/ Leipzig 1933.
• Paul Kahle (Hrsg.): Piri Re'îs. Bahrîje. Das türkische Segelhandbuch für das Mittelländische Meer vom Jahre 1521, herausgegeben, übersetzt und erläutert. de Gruyter, Berlin 1926.
• Peter Mesenburg: Kartometrische Untersuchung und Rekonstruktion der Weltkarte des Pīrī Reʿīs (1513). In: Cartographica Helvetica. Band 24, 2001, S. 3–7 (Volltext ^{Girêdana arşîvê 2016-04-02 li ser Wayback Machine}).
• Dimitri Michalopoulos: L’énigme de la carte de Piri Reis. In: Boletim da Sociedade de Geografia de Lisboa, Bd. 134, Nr. 1-12 (Januar-Dezember 2016), S. 39–42, Volltext ^{Girêdana arşîvê 2021-05-08 li ser Wayback Machine} (PDF; 2,72 MB; französisch)
• Gregory C. McIntosh: The Piri Reis map of 1513. University of Georgia Press, Athens [u. a.] 2000, ISBN 0-8203-2157-5.
• Fuat Sezgin, Farid Benfeghoul (Hrsg.): Reprint of studies on the Ottoman cartographers Pīrī Reʾīs (d. 1554) and Ḥağğī Aḥmad (d. about 1560) (= Publications of the Institute for the History of Arabic-Islamic Science: Islamic Geography. Band 22; Mathematical Geography and Cartography. Band 12) Institute for the History of Arabic-Islamic Science, Frankfurt a. M. 1992.
• Svat Soucek: Piri Reis and Turkish mapmaking after Columbus. 2. verbesserte Ausgabe. Nour Foundation [u. a.], London 1996 (= Studies in the Khalili Collection, 2), ISBN 0-19-727501-X
• C. H. Hapgood: Maps of the Ancient Sea Kings.