Nîjadperestiya tirkan li dijî kurdan
 | Di vê gotarê de agahiyên bingehîn ên li ser mijarê kêm in an jî nîn in. (çiriya paşîn 2024) |
Nîjadparêziya tirkan li dijî kurdan digîhîje nêzîkê sal berê, Herwiha pirraniya tirkan ji kurdan hez nakin û nîjadperarêzî dikin. Naxwazin kurd bibin xwedanê tiştekî. Bingeha vê nîjadperarêziyê bi pirranî ji aliyê Kemalîzmê ve hate avêtin.[1]
İsmet İnönü (bi kurdî "Îsmetê Kerr" jî dibêjin) Di sala 1935an de raporek ji bo Bakurê Kurdistanê amade dike û dide Misto Kemal di wê raporê de ji bo kurdan pir xebitiye ku asîmîle bike û bike tirk. Wê çaxê paşnavê gelek kurdan dikin "Türk", "Öztürk", "Bozkurt" û hwd.[2] Di vê raporê de ji bona Erziromê jî gotiye "Ku em bikaribin di demek kurt de Erziromê pêşvebibin li dijî kurdan bajarekî saxlem ê tirk ava dikin". Ji ber vê yekê ye ku nîjadperestên herî tûj (pir zêde) ên li dijî kurdan li bajarê Erziromê ne.
Di 1925î de di Serhildana Şêx Seîd de Şêx Seîd û çil hevalên wî dardekirin.[3]
Di sala 1930'an de 10 an jî 15 hezar kurd li Zîlanê kuştin.
Di sala 1937'an de di Serhildana Dêrsimê de 13-40 hezar kurd kuştin.
Pirsên Nîjadparêziyê
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Pirsên nîjadparêzî ku tirk ji bo kurdan dibêjin.[4]
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]- "Ağaçtan maşa, Kürt'ten paşa olmaz."
(Ji darê maşe, Ji kurdan paşa (çê) nabe)
- "Ayıdan post olmaz, Kürt'ten dost olmaz"
(Ji hirç post, ji kurdan dost (çê) nabe)
- "En iyi Kürt, ölü Kürt'tür"
(Kurdên herî baş yên mirîne)
- "Kürt, gavura göre Müslümandır"
(Kurd li gorê gawiran (nemisilmanan) misilmanin.
- "Kürt, balta ile saat onarır".
(Kurd seatê bi tevşo temîr dikin) (Wate: Kurd ewqas nezan in)
- "Kapına iti, yakana Kürdü bulaştırma":
(Li ber derê xwe kuçik, li qirikan xwe kurdan nêzik neke)
- "Eşeğe Kürt demişler, iki hafta saman yememiş".
(Ji kerê re gotine "Kurd", Kerê du hefteyan kayê nexwariye)
- "Kürdü koyma avluya, Kürt'ten olmaz evliya / Kürt'ten olsa da evliya, koyma avluya, ya samı çalar ya sambağa".
(Kurdan negre hewşê, Ji Kurdan ewliya çênabe, Ku ji Kurdan ewliya çêbe negre hewşê, dizî dike)
Binêrin
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]- Nîjadparêzî
- Têkiliyên kurd û tirkan
- Dijî kurdbûn
- Mafên mirovî li Tirkiyeyê
- Sirgûnkirina kurdan
- Xwendingeha bi şevborîn
- Nîjadperestî li Tirkiyeyê
- Tawanên şer ên Tirkiyeyê li dijî kurdan
Çavkanî
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]- ^ Kopîkirina arşîvê, ji orîjînalê di 20 îlon 2014 de hat arşîvkirin, roja gihiştinê 25 kanûna paşîn 2016
{{citation}}: CS1 maint: archived copy as title (lînk) - ^ İsmet İnönü, Kürt raporu, Ülke TV
- ^ https://www.kurdistan24.net/ku/culture/43eb9821-cdd4-4e8a-b4d7-7d92fad5ab3f
- ^ https://www.hurriyet.com.tr/gundem/ismet-pasanin-kurt-raporu-7890099
- Sevgül Uludağ, Türkçe'deki ırkçı terimler, Eylül 2013,
| Ev gotara kurt şitlekê ye. Heke tu bixwazî berfireh bikî pê li biguhêre bike. (Çawa?) |