Here naverokê

Teqîna Stenbolê ya 2022

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
Teqîna Stenbolê ya 2022
Map
[Interactive fullscreen map + nearby articles]
Beyoğlu navçeya li Stenbolê
Dîrok13ê çiriya paşîn 2022(2022-11-13)
Saet(TRT)
CîhKuçeya İstiklalê, Beyoğlu, Stenbol, Tirkiye
Koordînat41°02′06″Bk 28°58′53″Rh / 41.03500°Bk 28.98139°Rh / 41.03500; 28.98139
SûcdarNenas
Gumanbaran
Mirin6
Brîndar81

Di 13ê çiriya paşîn 2022(2022-11-13) li Tirkiye ser riya Îstiklal a navçeya Beyoglu ya Stenbolê bombeyek piştî nîvro bi dema herêmî di saet 16:20 teqiya.[11][12] Di teqînê de 6 kes mirin û 81 kes jî birîndar bûn.[13] Ev teqîn wekî êrîşeke terorîstî tê dîtin.

Ev bajar di dawiya sedsala 20an û destpêka sedsala 21an de ji aliyê cudaxwazên kurd û serhildêrên îslamî ve rastî êrîşan hat. Êrîşa xwekujî ya Dewleta Islamî li heman navçeyê di 2016 de çar kes kuştîbû.[14]

Tu rêxistinê berpirsyarî negirtiye stûyê xwe, lê rayedarên Tirkiyê ragihandin ku cudaxwazên kurd li pişt êrîşê hene,[15] ku Partiya Karkerên Kurdistanê (PKK) û Partiya Yekîtiya Demokrat (PYD) yêKurdên Rojava tê de hene. Wezîrê Navxweyî yê Tirkiyê Suleyman Soylu ragihand ku êrîşkar û 46 kesên din hatine girtin.[16] PKK dijberê Tirkiyê rola xwe ya êrîşê temamî red kir,[17][18] û Hêzên Sûriya Demokratîk (HSD) jî hikûmeta Tirkiyê bi çêkirina hincetekî ji bo êrîşa bejayî ya nû li ser Sûriyê tawanbar kir.[19]

Paşbingeh

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Di dawiya sedsala 20an û destpêka sedsala 21an de, komên terorîstên îslamî yên di nav de El Qaîde û Dewleta Islamî gelek êrîş li ser Stenbolê pêk anîn. Dewleta Îslamî di nîveka salên 2010an de zincîre êrîşan pêk anî. Di nav van êrîşan de êrîşa xwekujî ya di Adara 2016'an de, li kuçeya Îstîklalê pêk hatibû û 5 kes hatibûn kuştin.[20] Çalakiya serhildanê ya di dawiya salên 2010an de pir kêm bû. Di pûşpera 2022an de planekî terorî ya dijî Îsraîlê ya Îranê piştgiriya wê dike li Stenbolê hat pûçkirin.

Di agirbesta 2013-2015’an de, piştî bûyera Ceylanpinarê ya di sala 2015’an de têk çû, ku di encamê de şer û pevçûn zêdetir bûn, hejmara kuştiyan zêde bûn û gelek operasyonên derve ji aliyê artêşa Tirk ve hatin kirin, herwiha tundiya şer û pevçûnên PKK-Tirkiyê di salên dawî de kêm bûn.[21] Ji hewldana derbeya 2016’an de şopandina paqijkirinê, axaftinên siyasî, medya, axaftinên giştî û dengên akademîsyen û dadwerî bi giranî têne şopandin, bêyî ku li dijî gotara hikûmetê gengaz be.[22][23]

Tirkiye ber bi hilbijartinên giştî yên Tirkiyê yên sala 2023an ve diçe, herwiha tê pêşbînîkirin ku ji ber kêmbûna aborî û enflasyona pir bilind ev yek ji bo partiya AKPê bibe kêşeyeke mezin.[24][25] Di deh salên borî de, Erdogan û hikûmeta AKP'ê li dijî PKK'ê, ewlekarî, axaftinên şerkerî û operasyonên derve ji bo bilindkirina dengên neteweperestên Tirk beriya hilbijartinan bikar anîn.[26][27][28] Di vê navberê de, fikarên ewlehiyê û qanûnên antî-terorîzmê ji bo tepeserkirin û bêbandorkirina opozîsyonên hilbijartî hatine bikar anîn. Berpirsiyarên hilbijartî yên opozisyonên HDP'ê bi awayekî pergalî tên lêpirsînkirin, tên girtin, bi hincetên sivik ji wezîfeyê tên dûrxistin û li şûna wan alîgirên AKP'ê tên bicihkirin.[29] [30] [31]

Bûyerên din

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Parêzer û endama Komeleya Mafên Mirovan Jiyan Tosun ji aliyê siyasetmedarê Partiya Serkeftinê yê rastgir Adem Taskaya ve bi biryara PKK'ê bombe bi cih kiriye ve hat sûcdarkirin.[32] Piştî vê yekê gelek caran rastî gefan hat û vegerîne şûna dadgehê ku li malê bimîne.[32]

Seroka Partiya Baş (ÎYÎ) Meral Akşener êrîş şermezar kir û wiha got: “Ez vê êrîşa hovane bi tundî şermezar dikim. Em dixwazin di zûtirîn demê de berpirsên vê bûyerê bên girtin.”[33]

Partiya Demokratîk a Gelan (HDP) derbarê encama teqînê wiha got: 6 hevwelatiyên me jiyana xwe ji dest dan û 81 welatiyên din jî birîndar bûn, xemgînî û xemgîniya xwe ya kûr nîşan da û got: “Xem û xema me mezine. Em ji bo welatiyên jiyana xwe ji dest dane rehma Xwedê dixwazin.”[33] Ev êrîş ji aliyê Serokê berê yê HDP'ê yê girtî Selahattin Demirtaş ve jî hat şermezarkirin.[2]

Federasyona Futbolê ya Tirkiyeyê (TFF) ragihand ku maça Sûper Lîgê ya li Vodafone Parkê ya di navbera Beşîktaş JK û Antalyasporê da ji ber bomberdûmanê hat taloqkirin.[34] Gelek klûbên futbolê sersaxî xwestin.[34]

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Welatên ku ji aliyê Serokomarê Tirkiyeyê ve hatin spaskirin û sersaxî û piştgiriya xwe anîn ziman

Nûnerên gelek dewletan êrîş şermezar kirin û sersaxî xwestin.[35][36][37] Herwiha sersaxî ji aliyê saziyên navneteweyî yên wekî Konseya Ewropayê, Rêxistina Peymana Atlantîka Bakur (NATO) û Rêxistina Dewletên Tirk (OTS) ve hatin pêşkêşkirin.[38]

Binêre

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Portal iconPortala Nebaşî
Portal iconPortala Tirkiye

Çavkanî

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
  1. ^ "Istanbul police says Syrian woman main suspect, detains 46 over bombing". Reuters. 14 çiriya paşîn 2022. Roja gihiştinê 15 çiriya paşîn 2022.
  2. ^ a b Soylu, Ragip (14 çiriya paşîn 2022). "Turkey blames deadly Istanbul blast on PKK, arrests 46 people". Middle East Eye (bi îngilîzî).
  3. ^ "HSM denies involvement in Istanbul explosion, calls for its exposure". Firat News Agency. 14 çiriya paşîn 2022.
  4. ^ "Istanbul bomber believed to have Kurdish links but Islamic State ties possible – senior official". Reuters. 14 çiriya paşîn 2022.
  5. ^ "PKK saldırıyı üstlenmedi; Türk yetkili IŞİD'i dışlamadıklarını söyledi". Euronews. 14 çiriya paşîn 2022.
  6. ^ "PKK dissociates itself from Istanbul bombing after Turkish government accusations". MSN.
  7. ^ "HSM denies involvement in Istanbul explosion, calls for its exposure". Firat News Agency.
  8. ^ "Kurdish militants deny Turkish claims they carried out Istanbul attack". The Guardian. 14 çiriya paşîn 2022.
  9. ^ https://24tv.ua/terakt-stambuli-mogla-skoyiti-predstavnitsya-robochoyi-partiyi_n2197335
  10. ^ https://newtimes.kz/mir/159589-terroristicheskaya-organizaciya-asala-vzyala-otvetstvennost-za-vzryv-v-stambule
  11. ^ "Taksim İstiklal Caddesi'nde patlama: Ölü ve yaralılar var" [Explosion in Taksim Istiklal Street: There are dead and injured]. Sözcü (bi tirkî). 13 çiriya paşîn 2022. Ji orîjînalê di 15 çiriya paşîn 2022 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 13 çiriya paşîn 2022.
  12. ^ English, Duvar (13 çiriya paşîn 2022). "Explosion hits Istanbul's Istiklal Avenue". duvaR (bi tirkî). Roja gihiştinê 13 çiriya paşîn 2022.
  13. ^ Tidman, Zoe; Daragahi, Borzou (13 çiriya paşîn 2022). "Deadly explosion hits busy pedestrian street in Istanbul". The Independent. Roja gihiştinê 13 çiriya paşîn 2022.
  14. ^ Gauthier-Villars, David; Ceylan, Azra; Toksabay, Ece (13 çiriya paşîn 2022). "Six dead in Istanbul blast, Erdogan says it 'smells like terrorism'".
  15. ^ "Woman may be involved in Istanbul 'terror attack' that killed at least six – Turkey". The Independent (bi îngilîzî). 13 çiriya paşîn 2022. Roja gihiştinê 13 çiriya paşîn 2022.
  16. ^ "Turkish police arrest 46 people over Istanbul blast" (bi îngilîzî). Al Jazeera. Roja gihiştinê 14 çiriya paşîn 2022.
  17. ^ Michaelson, Ruth (14 çiriya paşîn 2022). "Kurdish militants deny Turkish claims they carried out Istanbul attack". The Guardian (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 14 çiriya paşîn 2022.
  18. ^ Spicer, Jonathan; Kucukgocmen, Ali; Toksabay, Ece (14 çiriya paşîn 2022). "Turkey blames deadly bomb on Kurdish militants; PKK denies involvement" (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 14 çiriya paşîn 2022.
  19. ^ Presse, AFP-Agence France. "Syria's Kurds Deny Involvement In Turkey Bombing". www.barrons.com (bi îngilîziya amerîkî). Roja gihiştinê 15 çiriya paşîn 2022.
  20. ^ "Istanbul bombing: Turkey swift to accuse Kurdish militants - CSMonitor.com". csmonitor. Sunday’s explosion was a shocking reminder of the anxiety that pervaded the Turkish population during years when such attacks were common. The country was hit by a string of deadly bombings between 2015 and 2017, some by the Islamic State group, and others by Kurdish militants who seek increased autonomy or independence. Roja gihiştinê 14 çiriya paşîn 2022.{{cite web}}: CS1 maint: others (lînk)
  21. ^ "Turkey's PKK Conflict: A Visual Explainer". www.crisisgroup.org (bi îngilîzî). 18 tîrmeh 2022. Roja gihiştinê 15 çiriya paşîn 2022.
  22. ^ "Erdoğan's alliance leaves Turkey's opposition bloc behind without votes of pro-Kurdish HDP: poll - Turkish Minute" (bi îngilîziya amerîkî). Roja gihiştinê 15 çiriya paşîn 2022.
  23. ^ "Turkish intelligence vetted journalists working at Kurdish state TV station - Nordic Monitor". nordicmonitor.com (bi îngilîziya amerîkî). 8 adar 2019. Roja gihiştinê 15 çiriya paşîn 2022.
  24. ^ English, Duvar (23 çiriya pêşîn 2022). "'People's inflation' for basic goods at 177 percent in Turkey". Duvar (bi tirkî). Roja gihiştinê 16 çiriya paşîn 2022.
  25. ^ "Annual inflation in Turkey reaches record 25-year high of 85.5%". euronews (bi îngilîzî). 3 çiriya paşîn 2022. Roja gihiştinê 16 çiriya paşîn 2022.
  26. ^ Bilginsoy, Zeynep. "EXPLAINER: Why Istanbul blast has political implications". ABC News (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 15 çiriya paşîn 2022.
  27. ^ "Acquittal of nine Ceylanpinar murder suspects upheld". IPA NEWS (bi îngilîziya amerîkî). 16 nîsan 2019. Ji orîjînalê di 15 çiriya paşîn 2022 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 15 çiriya paşîn 2022.
  28. ^ "Can Erdoğan Survive Without the Kurdish Question?". Middle East Institute (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 15 çiriya paşîn 2022.
  29. ^ English, Duvar (19 kanûna paşîn 2021). "Every single HDP deputy in Turkish parliament subject to probes". https://www.duvarenglish.com/every-single-hdp-deputy-in-turkish-parliament-subject-to-probes-news-55914 (bi tirkî). Roja gihiştinê 16 çiriya paşîn 2022. {{cite web}}: Di |malper= de lînkeke derve heye (alîkarî)
  30. ^ "Democracy Destroyed: Turkey's Crackdown on Local Pro-Kurdish Politics". Kurdish Peace Institute (bi îngilîziya amerîkî). 28 çiriya pêşîn 2022. Roja gihiştinê 16 çiriya paşîn 2022.
  31. ^ "Kurdish Peace Institute 2022-01 : Trustee Appointments Have Ended Local Democracy for Supporters of Pro-Kurdish Parties in Turkey" (PDF). https://kurdishpeace.org. Kurdish Peace Institute. 2022. {{cite web}}: Di |malper= de lînkeke derve heye (alîkarî)
  32. ^ a b "Lawyer accused of planting bomb in Taksim spends night at courthouse after harassment". Bianet. 14 kanûna pêşîn 2022.
  33. ^ a b Stewart, Daniel (13 çiriya paşîn 2022). "Turkish opposition deplores deaths in Istanbul blast". 360 News (bi îngilîzî).
  34. ^ a b Erozden, Can. "Turkish Super Lig match postponed after Istanbul explosion". Anadolu Agency.
  35. ^ "World leaders send condolences to Türkiye over Istiklal Street blast". Turkish Radio and Television Corporation. 14 çiriya paşîn 2022.
  36. ^ "Int'l community sends condolences after Istanbul terrorist attack". Daily Sabah. 14 çiriya paşîn 2022.
  37. ^ "Lapid, Herzog send condolences to Turkey over Istanbul bombing". Times of Israel. 13 çiriya paşîn 2022.
  38. ^ "Message of OTS regarding the explosion in Istanbul today". Organization of Turkic States. 13 çiriya paşîn 2022. Roja gihiştinê 14 çiriya paşîn 2022.


Ji "https://ku.wikipedia.org/w/index.php?title=Teqîna_Stenbolê_ya_2022&oldid=1761868" hatiye standin.