Heleb

Heleb Helep
Bajar, bajarê mezin û populated place in Syria
حلب
Heleb li ser nexşeyê
Heleb
Koordînat: 36°12′0″Bk 37°9′36″Rh
Dewlet	Sûrî, Împeratoriya Osmanî
Li beşa îdarî	Mount Simeon District (2008–) Aleppo Vilayet (1886–1918) Aleppo Eyalet (1534–1864) Mount Simeon Subdistrict
Paytexta	Yamhad Xanedana Hemdaniyan xanedana Zengiyan Aleppo Eyalet (1534–1864) Aleppo Vilayet (1866–1918) Heleb Jund Qinnasrin State of Aleppo Federasyona Sûrî (1922–1923)
Dema avabûnê	5 millennium b.z.
Qada rûerdê
• Giştî	190 km2 (70 sq mi)
Bilindahî	379 m (1243 ft)
Nifûs	2.003.671 (2021)
Dem	UTC+2 EET UTC+3
Koda telefonê	021
Malper	aleppo.gov.sy
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre

Heleb (bi erebî: حلب, Halab, bi ermenî: Հալէպ, Haleb; aramî: Hadad yan jî Halab) yek ji mezintirîn bajarên Sûriyê ye û yek ji bajarên herî kevnar e li herêmê ye û navenda parêzgeha Helebê ye. Bajar li herêma bakurê rojavayê Sûriyeyê ye û bi qasî 360 kîlometre ji bajarê paytext a Şamê dûr e.

Bajar di sala 2008an de bi 1.7 mîlyon niştecîh di nav sînorên bajêr de û di 2010an de jî 2.5 mîlyon niştecîh li derûdora bajêr bû. Piştî Şamê duyemîn bajarê herî mezin ê Sûriyê bû. Her wiha Heleb yek ji bajarên herî kevn ên herêmê ye û di navbera Deryaya Navîn û Firatê de cîhekî stratejîk a îro û dîrokî de bû.

Di dema şerê navxweyî yê Sûriyê de, şerê bajarê Helebê ji havîna 2012an heta Kanûna 2016an bû. Ji 22ê Kanûna 2016ê ve bajar ji aliyê hêzên hikûmeta Sûriyê de dîsa hat kontrolkirin.

Nav

Ji xeynî navê Heleb, bi zimanê erebî, wek Leqeb û Heleb eş-Şehbe, ango "Heleba gewr" jê re tê gotin. Akkadiyan jî jê re digotin Halab an Halap (û wisa jî Hallaba, Halba, Halbi, Halpa hatî nivîsandin. Di jêderên kevne-misriyan de, bajar bi navê hlp dihat nasîn. Bi ûgarîtî û aramî jî wek hlb dihat nasîn.

Dîrok

Yek ji cihên dîrokî, ku li Helebê herî zêde tê naskirin Kelheya Helebê ye. Ev kele ji aliya hikumdarên Eyûbiyan ve hatiye ava kirin.

Gelhe

Piraniya helebiyan erebên sunî ne, lê hejmareke mezin ji niştîvanên bajarê Helebê û navçeyên wê kurd in. Her wekî din, ermenî, turkmen, sûryanî, çerkez, çeçen û alban jî li wir bi cî dibin. Dor 15-20% ji helebiyan mesihî ne.

Sabûna navdar a Helebê

Vaye demek dirêj e (ji sedsala 7'an de) ku li Helebê sabûn tê çêkirin û firotan. Sabûna Helebê, ê ku ji zeytê zeytûnan û zeytê xarê tê kelandin, netenê li rojhilatê, lê belê li seranserî cîhanê deng vedayî. Piraniya zeytê ji navçeya Kurdaxê (Efrîn), a ku dor 40 km li bakur-rojavayê Helebê dikeve, tê anîn. Îro, li Helebê nêzîka 60 sabûn-karxane yên biçûk hene û piraniya wan bi dest malbetan de ne.

Galerî

• 
  Sabûna Helebê

Girêdanên derve

Heleb, bi hiyeroglîfan
Chalba ẖrb3 Heleb

 Li Wikimedia Commons medyayên di warê Heleb de hene.