Max Planck

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
Max Planck
Navê rastî
Max Karl Ernst Ludwig Planck Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Jidayikbûn23 nîsan 1858 Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Kiel (Duchy of Holstein, German Confederation) Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Mirin4 çiriya pêşîn 1947 Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Göttingen Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Sedema mirinêMirina masûlkeyên dil li ser wîkîdaneyê biguhêre(Sedemên sirûştî)
Cihê goristanêStadtfriedhof Göttingen Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
HevwelatîÎmperatoriya Almanî (1), Komara Weimarê (2), Almanyaya Nazî (3), Bizone (4) Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Perwerde
  • Ludwig Maximilian University of Munich (1874–)
  • Frederick William University Berlin
  • Maximiliansgymnasium München
  • Zanîngeha Humboldt ya Berlînê Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Pîşe
Xebat
  • Planck's law
  • Planck constant Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Meqam
Partiya Siyasî
  • German People's Party Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Hevjîn
  • Marie Merck Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Zarok
  • Erwin Planck Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Dê û bav
  • Wilhelm von Planck Li ser Wîkîdaneyê biguhêre (bav)
Xelat
  • Xelata Nobelê ya Fizîkê (1918)
  • Adlerschild des Deutschen Reiches (1928)
  • Max Planck Medal (1929)
  • Goethe Prize (1945)
  • Copley Medal (1929) Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêreBelge

Max Karl Ernst Ludwig Planck (jdb. 23ê nîsana 1858an li Kiel; m. 4ê çiriya pêşîn a 1947an li Göttingen) yek ji fîzîknasên navdar ên alman e. Ew wekî avakerê fîzîka kuantumê tê zanîn. Sala 1918î Xelata Nobel a fîzîkê wergirtiye.

Planck wekî Albert Einstein, yek ji giregirên fîzîkê ye. Gelek caran bi hev re xebitîne. Planck gelek angaşt û formûl avakiriye û bipêşxistiye. Bo mînak Neguhera Planck, Zagona Planck a tîrêjdayînê hwd. Hêj di 30 saliye xwe de dibe gerînendeyê enstîtuya fîzîk a Berlînê. Doktoraya xwe bi angaşta ravekirina ristina hîdrojenê dide lê ew pirranî bala xwe berdide fîzîka matematîkî. Keşfa cîsmên reş dike û bi wêrekî fîzîka heyî û rûniştî rexne dike. Sala 1900î êdî keşfa wî ya mekanîka kuantumê amade ye.

Têkiliya di navbera enerjiya qûantan û frekansa pêlekî bi formûla dida ravekirin. Ev yeka wekî şoreşeke nû ya fîzîkê bû.

Dîsa Neguhera Planck a ku di matematîka fîzîkê de tê bikaranîn û navdar e wisa ye:
()

Di jiyanê de xwedî ramanên hişk û biryardar bûye. Lawê wî tevlî çalakiyeke kujerî li dijî Adolf Hitler dibe. Sazûmaniya nazî ji Planck dixwazin heger ew bi fermî û eşkere piştgiriya xwe bo rejîma faşîzmê bike dê lawê wî were azadkirin. Planck vê teklîfê napejirîne û ramana xwe ya li dijî faşîzmê nafiroşe. Lawê wî paşê tê kuştin.

Xelat û payeyên wî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Îro gelek dibistan, zanîngeh, kolan hwd. bi navê wî hatine binavkirin.

Çavkanî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]