Çiyayê Nemrûdê
Çiyayê Nemrûdê (bi tirkî: Nemrut Dağı, bi ermenî: նեմրութ) çiyayekî li parêzgeha Semsûr li başûr rojhelatê Anatoliyayê ye. Ew 76 km li bakur rojavaya Semsûrê nêzî Kolîkê ye. Ew çiyayê di rêza çiyayê Torosê de ye û bilindahiya wî 2.150 m ye.
Li ser tapika wî parêzgeh û gora keyên Komegene hêne. Ew ji aliyê keyê Komegene Antiochos I (69–36 b.z.) û bavê wî Mithradates I ve (109–69 b.z.) hatî bû çêkirin. Ew ji bo wek nîşana aşitiya êzidokên yewnan û persan hatî bû avakirin. Antiochos ji pê li textê rûnişt re navlêka Theos (yewnanî: xwedê) li xwe kir.
Ew demeke dirêj bîr bûbû û di 1881ê de ji aliyê endazeyarekî alman Karl Sester ve hatî bû dîtîn. Kolînên wê yên arkeolojîk heta 1953an dewam kirî bû.
Di 1987an de UNESCO ew têxiste Kelepora Cîhanê.
Li bilindahiya parêzgerê 50 m û firahiye wê 150 m ye. Li ser çiyayê Nemrûdê sê banokeyan rojhelat, rojava û bakur hene [1]. Li rojava peykerên mezin û rolyef hene.
Banokeya Bakur[biguherîne]
Banokeya bakur cihê ku serdanên parêzgehê lê kom dibûn.
Banokeya rojava[biguherîne]
Li banokeya rojava pênc peykerên runiştî yên bi bilindahiya 9 m hene. Ew banoke cihiye herî pîroza parêzgehê bû. Peykerên wir û bi rojhelat ve yek hev in, lê karkeriyên wan hîn pir in. Li wir peykerên Antiochos I û êzidok Tîke; Zeus û Ahura Mazda; Apollon, Mithras, Helios û Hermes; Herakles, Artagnes û Ares hene.
Banokeya rojhelat[biguherîne]
Li vê banokê pênc peykerên êzidokan hene. Ewna ji çepê de berve rastê bi navê xwe yên yewnanî û farsî wiha ne:
- Apollon, Mithras, Helios û Hermes
- Xwedawane Kommagene
- Zeus û Aramazd (Oromasdes)
- Ezidok û key Antiochos I
- Artagnes, Herakles û Ares
Çiyayê Nemrûdê
Peykerên bê serî
Serê Key
Mithras
Çavkanî[biguherîne]
Girêdanên derve[biguherîne]
- (îngilîzî) Malpera Mezreka Nevnetewiya Nemrûd, bi tirkî, îngîlîzî, almanî, holandî
- (fransî) Les sculptures du Nemrud Dagh
- (tirkî) Malpera Parastina Nemrud