Here naverokê

Dîroka LGBTê

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
Dîroka LGBTê
  • Aspect of history Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Pêk tê ji
  • dîroka lesbianîzmê
  • dîroka zilamên gey
  • dîroka bîseksualîtiyê
  • dîroka transgenderan
  • serhildana Stonewallê Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêreBelge
Stonewall Inn li gundê hevzayend ên Greenwich Village, Manhattan, cîhê serhildanên 28ê Hezîrana 1969-an Stonewall, dergûşa tevgera nûjen a mafên LGBT li çaraliyê cîhanê, bi alayên serbilindiya rengan hatiye xemilandin.[1][2][3]

Dîroka êlcîbîtî (LGBT) vedigere yekem bûyerên tomarkirî yên evîn û cinsî yên heman zayendî yên şaristaniyên kevnar, ku dîroka gel û çandên lezbiyen, gey, bîseksuel û transgender (êlcîbîtî, LGBT) li çaraliyê cîhanê vedihewîne. Tiştê ku piştî gelek sedsalên çewsandinê sax maye - ku di encamê de şerm, tepisandin û nepenî ye - tenê di dehsalên dawî de hatiye şopandin û di nav vegotinên dîrokî yên serdesttir de hatiye girêdan.

Di sala 1994 de, pîrozbahiya salane ya Meha Dîroka LGBT li Dewletên Yekbûyî dest pê kir û ji hingê ve ew li welatên din hate hilbijartin. Ev çavdêrî ji bo ronîkirina dîroka gel, mafên LGBT û tevgerên mafên sivîl ên têkildar e. Ew di meha cotmehê de li Dewletên Yekbûyî tê dîtin, ku di 11ê Cotmehê de Roja Derketinê ya Neteweyî tê de ye.[4] Li Keyaniya Yekbûyî ji sala 2005an û vir ve di sibata 2005an de hat dîtin ku hevdem e bi rakirina Beşa 28an a sala 2003an, ku rayedarên herêmî qedexe kiribû ku hevzayendî "pêşvebirina" hevzayendîtiyê bikin.[5][6] Serkeftinek pîroz di dîroka LGBT de çêbû dema ku keybanû Beatrix qanûnek îmze kir ku Holenda bibe welatê yekem ku zewaca hevzayendan qanûnî kir.[7]

Dema kevnare

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Dema ku meriv li Yewnanistan û Romaya kevnar nêzikî lêkolînê dibe, divê were hesibandin ku têgeha nûjen a homoseksueliyê nikare were sepandin. Her weha divê were zanîn ku darizandina civakî ya li hember kiryarên cinsî ne li gorî meyla zayendî an zayenda hevjînê bû. Di şûna wê de, di seksa anal de di berçavgirtina rolan de, çalak an pasîv, cûdahî hebû. Rola çalak bi mêraniyê re, rola pasîv bi jinbûn, an jî kêmbûna mêraniyê ve girêdayî bû.

Asyaya Rojhilat û Pasîfîk

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Çîn

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Jinek ku li cotek evîndarên mêr sîxurî dike. Çîn, Xanedaniya Qing.

Homoseksueliya mêr ji demên kevnar ve li Çînê hatiye pejirandin û di gelek berhemên navdar ên edebiyata çînî de behsa wê hatiye kirin. Konfuçyûsîzm, ku di serî de felsefeyek civakî û siyasî ye, hindik li ser zayendîtiyê sekinî, çi homoseksuel be an heteroseksuel. Berevajî vê, rola jinan di dîroka çînî de kêm girîngiyek erênî tê dayîn, ku tomarên lezbiyeniyê bi taybetî kêm in. Dîsa jî, di hin pirtûkên dîrokê de danasîna lezbiyenan jî hene. Tê bawer kirin ku homoseksuelî di xanedanên Song, Ming û Qing de popûler bû.

Japonya

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
'Bewhiskered Man Importuning a Wakashû' , ji hêla Miyagawa Isshô, 1736 heta 1744

Qeydên mêrên ku li Japonyayê bi mêran re seksê dikin digihêjin demên kevnar. Lêbelê, ew di serdema Edo de ji zanyaran re herî zêde diyar bûn. Pratîkên dîrokî yên homoseksueliyê bi gelemperî li Japonyayê wekî wakashudō (若衆道, lit. 'rêya wakashu') û nanshoku (男色, lit. 'rengên nêr') tê binavkirin.[8] Saziya wakashudō li Japonya bi gelek awayan dişibihe pederastiyê li Yewnanistana kevnar. Zilamên pîr bi gelemperî bi zilamên ciwan re (wakashu), bi gelemperî di xortaniya xwe de, bi têkiliyên romantîk û cinsî re mijûl dibûn.[9][10]

Di wêjeya klasîk a Japonî de Çîroka Genji, ku di Serdema Heian de hatiye nivîsandin, mêr pir caran ji bedewiya kurên ciwan dihejin. Di dîmenekê de lehengê nêr ji aliyê xanimekê ve tê redkirin û li şûna wê bi birayê wê yê ciwan re radizê: "Gencî kurik li kêleka xwe daxiste xwarê... Gencî, ji aliyê xwe ve, an jî wisa tê zanîn, kurik ji xwişka sar balkêştir dîtiye. ".[11] Di hin referansan de behsa împaratorên ku di têkiliyên homoseksuel de ne û "kurên spehî yên ku ji bo armancên zayendî" ji hêla împaratoran ve hatine girtin.[12] Di berhemên wêjeyî yên din de mirov dikare referansên ku Leupp jê re gotiye "pirsgirêkên nasnameya zayendî"[13] bibîne, wek çîroka ciwanê ku evîndarê keçikekê dibe, ya ku ku bi rastî jî nêrekî travestî ye. Shunga Japonî wêneyên erotîk in ku di nav wan de evîna hevzayendî û dijber-zayendî hene.

Pasîfîkê Başûr

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Di hin civakên Melanezyayê de, nemaze li Papua Gîneya Nû, têkiliyên hevzayendî, heta nîveka sedsala borî, parçeyek yekbûyî ya çandê bûn. Mînakî Etoro û Marind-anim, heteroseksuelî wekî guneh didîtin û li şûna wê hevzayendî pîroz dikirin. Di çend çandên kevneşopî yên Melanezyayî de, xortek ciwan dê bi xortek mezin re were heval kirin ku dê bibe şêwirmendê wî û yê ku dê wî (bi devkî, analî, an serpê, li gorî qebîleyê û li gorî eşîrê) di nav çend salan de bi awayekî zayendî "av bide". [14]

Hindistan

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Di nav metnên Hindu û Vedî de gelek ravekirinên pîroz, nîvxwedayan, û hetta Xwedayê Bilind jî hene ku normên zayendî derbas dike û gelek tevliheviyên zayendî diyar dike. Di helbesta destana Hindî ya kevnar de çend mînak hene ku ji hêla xweda û xwedawendan ve têne teswîrkirin û yekîtiyên heman zayendî ne. Çend çîrok hene ku evîna di navbera heman zayendan de bi taybetî di nav padîşah û şahbanûyan de nîşan didin. Kama Sutra, peymana Hinduîzma kevnar a Hindî ya ku li ser evînê ye, li ser hestên heman zayendan diaxive. Di perestgehên Hindu yên mîna Khajuraho de gelek teswîrên kiryarên cinsî yên heman-zayendî hene. Çend esilzade û împaratorên Mogolî û mîrên din ên misilman ên Asyaya Başûr tê zanîn ku xwedî meyla homoseksuel in.[15][16][17]

Li Asyaya Başûr Hîcra kasteke zayenda sêyemîn, an jî grûpeke transgender e ku bi roleke jinê dijîn. Hîcra dibe ku nêr yan jî interseks û hinek jî mê çêbûbin.[18]

Rojhilata Navîn û Bakurê Afrîkayê

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Misir

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Misira kevnare

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Ostraca serdema Ramesside, ku cotek pederastîk (kurek û mêrek) bi hev re seksê nîşan dide

Khnumhotep û Niankhkhnum, manikurîstên li Qesra Fîrewn Niuserre di dema Xanedaniya Pêncemîn a Firewnên Misrê de, 2400 BZ,[19] tên texmîn kirin ku gey bûne li ser bingeha temsîla wan ku di tirba wan ya hevpar de poz bi poz xwe hembêz kirine. Fîrewn Neferkare û General Sasenet, çîrokek Keyaniya Navîn, li ser têkiliya nehênî ya hevzayend a padîşah bi yek ji generalên wî re vedigere. Dibe ku ew behsa Fîrewn Pepi II ya rastîn bike, ku dibe ku hevzayend bû.[20][21]

Misira koptîk

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Rûpela "Ashmolean Parchment AN 1981.940" a sedsala 6-an-7-an di zimanê Koptî de yekane mînakê evînek di navbera mêran de peyda dike. Di vê pelê de şîretek zilamek bi navê Apapolo, kurê Nûh heye, da ku hezkirina zilamek din Phello, kurê Maure, diyar bike. Phello heta ku Apapolo nebîne û xwesteka paşîn têr neke dê nerehet be.[22][23]

Misira serdema navîn

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Îslama Sunnî di sedsalên piştî fetha Misilmanan a Misrê de, di dawiyê de Xirîstiyanî wekî dînê serdest ê Misrê bi cih kir. Nifûsa Misirê ya xwecihî li hember tevgerên homoseksuel tolerans bû, lê desthilatdariya olî ya îslamê ji tevgerên homoseksuel û rolên zayendî yên ne kevneşopî dilgiran bû.[24] Lêbelê, zagona îslamî beşek piçûktir a tevgerên homoseksuel ên pederastiyê qebûl kir, ji ber ku balkêşiya xortên mêr ên femînîn wekî xwezayî û bi rolên zayendî yên misilman ên kevneşopî re lihevhatî dihat dîtin.[25][26][27]

Asûrî

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Di zagonên Asûriya Navîn de (1075 B.Z.) tê gotin: Ger zilamek bi hevalê xwe yê leşkeriyê re bikeve meriyetê, ewê wî bikin eunuch.[28] Ev zagona herî kevin e ku tê zanîn têkiliya mêr bi mêr di artêşê de mehkûm dike.[40] Tevî van qanûnan, sûcên seksê di civaka Suryaniyan de çi homoseksuel be, çi heteroseksuel bi heman awayî dihatin cezakirin.[29] Hunera ku têkiliya anal bi wêneyan dike mijar wekî beşek ji rêûresmek olî tê meşandin, ji hezarsala 3mîn berî zayînê û vir ve hene.

Wekî din, gotara 'Homosexualität' di Reallexicon der Assyriologie de dibêje, "Homoseksuelî bi xwe bi vî rengî li tu derê wekî bêexlaqî, wekî nexweşiya civakî, an wekî binpêkirina qanûnek mirovî û Xwedêyî nayê mehkûm kirin. Her kes karibû bi serbestî pêk bîne, çawa ku her kes dikaribû serdana fahîşeyekê bike, bi şertê ku ew bê şîdet û bê zorê hatibe kirin, û bi tercîh bi qasî ku rola pasîf bigire. Ku tiştek xirab ji hêla dînî ve di hezkirina homoseksuel a di navbera mêran de tunebû, ji hêla rastiya ku wan ji bo Xwedê dua dikirin tê dîtin. Eşkere xuya dike ku Mezopotamiyan di kirinên homoseksuel ên di navbera razîbûna mezinan de tiştek xelet nedîtin."[30][31][32]

Îsraêl

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Qanûna Mûsa ya kevnar (Tewrat) ji mêran re qedexe dike ku bi mêran re derewan bikin (ango, ji têkiliya cinsî) di Leviticus 18 de û çîrokek hewldana destavêtina homoseksuel di Destpêbûn 19 de, di çîroka Sodom û Gomorrah de dide. Piştî wê yekê bajar zû bi "kevir û agir, ji aliyê Xudan ve" hatiye wêrankirin[33][34] û cezayê îdamê li rûniştevanên wan û jina Lût ku wergeriya stûneke xwê, ji ber ku xwe zivirî da ku hilweşandina bajêr temaşe bike.[35][36] Di Dubarekirina Şerîetê 22:5 de, travestî wekî "mehrûm" tê mehkûmkirin.[37][38]

Persia

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Di Îslama pêş-modern de “baweriyeke berbelav hebû ku ciwanên bê rîh xwedan cêribandinek bi zilamên mezin in ... .”[39]

Helbestvanên Misilman -pir caran sûfî- li welatên Erebên serdema navîn û li Farisan ji xortên şerabê yên spehî yên ku di meyxanan de ji wan re xizmet dikirin, helbest nivîsandin. Li gelek deveran pratîk di demên nûjen de ma, wekî ku ji hêla Richard Francis Burton, André Gide, û yên din ve hatî belge kirin. Mijarên homoerotîk di helbest û edebiyatên din de hebûn ku ji serdema navîn û vir ve ji hêla hin misilmanan ve hatine nivîsandin û evîna di navbera mirovan de pîroz dikirin. Di rastiyê de ev ji vegotinên balkişandina jinan pirtir bûn.[40]

Împeratoriya Osmaniyan

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Beriya ku tercîhên zayendî nasname diyar dikirin, mêrên ku mêrên din hez dikirin, wekî endamên bineçandeyek biyolojîkî, cihêreng û bi xwezayek domdar nedihatin dîtin. Ji ber ku jin û mêr weke dijber nehatin dîtin, têkiliyên hevzayendî li dijî xwezayê nehatin dîtin. (Bi rastî, jin wek zilamên biyolojîkî yên bi kêmasî dihatin hesibandin.)[41]

Amerîkaya berî Kolumbus

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Wêneya/şirovekirina George Catlin ya mirovên Sac û Fox Nation, bi navê Dance to the Berdache, ji aliyê George Catlin (1796–1872); Saziya Smithsonian, Washington, DC

Di nav gelên xwecî yên Amerîkaya berî kolonîzekirina Ewropî de, çend neteweyan ji bo kesên homoseksuel, bîseksuel, û nelihevhatinên zayendî rêz girtine; di hin civakên xwecihî de ev rolên civakî û manewî hê jî têne dîtin.[42] Digel ku çandên xwecihî yên ku van rolan diparêzin (an jî pejirandine) navên xwe hene, bi zimanên xwe, ji bo van kesan[43] têgehek nûjen a pan-Hindî heye ku hinan wek "Du-Ruh" pejirandine.[44] Di çanda kevneşopî de ku van rolan pîroz dibîne, ev kes di destpêka jiyanê de têne naskirin, bi şêwazek guncav têne mezin kirin, ji Kal û pîran fêrî adet, erkên giyanî û civakî yên ku van kesan di nav civakê de bi cih tînin.

Afrîkaya Sub-Sahrayî

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Lesotho

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Antropologîst Stephen Murray û Will Roscoe ragihandin ku jinên li Lesoto bi "têkiliyên demdirêj, erotîk" ên ku ji hêla civakî ve hatine pejirandin, bi navê motsoalle (biwêj. 'Hevalê Taybet') ve girêdayî ne. Gelek caran, têkiliyeke motsoalle bi cejneke rîtuelî û bi jêhaydarbûna civakê re dihat pîrozkirin.[45] Têkiliyên Motsoalle bi gelemperî di nav keçên dibistanê de hebûn ku ew mîna celebek "hezkirina zarokatiyê" an şêwirmendiyê dihate dîtin.[46]

Lêbelê, ji têgîna lezbiyeniyê ya rojavayî cûdatir, têkiliyên motsoalle wekî "alternatîfek zewaca heteroseksuel" nayên dîtin. " Têkiliyên Motsoalle bi gelemperî wekî têkiliyek zayendî û romantîk a rast nayên dîtin ji ber têgîna Sesotho ya zayendî, ku li gor wan seks wekî kiryarek zayendî nayê hesibandin heke yek ji wan ne mêr be

Her ku Lesotho nûjentir bû, wan civakan xwe nêzikî çanda rojavayî kirin û ji ber vê yekê homofobî belawtir bû. Kendall hîpotez dike ku her ku ramanên rojavayî belav bûn, ramana ku jin dikarin bi hev re cinsî bin, digel homofobîyê, bûn sedema windabûna têkiliyên motsoalle.[47] Di salên 1980-an de, cejnên rêûresmê ku berê ji hêla civakê ve ji bo motsoalle dihatin pîroz kirin, winda bûn. Îro, piraniya têkiliyên motsoalle bi giranî winda bûne.[48]

Azande

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Di nav gelê Zande yên Kongo de, saziyek civakî ya mîna pederastiyê li Yewnana Kevnar hebû. E. E. Evans-Pritchard her weha tomar kir ku şervanên mêr Azande bi rêkûpêk di navbera diwanzdeh û bîst saliya xwe de kur-jinên xwe digirtin, yên ku di karên malê de arîkar dikirin û bi mêrên xwe yên mezin re beşdarî seksê di navbera hev de bûn. Ev pratîk di destpêka sedsala 20-an de, piştî ku Ewropiyan kontrola welatên Afrîqayê bi dest xistibûn, mir, lê ji hêla rûspiyên ku ew pê re axivîn, ji Evans-Pritchard re hate vegotin.[49]

Di salên 1930-an de Evans-Pritchard li ser bingeha raporên Azande yên mêr, agahiyên li ser têkiliyên zayendî yên di navbera jinan de tomar kir. mûz an jî xwarinek ku di şiklê felekê de hatiye xêzkirin.[50] Li gorî Azandeyên nêr, jin ji bo ku li kêfê bigerin evîndarên jin dibirin û hevjînan bi mûz an jî xwarinên ku di şiklê penîsê de hatiye xêzkirin, dikirin nava hev.Evans-Pritchard jî destnîşan kir ku Azandeyên nêr ji jinan ditirsiyan ku evîndarên jin bigirin, ji ber ku ew dikaribûn mêran wekî nepêwîst bibînin.

Ewropa

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Antîka klasîk a li Ewropayê

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Keltên kevnare
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Li gorî Arîstotelês, her çend piraniya "netewên şerker" bi xurtî ji jinên xwe bandor bûne, Kelt di nav wan de ne asayî bûn ji ber ku zilamên wan eşkere hezkiriyên mêr tercîh dikirin (Siyaset II 1269b).[51] H. D. Rankin di Celts and the Classical World de destnîşan dike ku "Athenaeus vê şîroveyê vedibêje (603a) û her weha Ammianus (30.9). Wisa xuya dike ku ramana giştî ya kevnariyê ye."[52] Rîtorîzan û rêzimannas Athenaeus, îdiayên ku Diodorus Siculus di sedsala yekê BZ de hatine kirin dubare kir (Bibliotheca historica 5:32), nivîsî ku jinên Keltî xweşik bûn lê mêran tercîh dikirin ku bi hev re razin. Diodorus pêştir çû û got ku "ciwan xwe pêşkêşî xerîban dikirin û eger pêşniyar bê redkirin wan vê yekê wek heqaret li wan didîtin". Rankin amaje dike ku çavkaniya dawî ya van îddîayan îhtîmal e ku Poseidonius be û texmîn dike ku dibe ku ev nivîskar "rîtuelên girêdanê" yên mêran tomar bikin.[53]

Yewnanistana kevnare

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Hevjînên nêr (erastes û eromenos) hevdû maç dikin (Kasa fîgurên sor ên Attîkê, nêz. 480 BZ)
Sappho ji rêhevalên xwe re helbest dixwîne, li ser guliyek Attîkê ya c. 435 BZ.

Têkiliyên hevzayendî şûna zewaca di navbera jin û mêr de negirt, lê beriya wê û li kêleka wê çêbû.[54] Zilamek gihîştî bi gelemperî ne xwediyê hevjînek zilamê gihîştî ye (bi îstîsnayên mîna Îskenderê Mezin û Hephaestionê heman temenî) lê zilamê pîr bi gelemperî ji ciwanek eromenos (hezkirî) re erastes (evîndar) be. Mêr di heman demê de dikarin xortên ciwan wekî hevjînan bigerin, wekî ku ji hêla hin belgeyên pêşîn ên di derbarê têkiliyên pederastîkî yên heman-zayendî de, ku ji Yewnanistana kevnar têne destnîşan kirin, têne xuyang kirin. Gelek caran ew li hember jinan dihatin pejirandin.[navnîşana pêdivî ye] [55] Her çend kurên koledar dikaribûn bikirin jî, diviyabû ku kurên azad bêne pirskirin, û materyalên kevnar destnîşan dikin ku bav jî diviyabû ku razîbûna têkiliyê bide.

Têkiliyên hevzayendan wek saziyek civakî dihatin dîtin ku bi demê re û ji bajarekî bo bajarekî din bi cûrbecûr hatine avakirin. Pratîka fermî, têkiliyek erotîk lê bi gelemperî di navbera zilamek mezin a azad û ciwanek azad de têkiliyek ji ber feydeyên pedagojîk û wekî navgînek kontrolkirina nifûsê hate bi nirx kirin, her çend carinan ji ber sedema nexweşiyê hate tawanbar kirin.

Platon pesnê feydeyên wê di nivîsên xwe yên destpêkê de [mînak, Phaedrus di Sempozyûmê de (385–370 BZ)] lê di berhemên xwe yên dawî de qedexekirina wê pêşniyar kir [mînak, di Qanûnan de (636D & 835E)[56]). Di Sempozyûmê (182B-D) de, Platon qebûlkirina homoseksueliyê bi demokrasiyê re û tepeserkirina wê bi despotîzmê re dike yek, û nivîsiye ku homoseksuelî "ji barbaran re ji ber hukûmetên wan ên despotîk şerm e, çawa ku felsefe û atletîzm jî, xuya ye ku ne di berjewendiya serdestên weha de ye ku ramanên mezin di nav mijarên wan de çêbibin, an hevaltî an yekîtiyên laşî yên bi hêz, wek hemî evîna bi taybetî ji bo hilberîna xweş."[57] Arîstotelês, di Polîtîkayê de, fikirên Platon ên derbarê rakirina homoseksueliyê red kir; ew rave dike ku barbarên mîna Keltiyan hevzayendîtiyê wek rûmeteke taybet didîtin, lê Girîtan jî ew ji bo birêkûpêkkirina nifûsê bi kar tînin.[57]

Îdeal hebû ku her du heval ji evîna ku bi Eros ve hatî sembolîze kirin îlhama xwe girtine, ew erastesê ku perwerde, rêberî û diyariyên guncaw pêşkêşî eromenosê wî dikir, ku bû şagird û arîkarê wî yê dilsoz, her ku zayendîtî ji hêla teorîkî ve ji kiryarên penetratîf kêm mabû û tê texmîn kirin ku di serî de ji kiryara "frottage" pêk dihat.[58] Her çend ev îdeal bû jî, di rastiyê de, îhtîmal e ku di gelek têkiliyên weha de fellatio û têkiliya anal pêk hatibe. Ji bo ku bibin layiqê yên din excel bikin.[navnîşana pêwîst] Encama ku jê dihat hêvîkirin başbûna hevdu ya erastes û eromenos bû, her yekê ji bo ku layiqê yê din be.

Sapfo, li girava Lesbosê ji dayik bû, ji hêla Yewnaniyên paşerojê ve di navnîşa kanonîkî ya neh helbestvanên lîrîk de cih girt. Rengdêrên ku ji nav û cihê jidayikbûna wê dertên (Saffî û Lezbiyenî) paşê di destpêka sedsala 19-an de ji bo homoseksueliya jinan hatine bikar anîn.[59][60] Helbestên Sapfo li ser hest û hezkirina ji bo kesayetiyên cihêreng û her du zayendan disekinin. Gelek helbestên wê behsa evîn û hezkirina jinên curbecur dikin, lê ravekirinên kirinên fizîkî yên di navbera jinan de kêm in û cihê nîqaşê ne.[61][62]

Romaya kevnare

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Peykerê Antinous (Delphi), mermerê Parianî ya pirkromî ya ku Antinous teswîr dike, di dema serweriya Hadrian (r. 117–138 CE), evîndarê wî, de hatiye çêkirin.

Li Yewnanistana Kevnar û Frîgyayê, û paşê jî li Komara Romayê, Xweda Cybele ji aliyê komek mirovên ku kastrasyonê li xwe dikirin dihat perizîn û paşê cil û bergên jinan li xwe dikirin û xwe wekî jin bi nav dikirin.[63][64] Ev fîgurên transgender ên destpêkê jî ji hêla gelek nivîskaran ve wekî modelên rola pêşîn hatine binav kirin.[65][66]

Di Romaya Kevn de laşê zilamê ciwan di nav baldariya zayendî ya mêr de ma, lê têkiliyên di navbera zilamên azad ên pîr û koleyan an ciwanên azad de bûn ku di seksê de rola wergir digirtin. Împeratorê Helenophile Hadrian bi têkiliya xwe ya bi Antinous re navdar e.

Di civaka baviksalarî ya Romayê de, ji aliyê civakî ve dihat qebûlkirin ku hemwelatiyek zilamê mezin di têkiliyên hevzayendî de rola penetratîf bigire. Zarokên nêr ên azad bi tundî ji nêçîrvanên seksî dihatin parastin (li Lex Scantinia binêre), û zilamên ku bi dilxwazî di têkiliyên homoseksuel de rola "pasîf" dilîstin hatin şermezar kirin. Heya ku hemwelatî bi hevjînek bi statûya nizm wek kole, fahîşe, an kesek ku bêrûmet tê hesibandin, rola serdest bigire, li dijî tevgerên homoseksuel ne qanûn û ne jî sûcê exlaqî tunebûn.

Împeratorê Romayê Elagabalus ji hêla hin nivîskarên nûjen ve wekî transgender tê xuyang kirin. Dihate gotin ku Elagabalus "kêfxweş bû ku jê re dibêjin mîra nê, jin, şahbanûya Hierocles." Tê texmîn kirin ku dewlemendiyek mezin pêşkêşî her cerrahekî ku karibûya genîtaliya jinê bide Elagabalus.

Di dema Ronesansê de, bajarên dewlemend ên li bakurê Îtalyayê - bi taybetî Firensa û Venedîk - bi pratîka xwe ya berbelav a hezkirina hevzayendî, ku ji hêla beşek girîng a nifûsa mêr ve mijûl bûn û li gorî şêwaza klasîk a Yewnanîstan û Romayê hatine çêkirin, navdar bûn.[67][68] Dema ku Împaratorî ket bin desthilatdariya Xirîstiyanan, helwestên li hember tevgerên homoseksuel guherî; Ji bo nimûne qanûna Justinian I.

Serhildanên Stonewallê

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Her çend serhildanên 28ê hezîrana 1969an, serhildanên Stonewall bi gelemperî wekî xala destpêka tevgera azadîxwaz a hevzayendan a nûjen têne hesibandin, çend xwenîşandan û çalakî beriya wê tarîxê pêk hatin. Wan nîgeraniyên xwe ji cihêkariya dijî-gay di kar û cîhên giştî de, ji dûrxistina homoseksuelan ji artêşa Dewletên Yekbûyî, tacîzkirina polîs heya muameleya homoseksuelan li Kubaya şoreşger nîşan dan. Çalakiyên destpêkê bi amadekirina civaka LGBT ji bo Stonewall û beşdarbûna hêza sembolîk a serhildanan tê hesibandin.

Zewaca hevzayendan

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Di dawiya sedsala 20an û destpêka sedsala 21an de, li çend welatan tevgerek mezin heye ku zewac wekî mafek ku divê ji bo hevjînên hevzayendî were dirêj kirin. Naskirina qanûnî ya yekîtiya zewacê, li ber çavê qanûnê, di nav de ewlehiya civakî, bac, mîras û feydeyên din ên ku ji zewacên nezewicî re nayên peyda kirin, gelek mafan vedike. Sînordarkirina naskirina qanûnî ji bo zewacên dijberî rê nade ku hevzayendan bigihîjin berjewendîyên qanûnî yên zewacê. Her çend hin maf dikarin ji bilî zewacê bi rêyên qanûnî werin stendin (mînak, bi danîna peymanan), pir kes vê yekê nikarin, wek ji bo mîras, serdana nexweşxaneyê û koçberiyê. Kêmbûna naskirina qanûnî di heman demê de ji bo zewacên hevzayendan wergirtina zarokan dijwartir dike.

Yekem welatê ku zewacên hevzayendan qanûnî kir Hollanda bû (2001) di bin Queen Beatrix de,[69] dema ku zewacên yekem di 1ê Avrêl, 2001 de li salona şaredariya Amsterdamê hatin kirin. Ji Tîrmeha 2022-an ve, zewacên hevzayendî qanûnî ne li 31 welatan: Hollanda (2001), Belçîka (2003), Spanya û Kanada (2005), Afrîkaya Başûr (2006), Norwêc û Swêd (2009), Portûgal, Îslenda û Arjentîn (2010), Danîmarka (2012) ), Brezîl, Fransa, Ûrûguay, Nû Zelenda (2013), Keyaniya Yekbûyî (bêyî Îrlendaya Bakur 2015), Lûksembûrg (2014), Îrlenda (2015), Kolombiya (2016), Fînlenda, Almanya (2017), Malta (2017), Awistralya (2018), Taywan, Ekvador, Awistirya (2019), Kosta Rîka (2020), Şîlî, Swîsre (2022), (2022) û li Slovenya (2022). Li Meksîkayê, zewaca hevzayendan li hemî dewletan tê nas kirin, lê tenê li Meksîko City, ku ew di 4ê Adarê, 2010-an de bandor bû.[70][71]

Zewaca hevzayendan li Dewletên Yekbûyî di 26ê Hezîrana 2015an de piştî biryara Dadgeha Bilind a Dewletên Yekbûyî li Obergefell v. Hodges hatin qanûnî kirin.[72][73] Berî Obergefell, biryarên dadgehên jêrîn, qanûnên eyaletê, û referandûmên populer berê zewaca hevzayendan.

Çavkanî

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
  1. ^ Rosenberg, Eli (24 hezîran 2016). "Stonewall Inn Named National Monument, a First for the Gay Rights Movement". The New York Times. Ji orîjînalê di 12 nîsan 2019 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 3 tîrmeh 2017.
  2. ^ "Workforce Diversity The Stonewall Inn, National Historic Landmark National Register Number: 99000562". National Park Service, U.S. Department of the Interior. Ji orîjînalê di 6 adar 2016 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 3 tîrmeh 2017.
  3. ^ Hayasaki, Erika (18 gulan 2007). "A new generation in the West Village". Los Angeles Times. Ji orîjînalê di 20 çiriya pêşîn 2012 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 3 tîrmeh 2017.
  4. ^ "LGBT History Month Resources". Glsen.org. Ji orîjînalê di 18 hezîran 2013 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 2 çiriya paşîn 2013.
  5. ^ "Local Government Act 2003 (c. 26) – Statute Law Database". Statutelaw.gov.uk. 27 gulan 2011. Ji orîjînalê di 18 çiriya pêşîn 2019 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 2 çiriya paşîn 2013.
  6. ^ Local Government Act 1988 (c. 9) Girêdana arşîvê çiriya paşîn 22, 2005, li ser Wayback Machine, section 28. Accessed July 1, 2006 on opsi.gov.uk.
  7. ^ Homosexuality and the Law: A Dictionary. Abc-Clio. 2001. ISBN 9781576072677.
  8. ^ Furukawa, Makoto. The Changing Nature of Sexuality: The Three Codes Framing Homosexuality in Modern Japan. rr. 99, 100, 108, 112.
  9. ^ Life of a Wakashu, Japan's Third Gender (Male-Male Romance in Edo Japan) (bi îngilîzî), roja gihiştinê 25 adar 2022
  10. ^ Chira, Susan (10 adar 2017). "When Japan Had a Third Gender". The New York Times (bi îngilîziya amerîkî). ISSN 0362-4331. Roja gihiştinê 25 adar 2022.
  11. ^ The Tale of Genji. Edward G. Seidensticker (trans.) p. 48.
  12. ^ Ed. Wayne Dynes, Encyclopaedia of Homosexuality, New York, 1990, p6352
  13. ^ P., Leupp, Gary (1995). Male colors : the construction of homosexuality in Tokugawa Japan. Berkeley: University of California Press. ISBN 052091919X. OCLC 43475917.{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: lîsteya nivîskaran (lînk)
  14. ^ Herdt, Gilbert H. (1984). Ritualized Homosexuality in Melanesia. University of California Press. rr. 128–36. ISBN 0-520-08096-3.
  15. ^ "Now you see us, now you don't". The Strand. 16 sibat 2021. Roja gihiştinê 28 gulan 2022.
  16. ^ "Orlando shooting: It's different now, but Muslims have a long history of accepting homosexuality". Scroll.in. Roja gihiştinê 27 gulan 2022.
  17. ^ Salam, Ziya Us (15 sibat 2014). "An emperor with foibles". The Hindu. Roja gihiştinê 27 gulan 2022.
  18. ^ "Gay and Lesbian Vaishnava Association, Inc". Galva108.org. Ji orîjînalê di 23 çiriya pêşîn 2013 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 2 çiriya paşîn 2013.
  19. ^ Thomas A Dowson, "Archaeologists, Feminists, and Queers: sexual politics in the construction of the past". In Pamela L. Geller, Miranda K. Stockett, eds., Feminist Anthropology: Past, Present, and Future, pp. 89–102. University of Pennsylvania Press 2006, ISBN 0-8122-3940-7
  20. ^ Wit and Humour in Ancient Egypt, Houliban, P
  21. ^ Greenberg, David, The Construction of Homosexuality, 1988; Parkinson, R.B., 'Homosexual' Desire and Middle Kingdom Literature Journal of Egyptian Archaeology, vol. 81, 1995, pp. 57–76; Montserrat, Dominic, Akhenaten: History, Fantasy, and Ancient Egypt, 2000. More details at [1] & [2] Girêdana arşîvê sibat 18, 2017, li ser Wayback Machine
  22. ^ Cromwell, Jennifer (15 hezîran 2021). "Ancient Same Sex Love Spells". papyrus-stories.com. Roja gihiştinê 9 nîsan 2022.
  23. ^ Smither, Paul C. (1939). "A Coptic Love-Charm". Journal of Egyptian Archaeology. 25 (2): 173–174. doi:10.2307/3854650. JSTOR 3854650. Roja gihiştinê 9 nîsan 2022.
  24. ^ "HOMOSEXUALITY ii. IN ISLAMIC LAW". iranicaonline.org. Roja gihiştinê 12 kanûna pêşîn 2020.
  25. ^ El-Rouayheb, Khaled (2005). Before homosexuality in the Arab-Islamic world, 1500–1800. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-72990-9. OCLC 475493646.
  26. ^ Volney, Constantin-François (2010). Travels Through Syria and Egypt. Nabu Press. ISBN 978-1144515759.
  27. ^ Murray, Stephen O.; Roscoe, Will (sibat 1997). Islamic homosexualities: culture, history, and literature. New York. ISBN 0-8147-7467-9. OCLC 35526232.{{cite book}}: CS1 maint: location missing publisher (lînk)
  28. ^ Being a Man: Negotiating Ancient Constructs of Masculinity (Studies in the History of the Ancient Near East), by Ilona Zsolnay, 2016, p. 48 [ISBN hewce ye]
  29. ^ Greenberg, p. 126
  30. ^ G. R. Driver and J. C. Miles, The Assyrian Laws (Oxford, Clarendon Press [1935]), 71.
  31. ^ Reallexicon der Assyriologie 4, 467.
  32. ^ The Old Testament Attitude to Homosexuality Girêdana arşîvê kanûna pêşîn 21, 2019, li ser Wayback Machine by Gordon J Wenham, Expository Times 102.9 (1991): 259–363.
  33. ^ Fields, Weston W. (1997). Sodom and Gomorrah: History and Motif in Biblical Narrative (bi îngilîzî). A&C Black. ISBN 9780567062611. Roja gihiştinê 18 tebax 2019.
  34. ^ Loader, J. A. (1990). A Tale of Two Cities: Sodom and Gomorrah in the Old Testament, Early Jewish and Early Christian Traditions (bi îngilîzî). Peeters Publishers. ISBN 9789024253333. Roja gihiştinê 18 tebax 2019.
  35. ^ STRAUSS, Gerhard Friedrich Abraham; SLEE, Jane Mary (1837). On Restitution; Lot and his Wife; The Rich Man; Christian Composure; [sermons] by ... F. S. ... translated from the German, by Miss Slee (bi îngilîzî). Ji orîjînalê di 1 nîsan 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 18 tebax 2019.
  36. ^ R. W (1607). Lot's Wife. A sermon at Paule's Crosse [on Luke xvii. 32. By R. W., i.e. R. Wilkinson.] (bi îngilîzî). Ji orîjînalê di 1 nîsan 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 18 tebax 2019.
  37. ^ Upson-Saia, Kristi; Daniel-Hughes, Carly; Batten, Alicia J. (2016). Dressing Judeans and Christians in Antiquity (bi îngilîzî). Routledge. r. 39. ISBN 9781317147978. Ji orîjînalê di 1 nîsan 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 18 tebax 2019.
  38. ^ Bullough, Vern L.; Faan, Vern L.; Bullough, Bonnie (1993). Cross Dressing, Sex, and Gender (bi îngilîzî). University of Pennsylvania Press. r. x. ISBN 9780812214314. Ji orîjînalê di 1 nîsan 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 18 tebax 2019.
  39. ^ El-Rouayheb, 2005. Op.cit. p. 115 [ISBN hewce ye]
  40. ^ Encyclopedia of Islam and the Muslim World, MacMillan Reference USA, 2004, p. 316
  41. ^ author., Baer, Marc David, 1970- (5 çiriya pêşîn 2021). The Ottomans : khans, caesars, and caliphs. ISBN 978-1-5416-7377-9. OCLC 1273556731. {{cite book}}: |paşnav= sernavekî giştî bi kar tîne (alîkarî)CS1 maint: multiple names: lîsteya nivîskaran (lînk) CS1 maint: numeric names: lîsteya nivîskaran (lînk)
  42. ^ Estrada, Gabriel S. 2011. "Two Spirits, Nádleeh, and LGBTQ2 Navajo Gaze." American Indian Culture and Research Journal 35(4):167–90. Girêdana arşîvê gulan 13, 2015, li ser Wayback Machine
  43. ^ "Two Spirit Terms in Tribal Languages Girêdana arşîvê kanûna paşîn 2, 2015, li ser Wayback Machine" at NativeOut. Accessed 23 Sep 2015
  44. ^ "Two Spirit 101" at NativeOut: "The Two Spirit term was adopted in 1990 at an indigenous lesbian and gay international gathering to encourage the replacement of the term berdache, which means, 'passive partner in sodomy, boy prostitute.'" Accessed 6 April 2016
  45. ^ Murray, Stephen; Roscoe, Will, edîtor (1998). Boy Wives and Female Husbands: Studies of African Homosexualities. New York: St. Martin's Press. ISBN 0-312-23829-0.
  46. ^ Sullivan, Jason (17 hezîran 2016). "Eras in Education "Mummy-Baby" Relationships in 1950s Lesotho: Learning About Loving". The Voice Magazine. 24. Roja gihiştinê 22 hezîran 2016.
  47. ^ Dickemann, Jeffrey M. (2001). "Female Desires: Same-Sex Relations and Transgender Practices Across Cultures (Review)". Journal of the History of Sexuality. 10 (1): 122–126. doi:10.1353/sex.2001.0008. S2CID 142980092.
  48. ^ Wieringa, Saskia (2005). "Women Marriages and Other Same-Sex Practices: Historical Reflections on African Women's Same-Sex Relations". Bi Morgan, Ruth; Wieringa, Saskia (edîtor). Tommy Boys, Lesbian Men and Ancestral Wives: Female Same-Sex practices in Africa. Jacana Media. rr. 295–296. ISBN 9781770090934.
  49. ^ Evans-Pritchard, E. E. (December 1970). "Sexual Inversion among the Azande". American Anthropologist, New Series, 72(6), 1428–34.
  50. ^ Rupp, Leila J. (1 kanûna pêşîn 2009). Sapphistries: A Global History of Love between Women (bi îngilîzî). NYU Press. ISBN 9780814776445. Zande.
  51. ^ Percy, William A. (1996). Pederasty and Pedagogy in Archaic Greece. University of Illinois Press. r. 18. ISBN 0-252-06740-1. Roja gihiştinê 18 îlon 2009.; Rankin, H.D. Celts and the Classical World, p. 55
  52. ^ Rankin, p. 55[ISBN hewce ye]
  53. ^ Rankin, p. 78
  54. ^ Robson, James (2013). Sex and Sexuality in Classical Athens. Edinburgh University Press. r. 24. ISBN 978-0748634149.
  55. ^ Robson, James (2013). Sex and Sexuality in Classical Athens. Edinburgh Press. r. 2. ISBN 978-0748634149.
  56. ^ Plato, Laws, 636D & 835E[ISBN hewce ye]
  57. ^ a b Boswell 1980
  58. ^ Roughgarden, Joan (2013). Evolution's Rainbow: Diversity, Gender, and Sexuality in Nature and People. California: University of California Press. r. 2. ISBN 9781282358287.
  59. ^ Harper, Douglas (2001). "Lesbian". Online Etymology Dictionary. Ji orîjînalê di 30 nîsan 2008 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 7 sibat 2009.
  60. ^ Harper, Douglas (2001). "Sapphic". Online Etymology Dictionary. Ji orîjînalê di 2 tîrmeh 2017 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 7 sibat 2009.
  61. ^ Denys Page, Sappho and Alcaeus, Oxford UP, 1959, pp. 142–46.
  62. ^ Campbell, D. A., edîtor (1982). Greek Lyric 1: Sappho and Alcaeus (Loeb Classical Library No. 142). Cambridge, Mass.: Harvard University Press. rr. xi–xii. ISBN 0-674-99157-5.
  63. ^ Califia, Patrick (2003). Sex Changes The Politics of Transgenderism. California: Cleis Press, Inc. ISDN 1-57344-180-5
  64. ^ Benjamin, H. (1966). "The Transsexual Phenomenon". Transactions of the New York Academy of Sciences. New York: Julian Press. 29 (4): 428–30. doi:10.1111/j.2164-0947.1967.tb02273.x. PMID 5233741.
  65. ^ Evans, Arthur (1978). Witchcraft and the Gay Counterculture. Boston: Fag Rag Books.
  66. ^ Conner, R. (1993). Blossom of Bone: Reclaiming the Connections between Homoeroticism and the Sacred. San Francisco: Harper.
  67. ^ Rocke, Michael (1996). Forbidden Friendships: Homosexuality and Male Culture in Renaissance Florence. ISBN 0-19-512292-5.
  68. ^ Ruggiero, Guido (1985). The Boundaries of Eros. ISBN 0-19-503465-1.
  69. ^ Winter, Caroline (4 kanûna pêşîn 2014). "In 14 Years, Same-Sex Marriage Has Spread Around the World". Bloomberg. Roja gihiştinê 5 nîsan 2022.
  70. ^ Carlos Áviles Allende (10 tebax 2010). "Ratifica corte, bodas gay, válidas en todo el país" (bi spanî). El Universal. Ji orîjînalê di 21 hezîran 2013 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 23 îlon 2010.
  71. ^ Archundia, Mónica (5 kanûna paşîn 2010). "La primera unión gay, para marzo" (bi spanî). El Universal. Ji orîjînalê di 21 hezîran 2013 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 5 kanûna paşîn 2010.
  72. ^ Liptak, Adam (26 hezîran 2015). "Same-Sex Marriage Is a Right, Supreme Court Rules, 5–4". New York Times. Ji orîjînalê di 16 gulan 2019 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 26 hezîran 2015.
  73. ^ "Obergefell et al. v. Hodges, Director, Ohio, Department of Health, et al" (PDF). supremecourt.gov. Ji orîjînalê di 2 çiriya pêşîn 2019 de hat arşîvkirin (PDF). Roja gihiştinê 26 hezîran 2015.

Bîbliyografî

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Ji "https://ku.wikipedia.org/w/index.php?title=Dîroka_LGBTê&oldid=1712314" hatiye standin.