Hamşen

Hamşen

Gelhe tevahî
150,000 - 200,000
Herêmên ku lê şêniyên sereke ne
Tirkiye	150,000
Rûsya	1,047
Ziman
Zimanê dayîkê ermenî (zaravayê hamşenî), Zimanên din tirkî, kurdî
Baweriya dînî
Îslam

Jinên Hamşen bi serê xwe laçikên kevneşopî bendkirine (ji parêzgeha Rize)

Hamşen (bi ermenî: Համշենցիները, hamşentsînerî, bi lazî: armenî, sûmexî, bi romî: Hemşinli, rûsî: Амшенцы, amšency) şaxek ji gelê ermenî ye. Li parêzgehên Artvin, Rize, Trabzon yên Tirkiyeyê û Erzîroma bakurê Kurdistanê cihwarbûyî ne.

Gelheya wan 150.000 heya 1.000.000'ê tê îdiakirin. Gorî hin çavkaniyên ewropayî, nifûsa wan 700.000 e. Baweriya îslamê dihewînin, ji aliyê mezhebî ve, sunî ne. Navê xwe dane bajarokê Hemşinê jî. Parek ji wan, xiristiyan in.

Dîrok

Ji ber sedemên polîtîk û olî, hejmara hamşeniyan roj bi roj kêmtir dibe. Gelek ji wan koçberê Rûsya, Ermenistan, Gurcistan û bajarên Tirkiyeyê bûne. Ew jî wekî kurdan li dijî ramyariya pişavtinê ya dewleta Romê têdikoşin. Zimanê wan hamşenî, zimanê ermenî bi xwe ye. Cudatiya wan ew e ku bêhtir di bin bandora asîmîlasyona romîkî (tirkî) de mane, gelek bêjeyên romîkî û erebî ketine zimanê wan.

Piştî Nîjadkujiya ermeniyan (1914 - 1915), tirk ermeniyan wekî dijmin binav dikin. Ermeniyên ji terteleyê filitîne, ji bo xwe biparêzin, jiyana xwe bidomînin mecbûr dimînin xwe di jiyana rojane de şûnve bigirin. Newêrin bi hêsanî di nava gel de bi zimanê xwe bixavin. Ev yeka han asîmîlebûna wan zêdetir dike. Herçendî ji aliyê olî ve misilman in jî, rastî pêkutiyan tên ku bi eslê xwe ermenî ne.

Siyaset

Heya salên 1990'î gorî bîrdoziya fermî ya tirk ew jî wekî kurd, terekeme ûêd tirkên çiyayî bûn. Berê tirk bûne, di nava ermeniyan de heliyane. Di sedsala 15em de ola îslamê pejirandine, lê her li ser zimanê ermenî mane.

Pêşangeh

• 
  Jinên hamşenan
• 
  Dîmenek ji jiyana hamşenan

Mijarên têkildar

• Laz
• Ermeniyên li Tirkiyeyê

Girêdanên derve

 Li Wikimedia Commons medyayên di warê Hamşen de hene.

• hemshin.org ^{Girêdana arşîvê 2012-03-09 li ser Wayback Machine}