Leşkerê Roj
Leşkerê Roj | |
|---|---|
.jpg) Leşkerê Roj | |
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre |
Leşkerê Roj, Leşkirî Roj, Pêşmergeyên Leşkerê Roj an jî Pêşmergeyên Roj, navê yekîneyeke leşkerî ya kurdan e, ku ji şervanên herêmên kurdên Sûriyê pêk tê.[1] Peyva Pêşmerge tê wateya "yên ku bi mirinê re rû bi rû ne" û bi kevneşopî ji bo azadîxwazên kurd tê bikaranîn, û Roj li vir kurteya "Rojava" ye, herêmên kurdî li bakurê Sûriyê. Ev yekîne di dema Şerê navxweyî yê Sûriyê de hatiye damezrandin û ji aliyê Hikûmeta Herêma Kurdistanê ya Iraqê (KRG) ve hatiye perwerdekirin û piştgirîkirin. Yekîne ji aliyê siyasî ve girêdayî Partiya Demokrat a Kurdistanê (PDK) ye, ku serokatiya wê Mesûd Barzanî dike.
Dîrok
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Pêşmergeyên Leşkerê Roj weke alternatîva YPG/YPJê, milîsên Partiya Yekîtiya Demokrat (PYD) ku serkirdayetiya siyasî û leşkerî li Rêveberiya Xweser a Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê di destê wan de ye, hate afirandin. Erka wan a sereke ew bû, ku herêmên kurd li hember gefan, bi taybetî yên Dewleta Islamî (DAIŞ) biparêzin.[2] Gelek ji endamên wê kurdên Sûriyê bûn, ku ji şerê navxweyî yê Sûriyê reviyabûn Iraqê. Ew ji nav van penaberan hatin tecnîdkirin û li kampên rahênanê yên Hikûmeta Herêma Kurdistanê perwerdeya leşkerî dîtin. Di perwerdeya leşkerî de ew bi alavên nûjen hatin pêçan, ku hinek ji wan ji aliyê dewletên rojavayî ve hatibûn dabînkirin.[3]
Lê rola Pêşmergeyên Leşkerê Roj di bin siya aloziyên siyasî de mabû. PYDê ew wek amûreke Hikûmeta Herêma Kurdistanê dinirxand, ji bo ku bandora xwe li ser Rojavayê berfireh bikin û li hemberî wan hêzeke berevajî ava bikin. Di encamê de derbasbûna Pêşmergeyên Leşkerê Roj ji bo herêmên Rojava gelek caran hatin asteng kirin, û bi vê yekê bandora wan li herêmê gelekî kêm bû. Rexnegiran ew yekîne bi wê yekê tawanbar kirin, ku nûnertiya berjewendiyên gelê Kurd ê Sûriyê nake, lê bêhtir weke pêvekeke PDKê tevdigere. Di heman demê de Pêşmergeyên Leşkerê Roj xwe wek parêzvanê hemû kurdan dîtin û tekezî li ser serxwebûna xwe ji ajandayên siyasî kirin.
Tevî girîngiya leşkerî, hebûna wan di raya giştî de li gorî ya YPG/YPJê kêm ma. Dema ku YPGê weke hêzeke pêşeng di şerê li dijî DAIŞê de bala navneteweyî dikişand, çalakiyên Pêşmergeyên Leşkerê Roj pir nehatin dîtin. Lê wan roleke girîng di ewlekirina sînoran de, bi taybetî bi Tirkiyê re, û parastina sivîlên kurd lîst. Ji aliyê siyasî ve, ew ji aliyê Tirkiyê ve wek komeke kurd a nermtir dihatin dîtin, ku ew ji PYDê cuda dikirin.[4]
Dîroka Pêşmergeyên Leşkerê Roj nakokiyên di navbera tevgerên kurdî yên cuda de nîşan dide, ku gelek caran tevî armanceke hevbeş - parastin û xweseriya gelê kurd - li dijî hev dikevin pêşbaziyê.[5][6][7][8]
Avakirin
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Pêdiviya damezrandina Leşkerê Roj di dema Şerê Navxweyî yê Sûriyê de dest pê kir, dema ku kurdên Sûriyê ji tundiya şer reviyabûn bakurê Iraqê. Di sala 2012ê de, yekîneyek ji aliyê Hikûmeta Herêma Kurdistanê ya Iraqê (KRG) ve hate damezrandin, ku ji van penaberan hêzeke leşkerî ava bike. Ji aliyê siyasî ve ev kom ji aliyê Partiya Demokrata Kurdistanê (PDK) bi serokatiya Mesûd Barzanî ve dihat piştgirîkirin. Şervanan li kampên rahênanê yên Kurdên Iraqê perwerdeya leşkerî dîtin û bi alavên nûjen hatin pêxistin.
Rola wan li Rojava
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Pêşmergeyên Leşkerê Roj di destpêkê de ji bo parastina herêmên kurd li Sûriyê, bi taybetî Rojava, hatibûn avakirin, lê vegera wan bo Rojava ji aliyê Partiya Yekîtiya Demokratîk (PYD) ve dihate astengkirin. PYD û milîsên wê (YPG/YPJ) Pêşmergeyên Roj weke gef û hewldaneke Hikûmeta Herêma Kurdistanê ya ji bo avakirina hêzeke hevrik li Rojava didîtin. Tevî van aloziyan, yekîneyê di şerê li dijî Dewleta Îslamî (DAIŞ) de roleke girîng lîst.
Di sala 2014ê de ew beşdarî parastina deverên sînorî bûn, lê ji ber nakokiyên siyasî yên di navbera PDK û PYDê de, di warê leşkerî de sînordar man. Di salên paşê de, yekîne li qada navneteweyî kêm xuya bû, di heman demê de YPG wekî hêza sereke di şerê li dijî DAIŞê de zêde dihat naskirin.
Hevrikiya PYDê û astengkirin
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Di sala 2016ê de hewldanên ku Pêşmergeyên Leşkerê Roj vegerin Rojava zêde bûn, lê hevrikî û astengiyên PYDê berdewam bûn. Lewma vegera Pêşmergeyên Leşkerê Roj bo bakurê Sûriyê pêk nehat. Hevrikî û astengiyên siyasî bûn sedem, ku yekîne bi giranî li ser axa Iraqê bi cih bû û nikarîbû operasyonên rasterast li Rojava pêk bîne.
Piştî sala 2017ê, bi lawazbûna DAIŞê re, giringiya stratejîk a Leşkerê Roj ber bi kêmbûnê ve çû. Lêbelê, ew wekî sembola nakokiyên navxweyî yên di navbera partiyên cuda yên kurd de man. Heya roja me ya îro, ew nakokiyên siyasî yên di navbera Hikûmeta Herêma Kurdistanê û PYDê de perçebûna tevgera kurd a li Rojhilata Navîn temsîl dikin.
Rûxandina rejîma Esed
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Piştî rûxana rejîma Esed û avakirina hikûmeta demkî li Sûriyê, rewşa siyasî û leşkerî ya welat bi awayekî bingehîn hatiye guhertin û rola Pêşmergeyên Leşkerê Roj ji nû ve tê pênase kirin. Di vê çarçoveyê de, ew dikarin roleke girîng bilîzin, nemaze weke hêzeke ewlekarî ji bo aramkirina sînorên kurdî-tirkî li Rojava û nûnertiya berjewendiyên civaka kurdî di danûstandinên ligel rêveberiya nû ya Sûriyê de.
Piştî rûxandina rejîma Esed
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Ji ber ku hikûmeta demkî hewil dide aştî û yekîtiyê bîne welatekî parçebûyî, entegrekirina Leşkerê Roj di nav pêkhateyeke ewlekariya niştimanî yan çareseriyeke federal de dikare bibe rêyek ji bo kêmkirina aloziyên di navbera komên cuda yên Kurdî de. Lê hevkariya wan bi aktorên din ên kurd ên wek PYD/YPGê re pir girîng e, da ku ji parçebûna siyasî dûr bikevin. Eger pêkan be ku eniyeke hevbeş a Kurdistanî pêk were, Pêşmergeyên Leşkerê Roj dikarin ji bo aramiyê alîkariyeke girîng bikin. Eger pêkan be ku eniyeke hevbeş a kurdî pêk were, Pêşmergeyên Leşkerê Roj dikarin ji bo aramiyê alîkariyeke girîng bikin. Li deverên ku kêşeyên etnîkî an pirsgirêkên ewlehiyê hene, ew dikarin wekî hêzek berevaniyê ya herêmî tevbigerin, nemaze li hember gefên mayînde yên gengaz ên komên îslamîst. Lê divê PYD dest ji yekdestdariya hêza siyasî û leşkerî li Bakurê Sûriyê berde.[9]
Perspektîveke demdirêj ji bo Pêşmergeyên Leşkerê Roj dikare di veguhertina wê ji hêzeke leşkerî bo hêzeke siyasî yan sivîl be, ku wê piştgiriya jinûveavakirin û nûnertiya kurdên Sûriyê bike. Di hikûmeta demkî de, yekîne dikare di danûstandinên li ser avahîyên federal an mafên otonomiyê de pozîsyona kurdan xurt bike. Lê hebûna wan bi yekitiya siyasî ya mezin a di nav kurdan re girêdayî ye.
Rola wan a pêşerojê dê bi wê yekê ve girêdayî be, ku gelo ew dikarin xwe wek hêmanek yekgirtî di nav rûbera kurdên Sûriyê de bi cih bikin yan jî wekî sembola hevrikiyê bêne dîtin. Leşkerê Roj mînakek e ji bo kêşeyên yekitiya kurdan di Sûriya piştî ketina rejîma Esed de.
Çavkanî
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]- ^ "Hêzên Pêşmergeyên Leşkerê Roj... Pencemoreke spî di dîroka Kurdî de". www.pdk-s.com (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 28 kanûna pêşîn 2024.
- ^ Kurdistan24 (24 tebax 2019). "ENKS: Divê cihê Pêşmergeyên Roj di herêma ewle de hebe". ENKS: Divê cihê Pêşmergeyên Roj di herêma ewle de hebe. Roja gihiştinê 27 kanûna pêşîn 2024.
{{cite web}}: CS1 maint: numeric names: lîsteya nivîskaran (lînk) - ^ ""NATO perwerdeya leşkerî dide Pêşmergeyên Roj"". www.kdp.info. Roja gihiştinê 27 kanûna pêşîn 2024.
- ^ "Pêşmergeyên Rojavayê ji ber PYDyê derbasî welatê xwe nabin". www.aa.com.tr. Roja gihiştinê 27 kanûna pêşîn 2024.
- ^ "Parlamenterê YNK'î: PDK Peşmergeyên Roj ji bo armancên xwe bi kar tîne". mezopotamyapanel.com. Roja gihiştinê 27 kanûna pêşîn 2024.
- ^ "Pîlana metirsîdar a PDK'ê ya bi destê çeteyên Roj". ANF News. Roja gihiştinê 27 kanûna pêşîn 2024.
- ^ "ENKSê: Malbatên Pêşmergeyên Roj rastî gefan tên". www.welattv.net (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 27 kanûna pêşîn 2024.
- ^ "Wekîlê YNK'ê Gelalî xwest ku 'Pêşmergeyên Roj' were tasfiyekirin". ANF News. Roja gihiştinê 27 kanûna pêşîn 2024.
- ^ https://www.rudaw.net/kurmanci/kurdistan/2712202411 Rudaw.net: Mezlûm Ebdî: Em amade ne ewlehiya sînoran radestî Şamê bikin