Qentirman

Qentirme
Gund
Esera dîrokî ya gundê Qentirme (gund navê xwe ji wê girtiye)
Qentirme
Koordînat: 37°19′44″Bk 38°02′53″Rh
Welat	Bakurê Kurdistanê
Dewlet	Tirkiye
Parêzgeh	Riha
Navçe	Xelfetî
Demonîm	Xelkê Qentirmanê
biguhêre

Qentirman, perestgeh û gundekî ku bi ser navçeya Xelfetiya parêzgeha Rihayê ve ye, ji nêzîkê 100 mali pêk zêdetir e.

Dîroka gundê Qentirmanê

Gundî pîr û nêzikî… bi zarokan re ye. Her çend jimara xaniyên digihîje gelek pir e, ji ber vê yekê jî ku prosedurên pêwîst di wextê xwe de nehatine pêkanîn, lê heya sala 2019an wek bendav hilweşe. Ji ber vê yekê, serekê gund serê mêşên dakêşî bû, lê serayê gund Yûsuf Sonmez di sala 2019an de bû. Beşek ji piraniya ciwanan, ku di axê de zeviyê wan tune, ji ber xebata xwe koçî Dilok û derveyê welêt (Ewropa) kirine.

Careserkirina Qentirman bi xwestina ku ji Bira dirêj sûd werbigire dest pê dike (yek ji wan awarte ye) nêzî mizgefta bendavê. Li gorî agahiyên ku ji benderên mezin hatine bidestxistin, her wiha tê gotin ku devera ku miyan lê tê çandin pir zêde bû û ew bîhnên darê dişewitîn û dibûn fermandar û ew şev peyda bû. Lê tê gotin ku ev rewş vedigere 150-200 sal. Koye pêşî hat ba malbata ku bi Male Hem-i Heci (Keserler) tê nasîn, piştre ew koçerê paşîn ê Male Xelîl-i Ali (Korkmazlar), Mala Eli Res (Yenerler) û Male Hus (Atmacalar) bû. Lê yekem rûniştina li bakurê rojavayê bendavê, ku wekî Gulbari tête nasîn, çareseriyek e. Rastiya ku van malbatan keçikan bi cendekan re didin û distînin, ji wan re dibe alîkar ku ew di jiyanek aram de bijîn. Navê xwe ji avahiyek pir kevn a nêzî mizgeftê digire û bi kevirên keviran hatiye afirandin. Di derbarê dema vê avahiyê de çi agahiyek rast tune. Bi karanîna wêranên di şikeftê de, mizgeft bi xweşikî hate xemilandin û pişt re di sala 1990an de ev mizgeft ji nû ve hate çêkirin.

Meriv pir hêsantir e ji ber ku bayê li ser riya Xelfetî - Rihayê ye. Li rojavayî Gogana Jêrîn (Asagi Goklu), li aliyê bakur û rojava Sercî (Saruca), li bakur Sêrmaliya (Sarmali), li rojhilat Qelxan (Kalkan) û li başûr Melem.

Xana Qentirme

Gund navê Qentarme ji esereke dîrokî distîne, ev yek jî nêza camiyê disekine. Tê gotin ku ev eser gelek kevnar e. Li gorî lêkolînan Rêya Ebreşûm ji vê derê derbas bûye û ev eser weke cihê rênîsanderan hatiye bikaranîn.

Ev eser di herêmê nas be jî, di sala 1999an de cara yekemîn ji aliyê lêkolînerên ewrûpeyî hate kesfkirin. Li gorî lêkolîneran, dibe ku qentarme besa jêr a mîmareke romayiyan e û berê li ser de xaneyeke (mezin a) depî sekiniyaye. Dibêjin bazirganên Rêya Ebreşûmê wextê ku ji Eyno cûne Edessayê ji vir ve derbas dibûne.