Abdullah Öcalan: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Abdullah Öcalan
Abdullah Öcalan
Cîwar	Girtîgeha Îmralîyê
Perwerde	Fakulteya Hiqûqê ya Zanîngeha Stenbolê(1971); Fakulteya Zanistên Siyasî ya Zanîngeha Enqereyê(1971-1984)
Pîşe	Îdeolog; Nivîskar; Ramyar
Tevger	Partiya Karkerên Kurdistanê (PKK)
Hevjîn	Kesire Yıldırım (24'ê gulanê 1978)
Dê û bav	Ömer Ocalan (bav); Öveyş Ocalan (dê);
Xizm	Dîlek Ocalan (xwerzî)
Malbat	Mehmet Ocalan (bira); Osman Öcalan (bira)
Malper	Malpera fermî
	biguhêre

Bi înteraktîvî li dîroka rûpelê bigere

← Cudahiya kevntir Cudahiya nûtir →

Content deleted Content added

DîtbarîWîkînivîs

Inline

Guhartoya 19:08, 24 adar 2020

Ev gotar li ser damezrînerê PKKê ye. Ji bo kesên din bi navê "Ocalan", li Öcalan (cudakirin) binihêre.

Abdullah Ocalan (bi kurdî: /ɑːbdullɑːh odʒɑːlɑːn/) ("Apo", 4'ê nîsana 1949'an, li gundê Xelfêtiyê bi navê Amara) siyasetmedarekî kurd e. Ocalan damezrînerê PKKê ye. Di 15ê Sibata 1999an de, sixûrên DYAyê, Ocalan bi komployek revand û radestî dewleta Tirkiyê kir. Niha li girava Îmraliyê girtî ye.

Jînenîgarî

Zarokatîya wî

Abdullah Ocalan, di 1949an de li gundê Amara yê bi ser navçeya Xelfetiyê ya girêdayî Rihayê çêbûye. Dibistana seretayî li Cîbînê xwendiye. Dibistana navîn li Nizipê dibistana navîn jî li Enqerê li dibistana navîna Tapu Kadastro qedandiye. Di 1969an de li Amedê dest bi karmendiyê kiriye. Di karmendiya salekê de têkiliya dewlet û civakê û ya sazî û man feodal û dewletê ji nêz ve dîtiye. Di 1971ê de vebuhandina xwe deranîye Stenbolê û li wir di ber karmendiyê de xwe amade kiriye ku bikeve zanîngehê jî. Heman sal qeydiya xwe li zanîngeha dadê çêkiriye û dev ji karmendiyê berdaye.

Destpêka jiyana wî ya ramyarî

Di wan salan de Stenbol di bin bandora bayê 1968an de bû. Ocalan jî kete bin bandora vî bayî û Marksîzm - Lenînîzm nas kir. Ew salana weke salên werçerxa jiyana wî ne û her wiha ew Sosyalîzm, yeksanî û azadî pir nêzîkî xewnayên xwe yên zarokatiyê dîtin. Ocalan bîryar dabû ku Sosyalîzm û pirsgirêka Kurd li hev biguncîne. Bi vê armancê biryar da ku dest bi siyaseta çalak bike û qeydiya xwe li zanîngeha zanîngên ramyarî ya Enqerê çêkir. Li vê derê xwe di nav atmosfereke tund a guftûgoyan de dît û şeklek da ramanên xwe. Di 30yê adara 1972an de pêşengên şoreşê Mahir Çayan û hevalên wî li Qizildereyê hatin kuştin û vê bûyerê şopên kûr di jiyan û ramanên wî de de hiştin. Di 7ê nîsanê de di çalakîya şermezarkirina bûyera komkujiyê de hat binçavkirin û wî şandin girtîgeha Mamakê. 7 meh di girtîgehê de ma û di wê pêvajoyê de xwe gihand ramana avakirina rêxistinekê û ji bo vê yekê gav avêt nav pêvajoyeke din a lêgerîn û lêkolînê. Piştî 1972an pirsgirêka kurd bi gelek derûdoran re guftûgo dike û di heman demê de komeleya perwerdahiyê bilind a demokratîk a Enqerê ava dike. Di heman demê de ew xebatên xwe yên bîrdoziyê yên ku di nava komekê de dimeşîne, digihîne gihaneka dawî. Koma di bin pêşengiya Ocalan de di dawîya sala 1975an de civînekê li dar dixe û biryar dide ku li Kurdistanê xebatê bimeşîne.

Avakirina PKKê

Di 27ê mijdara 1978an de jî Ocalan û hevalên wî li Amedê li gundê Fîsê yê Lîceyê careke din li hev kom dibin û biryara avakirina Partiya Karkerên Kurdistanê didin. Xebatên rêxistinê yên Ocalan û partiya wî PKK yên li Kurdistanê di demeke kin de bala dewleta tirk dikişîne. Li ser vê şêweya nû ya Ocalan a li hemberî pirsgirêka kurd ku zikê nerm ê Tirkiyê ye, dewleta tirk zextên xwe zêde dike. Dewletê bi awayekî eşkere li hemberî koma Ocalan şer dide destpêkirin û ji ber vê yekê Ocalan sala 1979an derdikeve derve û diçe Libnanê. Bi vî awayî meşa ku dê 20 salan li rojhilata navîn berdewam bikira, dest pê kir. PKKê li Libnanê di 1982an de kongra xwe ya duyem pêk anî û biryara vegera nava axa welêt girt. Milîtanên PKKê di bin pêşengiya Öcalan de perwerdehiya xwe ya îdeolojîk û leşkerî jî qedandibûn. Di encamê de di 15ê tebaxa 1984an de li Bakurê Kurdistanê şerê çekdarî destpê kir.

Girtina wî

Di encama şerê çekdarî de li ser daxwazên ku ji Tirkiyê tên, ji 1993an û şûn ve PKKê 3 caran agirbestê ragihand. Ev gavên ku ji bo çareserkirina pirsgirêka kurd hatin avêtin, rastî pênûs û astengiyên derûdorên rentxwir hatibûn. Di 9ê cotmeha 1998an de di encama hevanîyeke ku bi hevkariya hêzên navnetewî hat amadekirin, Ocalan neçar ma ku ji Suriyê derkeve. 9ê cotmehê de Ocalan dema dest bi rêwîtiya ber bi Ewrûpayê ve kir wê wiha bigota: Ez ji niha û şûn ve dixwazim rola xwe di kanala siyasî de bilîzim. Ocalan dema li Îtalya bû gelek caran bangên ji bo aştiyê kirin lê belê ji Yekîtiya Ewropayê hêviya ku dikir bidest nexist. Ocalan di 2ê sibata 1999an de bi zordayîna Yewnanîstanê heta Kenyayê diçe. Di 15ê sibata heman salê de jî li paytextê Kenya Nayrobiyê li pêşiya avahiya sefaretxaneya Yûnanîstanê ber bi Tirkiyê ve tê revandin. Serokê giştî yê PKKê Abdullah Ocalan li girava Îmralî ya li nav deryaya Marmarayê bi tenê li serê xwe di girtîgehê de hat bicîhkirin. Ocalan li Îmraliyê bi parêznameya xwe ya pêşî de daxwaz kir ku pirsgirêka kurd li ser bingeha aştiyê were çareserkirin.

Pirtûkên Ocalan ên bi kurdî

Riya Jiyanê, (nivîsên hilbijartî) Weşanên Axîna Welat
Ji Sedsala 19. Heya Îro Rastiya Kurdistan û Tevgera PKK ISBN 3-930943-16-6
Welatparêziya Kurdistan (1992, bi kurdî 2000) ISBN 3-930943-46-6
Perspektîv - 1996, Weşanên Rewşen
Ziman û Çalakiya Rastiyê
Di Pirsgirêka Kurd de Manîfestoya Demokrasiyê (1999) 3-930943-38-7
Em Tevgera Hemdem a Îbrahîmî ne
Ji dewleta rahip a Sumer ber bi Şaristaniya Demokratîk, Cild I (2001, bi kurdî 2003) ISBN 3-931885-44-5
Ji dewleta rahip a Sumer ber bi Şaristaniya Demokratîk, Cild II (2001, bi kurdî 2003) ISBN 3-931885-50-X
Parastina Gelekî (2004)
Edduba (2004)
Manîfestoya Civaka Demokratîk - Pirtûka 1 : Șaristanî (Hezîran 2009)
Manîfestoya Civaka Demokratîk - Pirtûka 2 : Șaristaniya Kapîtalîst (Hezîran 2009)
Manîfestoya Civaka Demokratîk - Pirtûka 3 : Sosyolojiya Azadiyê (Tirmeh 2009)

Girêdanên derve

Pirtûkên Abdullah Ocalan

Em Tevgera Hemdem a Îbrahîmî ne, Parêznameya Rihayê (kurmancî)
Ji dewleta rahip a Sumer ber bi Şaristaniya Demokratîk, Cild I (kurmancî)
Ji dewleta rahip a Sumer ber bi Şaristaniya Demokratîk, Cild I, beşa 1 (soranî)
Ji dewleta rahip a Sumer ber bi Şaristaniya Demokratîk, Cild I, beşa 2 (soranî)
Parastina Gelekî (kurmancî)
Manîfestoya Civaka Demokratîk, Pirtûka 1 : Șaristanî (kurmancî)
Manîfestoya Civaka Demokratîk, Pirtûka 2 : Șaristaniya Kapîtalîst (kurmancî)

Girêdanên din

Jiyana Abdullah Öcalan
Malpera Abdullah Öcalan parêznamên bi kurdî hene
Înîsyatîfa "Ji Öcalan re azadî, ji Kurdistan re aşitî" (ne kurdî)

@@ Rêz 1: / Rêz 1: @@
-{{Ev gotar|li ser damezrînerê PKK'yê ye. Ji bo kesên din bi navê "Ocalan", li [[Öcalan (cudakirin)]] binihêre.}}
+{{Ev gotar|li ser damezrînerê PKKê ye. Ji bo kesên din bi navê "Ocalan", li [[Öcalan (cudakirin)]] binihêre.}}
+{{bêçavkanî}}
 {{Infobox mirov
 | navê bûyînê          = Abdullah Ocalan
 | navê rastî           =
-| bernavk              =Apo
+| bernavk              = Apo
 | wêne                 = [[Wêne:Abdullah Öcalan.png|200px]]
 | wêne mezinayî        =
@@ Rêz 29: / Rêz 32: @@
 | hemwelatî            = {{TUR}}
 | şerê wî              =
-| perwerde             = [[Fakulteya Hiquqî ya Zanîngeha Stenbolê]]<small>(1971)</small><br />[[Fakulteya Zanistên Siyasî ya Zanîngeha Enqereyê]]<small>(1971-1984)</small>
+| perwerde             = [[Fakulteya Hiqûqê ya Zanîngeha Stenbolê]]<small>(1971)</small><br />[[Fakulteya Zanistên Siyasî ya Zanîngeha Enqereyê]]<small>(1971-1984)</small>
 |alma mater            =
 | pîşe                 = [[Îdeolojî|Îdeolog]]<br />[[Nivîskar]]<br />[[Ramyar]]
@@ Rêz 79: / Rêz 82: @@
 | jêrenot              =
 }}
-'''Abdullah Ocalan''' ({{bi-ku|{{IPA-ku|A:|b|d|u|l||l|a:|h|_|o|c||a:|l|a:|n}}}}) ("Apo", [[4'ê avrêlê|4'ê nîsana]] 1949'an, li gundê [[Xelfêtî|Xelfêtiyê]] bi navê [[Amara, Xelfetî|Amara]]) [[siyasetmedar|ramyar]]ekî kurd e. Ocalan damezrênerê [[PKK|PKKê]] ye. Di 15ê Sibata 1999an de, sixûrên [[DYA]]yê,   Ocalan bi komployek revand û radestî dewleta Tirkiyê kir. Niha li girava [[Îmrali]]yê girtî ye.
+'''Abdullah Ocalan''' ({{bi-ku|{{IPA-ku|A:|b|d|u|l||l|a:|h|_|o|c||a:|l|a:|n}}}}) ("Apo", [[4'ê avrêlê|4'ê nîsana]] 1949'an, li gundê [[Xelfêtî|Xelfêtiyê]] bi navê [[Amara, Xelfetî|Amara]]) [[siyasetmedar]]ekî kurd e. Ocalan damezrînerê [[PKK|PKKê]] ye. Di 15ê Sibata 1999an de, sixûrên [[DYA]]yê, Ocalan bi komployek revand û radestî dewleta Tirkiyê kir. Niha li girava [[Îmrali]]yê girtî ye.
 == Jînenîgarî ==
@@ Rêz 85: / Rêz 88: @@
 === Zarokatîya wî ===
-Abdullah Ocalan, di [[1949]]'an de li gundê [[Amara, Xelfetî|Amara]] yê bi ser navçeya [[Xelfêtî|Xelfetiyê]] ya girêdayî Rihayê çêbûye. Dibistana seretayî li [[Cîbîn]]ê xwendiye û hê di wê demê de di lîstik, limêj û parve kirinê de pêşengî kiriye. Dibistana navîn li [[Nizip]]ê dibistana navîn jî li [[Enqerê]] li dibistana navîna Tapu Kadastro qedandiye. Di 1969'an de li Amedê dest bi karmendiyê kiriye. Di karmendiya salekê de têkiliya dewlet û civakê û ya sazî û man feodal û dewletê ji nêz ve dîtiye. Di 1971ê de vebuhandina xwe deranîye Stenbolê û li wir di ber karmendiyê de xwe amade kiriye ku bikeve zanîngehê jî. Heman sal qeydiya xwe li zanîngeha dadê çêkiriye û dev ji karmendiyê berdaye.
+Abdullah Ocalan, di [[1949]]an de li gundê [[Amara, Xelfetî|Amara]] yê bi ser navçeya [[Xelfêtî|Xelfetiyê]] ya girêdayî Rihayê çêbûye. Dibistana seretayî li [[Cîbîn]]ê xwendiye. Dibistana navîn li [[Nizip]]ê dibistana navîn jî li [[Enqerê]] li dibistana navîna Tapu Kadastro qedandiye. Di 1969an de li Amedê dest bi karmendiyê kiriye. Di karmendiya salekê de têkiliya dewlet û civakê û ya sazî û man feodal û dewletê ji nêz ve dîtiye. Di 1971ê de vebuhandina xwe deranîye Stenbolê û li wir di ber karmendiyê de xwe amade kiriye ku bikeve zanîngehê jî. Heman sal qeydiya xwe li zanîngeha dadê çêkiriye û dev ji karmendiyê berdaye.
 === Destpêka jiyana wî ya ramyarî ===
-Di wan salan de [[Stenbol]] di bin bandora bayê 1968'an de bû. Ocalan jî kete bin bandora vî bayî û [[Marksîzm - Lenînîzm]] nas kir. Ew salana weke salên werçerxa jiyana wî ne û her wiha ew Sosyalîzm, yeksanî û azadî pir nêzîkî xewnayên xwe yên zarokatiyê dîtin. Ocalan bîryar da bû ku Sosyalîzm û pirsgirêka Kurd li hev biguncîne. Bi vê armancê bîryar da ku dest bi siyaseta çalak bike û qeydiya xwe li zanîngeha zanîngên ramyarî ya [[Enqere|Enqerê]] çêkir. Li vê derê xwe di nav atmosfereke tund a guftugoyan de dît û şeklek da ramanên xwe. Di 30yê [[adar]]a 1972'an de pêşengên şoreşê [[Mahir Çayan]] û hevalên wî li [[Kizildere|Qizilderey]]ê hatin kuştin û vê bûyerê şopên kûr di jiyan û ramanên wî de de hiştin. Di 7'ê nîsanê de di çalakîya şermezar kirina bûyera komkujiyê de hat binçav kirin û şandin girtîgeha Mamakê. 7 meh di girtîgehê de ma û di wê pêvajoyê de xwe gihand ramana wî ava kirina rêxistinekê û ji bo vê yekê gav avêt nav pêvajoyeke din a lêgerîn û lêkolînê. Piştî 1972'an [[pirsgirêka kurd]] bi gelek derûdoran re guftugo dike û di heman demê komela perwerdahiye bilind a demokratîk a Enqerê ava dike. Di heman demê de ew xebatên xwe yên bîrdoziyê yên ku di nava komekê de dimeşîne, digihîne gihaneka dawî. Koma di bin pêşengiya Ocalan de di dawîya sala 1975'an de civînekê li dar dixe û biryar dide ku li Kurdistanê xebatê bimeşîne.
+Di wan salan de [[Stenbol]] di bin bandora bayê 1968an de bû. Ocalan jî kete bin bandora vî bayî û [[Marksîzm - Lenînîzm]] nas kir. Ew salana weke salên werçerxa jiyana wî ne û her wiha ew Sosyalîzm, yeksanî û azadî pir nêzîkî xewnayên xwe yên zarokatiyê dîtin. Ocalan bîryar dabû ku Sosyalîzm û pirsgirêka Kurd li hev biguncîne. Bi vê armancê biryar da ku dest bi siyaseta çalak bike û qeydiya xwe li zanîngeha zanîngên ramyarî ya [[Enqere|Enqerê]] çêkir. Li vê derê xwe di nav atmosfereke tund a guftûgoyan de dît û şeklek da ramanên xwe. Di 30yê [[adar]]a 1972an de pêşengên şoreşê [[Mahir Çayan]] û hevalên wî li [[Kizildere|Qizilderey]]ê hatin kuştin û vê bûyerê şopên kûr di jiyan û ramanên wî de de hiştin. Di 7ê nîsanê de di çalakîya şermezarkirina bûyera komkujiyê de hat binçavkirin û wî şandin girtîgeha Mamakê. 7 meh di girtîgehê de ma û di wê pêvajoyê de xwe gihand ramana avakirina rêxistinekê û ji bo vê yekê gav avêt nav pêvajoyeke din a lêgerîn û lêkolînê. Piştî 1972an [[pirsgirêka kurd]] bi gelek derûdoran re guftûgo dike û di heman demê de komeleya perwerdahiyê bilind a demokratîk a Enqerê ava dike. Di heman demê de ew xebatên xwe yên bîrdoziyê yên ku di nava komekê de dimeşîne, digihîne gihaneka dawî. Koma di bin pêşengiya Ocalan de di dawîya sala 1975an de civînekê li dar dixe û biryar dide ku li Kurdistanê xebatê bimeşîne.
-=== Avakirina PKK'ê ===
+=== Avakirina PKKê ===
-Di [[27'ê mijdara 1978]]'an de jî Ocalan û hevalên wî li [[Amed]]ê li gundê [[Fîs]]ê yê Lîceyê careke din li hev kom dibin û bîryara ava kirina Partiya Karkerên Kurdistanê didin. Xebatên rêxistinkirinê yên Ocalan û Partiya wî PKK yên li [[Kurdistan]]ê di demeke kin de bala [[dewleta tirk]] dikişîne. Li ser vê şêweya nû ya Ocalan a li hemberî pirsgirêka kurd ku zikê nerm ê Tirkiyê ye, dewleta tirk zextên xwe zêde dike. Dewletê bi awayekî eşkere li hemberî koma Ocalan şer dide destpêkirin û ji ber vê yekê Ocalan sala 1979'an derdikeve derve û diçe Libnanê. Bi vî awayî meşa ku dê 20 salan li rojhilata navîn berdewam bikira, destpê kir. PKKê li Libanaê di 1982'yan de kongra xwe ya duyem pêk anî û bîryara vegera nava axa welêt wergirt. Milîtanên PKKê di bin pêşengiya Öcalan de perwerdehiya xwe ya [[îdeolojî]]k û [[leşker]]î jî qedandibûn. Di encamê de di 15ê [[tebax]]a 1984'an de li Bakurê Kurdistanê şerê çekdarî destpê kir. Ji wê gavê û şûn ve êdî pirsgirêka Kurd bi hemû dijwariya xwe di rojeva cîhanê de bûye.
+Di [[27'ê mijdara 1978|27ê mijdara 1978an]] de jî Ocalan û hevalên wî li [[Amed]]ê li gundê [[Fîs]]ê yê Lîceyê careke din li hev kom dibin û biryara avakirina ''Partiya Karkerên Kurdistanê'' didin. Xebatên rêxistinê yên Ocalan û partiya wî PKK yên li [[Kurdistan]]ê di demeke kin de bala [[dewleta tirk]] dikişîne. Li ser vê şêweya nû ya Ocalan a li hemberî pirsgirêka kurd ku zikê nerm ê Tirkiyê ye, dewleta tirk zextên xwe zêde dike. Dewletê bi awayekî eşkere li hemberî koma Ocalan şer dide destpêkirin û ji ber vê yekê Ocalan sala 1979an derdikeve derve û diçe Libnanê. Bi vî awayî meşa ku dê 20 salan li rojhilata navîn berdewam bikira, dest pê kir. PKKê li Libnanê di 1982an de kongra xwe ya duyem pêk anî û biryara vegera nava axa welêt girt. Milîtanên PKKê di bin pêşengiya Öcalan de perwerdehiya xwe ya [[îdeolojî]]k û [[leşker]]î jî qedandibûn. Di encamê de di 15ê [[tebax]]a 1984an de li Bakurê Kurdistanê şerê çekdarî destpê kir.
 === Girtina wî ===
-Di encama şerê çekdarî de li ser daxwazên ku ji Tirkiyê tên, ji 1993'an û şûn ve PKKê 3 caran agirbest danezan kir. Ev gavên ku ji bo çareserkirina pirsgirêka Kurd hatin avêtin, rastî pênûs û astengiyên derûdorên rentxwir hatî bûn. Di 9'ê dotmeha 1998'an de di encama hevanîyeke ku bi hevkariya hêzên navnetewî hat amade kirin, Ocalan neçar ma ku ji Suriyê derkeve. 9ê [[cotmeh]]ê de Ocalan dema dest bi rêwîtiya ber bi Ewrûpa kir wê wiha bigota: Ez ji niha û şûn ve dixwazim rola xwe di kanala siyasî de bilîzim. Ocalan dema li Îtalya bû gelek caran bangên ji bo aştiyê kirin lê belê ji yekîtiya ewrûpa hêviya ku dikir bidest nexist. Ocalan di 2yê [[sibat]]a 1999an de bi zordayîna [[Yewnanîstan]]ê heta [[Kenya]]yê diçe. Di 15ê sibata heman salê de jî li paytextê Kenya Nayrobiyê li pêşiya avahiya sefaretxana Yûnanîstanê bi hevanîyeke navnetewî ber bi Tirkiyê ve tê revandin. Serokê giştî yê PKKê Abdullah Ocalan li girava Îmralî ya li nav derya Marmarayê bi tenê li serê xwe di girtîgehê de hat bicîh kirin. Ocalan li [[Îmrali]]yê bi parêznameya xwe ya pêşî de daxwaz kir ku pirsgirêka kurd li ser bingeha aştiyê were çareser kirin.
+Di encama şerê çekdarî de li ser daxwazên ku ji Tirkiyê tên, ji 1993an û şûn ve PKKê 3 caran agirbestê ragihand. Ev gavên ku ji bo çareserkirina pirsgirêka kurd hatin avêtin, rastî pênûs û astengiyên derûdorên rentxwir hatibûn. Di 9ê cotmeha 1998an de di encama hevanîyeke ku bi hevkariya hêzên navnetewî hat amadekirin, Ocalan neçar ma ku ji Suriyê derkeve. 9ê [[cotmeh]]ê de Ocalan dema dest bi rêwîtiya ber bi Ewrûpayê ve kir wê wiha bigota: ''Ez ji niha û şûn ve dixwazim rola xwe di kanala siyasî de bilîzim''. Ocalan dema li Îtalya bû gelek caran bangên ji bo aştiyê kirin lê belê ji Yekîtiya Ewropayê hêviya ku dikir bidest nexist. Ocalan di 2ê [[sibat]]a 1999an de bi zordayîna [[Yewnanîstan]]ê heta [[Kenya]]yê diçe. Di 15ê sibata heman salê de jî li paytextê Kenya Nayrobiyê li pêşiya avahiya sefaretxaneya Yûnanîstanê ber bi Tirkiyê ve tê revandin. Serokê giştî yê PKKê Abdullah Ocalan li girava Îmralî ya li nav deryaya Marmarayê bi tenê li serê xwe di girtîgehê de hat bicîhkirin. Ocalan li [[Îmrali]]yê bi parêznameya xwe ya pêşî de daxwaz kir ku pirsgirêka kurd li ser bingeha aştiyê were çareserkirin.
 [[Wêne:Parastina_gelekî.jpg|thumb|right|Parastina Gelekî]]