Yarsan: Cudahiya di navbera guhartoyan de
BKurteya guhartinê tine |
Kurteya guhartinê tine Etîket: Betalkirî Guhartina dîtbarî |
||
| Rêz 1: | Rêz 1: | ||
[[Wêne:Dawu_Tomb_Zarde_Village.JPG|thumb|Tirba Dawudê li gundê Zarde perestgehek Yarsanan e]] |
[[Wêne:Dawu_Tomb_Zarde_Village.JPG|thumb|Tirba Dawudê li gundê Zarde perestgehek Yarsanan e]] |
||
'''Yarsan''' yan |
'''Yarsan''' yan ji '''Ehl-e heq''' ({{bi-fa|اهل حق}}), navê dînekê kevin e li [[Kurdistan]]ê û [[Rojhilata Navîn]]. |
||
==Peyvnasî== |
==Peyvnasî== |
||
Guhartoya 13:58, 23 çiriya paşîn 2023
Yarsan yan ji Ehl-e heq (bi farisî: اهل حق), navê dînekê kevin e li Kurdistanê û Rojhilata Navîn.
Peyvnasî
Ji bo kesên girêdayî dînê Yarsan ev peyvên li jêr tên bikaranîn;
Kesên pîroz
- Siltan Sahak damezrînerê vî dînî ye
- Baba Yadegar
- Yarsan ango Ehl-e Heq ji aliyê rejîma Tehranê ve weke Şîiyan tên bi nav kirin, lê ew ji bo pêkanîn û pratîka dînê xwe terîqeta mîstîk a Nuralî Îlahî û bavê wî Hajj Nematollah dişopînin. Nûr Elî Îlahî pirtûka pîroz Burhan nivîsiye, ku weke pirtûkeke dînê Ehl-e Heq tê dîtin.
Ji bo Yarsanan Tirbeya Siltan Sahak cihekê pîroz e. Ev tirbe li Şêxan (Pawe) ye. Her wisa Tirbeya Baba Yadegar jî pîroz e ku ew jî li Dalahû ye.
Pirtûkên pîroz
Navê pirtûka pîroza yarsaniyan Serencam e.
Bawerî û rîtuelên dînî
Di baweriya Yarsanan de reenkarnasyon (tenasûh) heye û di wê baweriyê de ne ku Elî vegeriye dinyayê. Ev nêrîn Yarsanan ji Şîîyan cuda dike.
Dîrok
Dînê Yarsan di sedsala 15ê de ji aliyê Siltan Sahak an jî Siltan Îshaq ve hate damezrandin.
Erdnîgarî
Hejmara Yarsaniyan li gor hin kesan 4 ji milyonan zêdetir e, piraniyan wan li parêzgeha Kirmanşan a Îranê dijîn. Hejmarek ji wan jî e ku Kakêyî tên navkirin, nêzîkî Kerkûkê bi cîh in. Lê li gor hin çavkaniyan hejmara wan ji milyonekê kêmtir e û civateke wan a girîng li Tehranê, û çend Êlen Yarsan li Bahdînan bi Navê Şebek û Sarlî jî hene.
Gelhenasî
Yarsanên kurd Hewramî, Soranî, Kirmaşanî, Lorî, Lekî û yarsanên yên din Azerî, Farisî, Erebî diaxivin (zimannas Hewramî û sê terîqetê wan yên ku ji hev gelekî chê ne hene. Yarsan bi piranî Kurd in, her çend hejmareke hindiktir jî bawermendên Tirkî Azerî, Faris û Ereb jî hene.[1][2]
Civak
Gelek ronakbîr Yarsaniyan û Êzidiyan wek hev dibînin.
Rejîma Komara Îslamiya Îranê Yarsan wekî dînekî serbexwe qebûl nake û lewma herdem ji aliya parêzerên mafên mirovên cîhanê rexne lê dê girtin.
Gelek caran xwepîşandan û têkhelçûn navberî xelkê Yarsaniyan û Komara îslamiya Îranê diqewme.
Çand
Mijarên têkildar
- Kakeiyye Hareketi: [1]
- Hüseyin Deniz, “Kakailik ve Alevilik”, Dersim Araştırmaları Merkezi, erişim
12 Haziran 2017, http://www.dersimarastirmalarimerkezi.com/kakailik[girêdan daimî miriye]
Girêdanên derve
- Doxa Yarsaniyan li Îranê
- Malperek li ser yarsaniyan
- Malperek li ser yarsaniyan
- Ahle Haqq music , Grûpa muzîka Razbar (Rezber) a Yarsaniyan Girêdana arşîvê 2014-12-24 li ser Wayback Machine
- Yarîkurd malpera Yarsanan Girêdana arşîvê 2017-06-10 li ser Wayback Machine
| Ev gotara kurt şitlekê ye. Heke tu bixwazî berfireh bikî pê li biguhêre bike. (Çawa?) |
- ^ Edmonds, Cecil. Kurds, Turks, and Arabs: politics, travel, and research in north-eastern Iraq, 1919–1925. Oxford University Press, 1957.
- ^ "Ahl-e Haqq – Principle Beliefs and Convictions". Ji orîjînalê di 22 nîsan 2000 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 23 tebax 2015.