Rêzedîroka Kurdistanê

BÛYER Û HEJMAR:

RÛERD

(Herêmên Kurdan) li gor. 400 000 km²

GELHE

• li gor. 52 000 000 Kurd
• li gor. 27 000 000 li Bakurê Kurdistanê
• li gor. 8 500 000 li Başûrê Kurdistanê
• li gor. 9 150 000 li Rojhilatê Kurdistanê
• li gor. 7 800 000 li Rojavayê Kurdistanê

PAYTEXT

• Amed
• Hewlêr
• Qamişlo
• Mahabad

ZIMAN:

Bi pênc zaravayên kurdî:

• Kurmancî
• Soranî
• Zazakî
• Goranî

OL

Baweriya ol a li kurdistanê bi pirrengî hene û ev jî ev in:

• Îslam
• Elewî
• Êzidî
• Cihû
• Xiristîyan

DÎROK

• 426 BZ.–355 BZ. · nivîskarê yewnanî Xenophon behsa gelê "Karduchi" (Kurd?) dike.
• 114–117 · tevahiya Kurdistanê bi kurtî dikeve bin Împaratoriya Roma, qada fireh ber bi rojhilat ve ji bo ziman tên terikandin.
• 395 · di belavbûna Împaratoriya Romayê de herêma Rojavayê Kurdistanê tê ser Împaratoriya Rojhilatê Romayê (Byzanz), Rojhilatê Kurdistanê dikeve bin kontrola Sasaniyên Farsî.
• 642 · tevahiya Kurdistanê dikeve bin Xelîfeta Ereban.
• 9. sedsal. · Kurdistan dikeve bin kontrola Ebbasîyan.
• 11. sedsal. · Kurd gelek fermanrewa yên serbixwe ava dikin.
• 1054–1067 · Bi ser ketina ji aliyê Selçûkî.
• 1242 · Dagirkirina Moxolan, Kurdistan perçeyek Împaratoriya Moxolan dibe.
• 1260 · Nevîyê Hulagûyên Moxol Cengîz Xan, ji bo Îlxan ava diyarî Împaratoriya Hulagûyan, ku Kurdistana îro, Gurcistan, Ermenistan, Azerbaycan, Iraq, Îran, Pakistan û Tirkmenîstan tê de ye dike.
• 16. sedsal. · Kurdistan dikeve bin Împaratoriya Osmanî.
• 1914–1918 · Şerê Cihana Yekem, Împaratoriya Osmanî û hevpeymanên wê tasdîq ne.
• 01.01.1920 · Peyam di nav hêzeke Peymana Versaillesê, ku ji Împaratoriya Osmanî daket ser dewleteke sist û dubendî, dema ku herêmên Kurdistanê li ser pênc perçeyan cuda dibe.
• 10.08.1920 · Peymana Sevrê, divê dewleteke sist a Osmanî zêdetir xaka ji bo Yewnanistan û Ermenîstanê û wek DYA jî dewleteke Kurd ya serbixwe de peymana di sala 1923'an de tenê qismî wek de facto betalkirin.
• 1925 · Serhildana gelê Kurd li Tirkiyê.
• 1937 · Serhildana gelê Kurd li Tirkiyê.
• 1946 · Danezana "Komara Kurdistanê" li Mahabad (Îran).
• 1947 · Hêzên Îranê dawî ya "Komara Kurdistanê" anî.
• 1958 · Serhildana gelê Kurd li Iraqê.
• 1970–1974 · Kurd rewşekî nîv-xweserî ji Iraqê girtin.
• 1974 · Partiya Baas a Iraqê siyaseta xwe diguhere, û Kurdan li pey Iraqê hedef dihêle.
• 1975–1977 · Serhildana gelê Kurd li Iraqê.
• 1978 · Avakirina PKK (Partiya Karkerên Kurdistanê), Şerê gerîla li dijî hikûmeta navendî ya Tirkîyê.
• 1988 · Iraqê bi girseyî li dijî Kurdan firîyan.
• 1991 · Şerê Kendavê, Serhildana gelê Kurd li Iraqê, Tepeserkirina destê hêzên Iraqê, Neteweyên Yekgirtî saz dike ku herêmeke parastinê ji bo Kurdên li bakurê Iraqê dewleteke kurd a de facto li her sê parêzgehên bakurê Iraqê bên afirandin.
• 1993 · Di pevçûnên di navbera Kurdan û Iraqê de behsa Dewleta Kurd heye.
• 1995 · Tirkîye demekî ji bo afirandina dewleta kurd li bakurê Iraqê meşiyan.