Kerkûk (parêzgeh)

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
Parêzgeha Kerkukê
كركوك, Karkuk
Cih
Nexşeya navçeyan
Kargêrî
Welat Başûrê Kurdistanê
Dûgel Îrak
Serbajar Kerkûk
Demografî û erdnîgarî
Gelhe (2012) 1.432.747[1] kes
Rûerd 10.282 km2
Berbelavî 145,89 kes/km2
Binebeş
Hejmara navçeyan 4 navçe
Agahiyên din
Malper www.kirkuk.gov.iq

Parêzgeha Kerkûke (bi erebî: كركوك‎, Karkuk, asûrî: ܐܪܦܗܐ, turkmenî: Kerkük) yek ji 18 parêzgehên Îraqê ye ku dikeve bakûrê wê welatê. Ji sala 1976an heta sala 2006an navê fermî yê vê parêzgehê Te'mîm bû. Navenda wê Kerkûk e. Li çar navçeyan hatiye dabeşkirin. Parêzgeh rûberek 9,679 kîlometre çargoşe (3,737 mîl çargoşe) digire. Di sala 2017 de, nifûsa 1,259,5 hate texmîn kirin.

Navê parêzgehê heta sala 1976'an bû parêzgeha Kerkûkê, û piştre navê wê parêzgarê El-Te'mîm bû, ku tê wateya "netewebûn", ku tê wateya xwedîtiya neteweyî ya li ser rezervên petrolê û gaza sirûştî ya herêmê. Di sala 2006’an de sernavê “Parêzgarê Kerkûkê” hat vegerandin.

Navenda parêzgehê bajarê Kerkûkê ye.

Daslati Prega[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

  • Walî: Rakan Seîd El-Cabûrî.
  • Serokê Encumena Parêzgehê (PCC): Rêbwar Talebanî.[2]

Navçeyan[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Navçeyên parêzgeha Kerkûkê

Herêm Nifûsa li
Kerkûk 974,824
Dûbiz 50,241
Daqûq 66,433
Hêwîce 120,679

Nav[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Heta sala 2008’an navê wê parêzgehê Te’mîm bû, li ser biryara niştimanîkirina petrola Iraqê di destpêka salên 1970’an de, heta ku biryarek ji aliyê Encumena Wezîran a Iraqê bi serokatiya Nûrî Malikî hat dayîn ku navê Kerkûkê vegere.[3]

Pîşesaziya petrolê[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Ew bi berhemanîna xwe ya petrolê navdar e, şeş bîrên petrolê hene, ku ya herî mezin li Kerkûkê ye û bi qasî 13 milyar bermîlan yedek e. Nefta Bakur bi rêya boriya petrolê ya Bakur bo bendera Ceyhanê ya Tirkiyê tê hinardekirin.

Coxrafya[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Parêzgeha Kerkûkê hevsînorê parêzgehên Hewlêr, Selahedîn û Silêmaniyê ye. Di sala 1947an de parêzgeha Kerkûkê bi rûbera 20355 kîlometre çargoşe ji aliyê îdarî ve li ser navçeyên Çemçemal, Daqûq, Kerkûk û Kufrî hate dabeşkirin. Di sala 1962an de dabeşkirina parêzgehê hate guhertin û niha ji navçeyên Çemçemal, Hewîce, Kerkûk, Kufri û Tûzxurmatû pêk tê. Di destpêka salên 1970-an de, hinek navçe ji derdora Kerkûkê hatin veqetandin û bi parêzgehên cîran ve hatin girêdan. Di sala 1975an de navçeyên Çemçemal û Kelar ji parêzgeha Kerkûkê hatin cudakirin û bi parêzgeha Silêmaniyê ve, navçeya Kufrî bi parêzgeha Diyale û navçeya Dûzxurmatû bi parêzgeha Selahedînê ve hatin yekkirin. Di sala 1997an de rûbera parêzgeha Kerkûkê bi awayekî berçav kêm bûye û bûye 9679 kîlometre çargoşe û niha rûbera parêzgeha Kerkûkê 10282 km çargoşe ye.

Beşa Îdarî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Navçeyan Nifûs, 2003
Navçeya Kerkuk 622,249
Navçeya Hewîce 151,267
Navçeya Daqûq 40,237
Navçeya Dûbiz 34,254
Gişt 848,007[4]

Navçeyên Kerkûkê[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Çavkanî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]