Mustafa Kemal Atatürk
Serokkomarê Tirkiyeyê | |
---|---|
- | |
Chairman of the Cabinet of the Executive Ministers of Turkey (d) | |
- | |
- | |
Serokwezîrê Tirkiyeyê | |
- | |
Endamê Meclîsa Mezin a Neteweyî ya Tirkiyeyê |
Jidayikbûn | |
---|---|
Mirin | |
Cihê goristanê | |
Navê jidayikbûnê |
Ali Rıza oğlu Mustafa |
Bernav |
Türklerin babası, Father of the Turks, თურქების მამა |
Hevwelatî | |
Cîwar | |
Perwerde | |
Sernavên esilzade | |
Pîşe |
Siyasetmedar, efser, dewletmedar, nivîskar, şoreşger, army officer |
Bav |
Ali Rıza Efendi (en) |
Dê |
Zübeyde Hanım (en) |
Xwişk û bira |
Makbule Atadan (en) |
Hevjîn |
Latife Uşakî (ji heta ) |
Zarok | |
Partiya siyasî | |
Endamê |
Vatan ve Hürriyet (en) Îtihad û Teraqî |
Artêş |
Turkish Land Forces (en) |
Payeya leşkerî |
Mareşal (en) (- |
Şerên tevlêbûyî |
31 March Incident (en) Caucasus campaign (en) Sinai and Palestine campaign (en) Gallipoli campaign (en) Şerê Îtalyan-Tirkî Şerên Balkanê Şerê Rizgariya Tirkiyeyê |
Bejn |
1,74 m |
Xelat | Lîsteya berfireh Order of St Alexander (en) Order of Osmanieh (en) Order of the Crown (Prussia) (en) Military Merit Cross Military Merit Medal (en) 5th class, Order of the Medjidie (d) () Order of Osmanieh 4th Class (d) () Order of Osmanieh 3rd Class (d) () Imtiyaz Medal (en) () Liakat Medal (en) () Iron Cross (en) () Order of Osmanieh 2nd Class (d) () Military Merit Cross III. Class (d) () Bronze Military Merit Medal (d) () 2nd class, Order of the Medjidie (d) () Silver Military Merit Medal (d) () Iron Cross 2nd Class (d) () 1st class, Order of the Medjidie (d) () 1st Class Order of the Crown (d) () Gallipoli Star (en) () Medal of Independence (en) () |
Mustafa Kemal Atatürk (bi kurdî: Mistefa Kemal Atatirk)[1] (jdb. 1881 li Selanîk - m. 10ê çiriya paşîn a 1938 li Stembolê) damezrînerê Komara Tirkiyeyê û rêberê bijarte yê Şerê Rizgariya Tirkiyeyê bû.
Serokê yekem Meclîsa Neteweyî ya Mezin a Tirkiyeyê ye. Ji sala 1923an heta mirina wî di 1938an de serokkomarê Tirkiyê bû.
Atatürk û mafên sivîl û siyasî yên kurdan û kêmneteweyên di komara tirkî de
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Di dema wî de şerên tund li dijî kurdên Tirkiyeyê rû dane û dewleta tirk dest bi siyaseteke asîmîlasyona aborî, kulturî û zimanî ya beremberî kurdan kiriye. Di 1931ê de bi awayekî fermî hatiye ragihandin ku dewleta tirkî li bin rejîmeke yek-partiyê bû. Ev îdeolojiya dewleta tirk a Atatürk "kemalîzm" an jî "etatirkîtî" (bi tirkî: Atatürkçülük) tê navlêkirin[2].
Serhildana Şêx Seîdî, 1925
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]- Gotara bingehîn: Serhildana Şêx Seîdê Pîranî
Serhildanên Agiriyê, 1926-1930
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]- Gotara bingehîn: Serhildanên Agiriyê
Serhildana Dêrsimê ya Seyid Rizayî, 1937
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]- Gotara bingehîn: Serhildana Dêrsimê
Atatürk û mafên sivîl û siyasî yên jinan
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Li aliyê din jinên tirk di pêşiya serokatiya Atatürk de li pêşberî gelek welatên rojavayî mafên sivîl û siyasî wekhev wergirtin.[3] Bi taybetî, di hilbijartinên herêmî de ji hêla Actêra No. 1580 di 3ê nîsana 1930an û çend sal şûn da, di 1934an de, destûrnameya tevahî ya gerdûnî, zûtir ji piraniya demokratên din ên cîhanê.[4]
Mirina wî
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Mustafa Kemal Atatürk di 10ê çiriya paşîn a 1938an de li seraya Dolmabahçe ya Stembolê ji ber kezebreşiyê (sîroza kezebê) mir[2].
Mijarên têkildar
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Çavkanî
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]- ^ Aras, Ramazan (2013). The Formation of Kurdishness in Turkey: Political Violence, Fear and Pain. New York: Routledge. r. 129. ISBN 978-0367410384.
- ^ a b Erik J. Zürcher (1993). Turkey: A modern history. I.B. Tauris & Co Ltd, London.
- ^ Mastering Modern World History by Norman Lowe, second edition
- ^ Türkiye'nin 75 yılı, Tempo Yayıncılık, İstanbul, 1998, s. 48, 59, 250
Girêdanên derve
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Ev gotara li ser siyasetmedarekî şitlekê ye. Heke tu bixwazî berfireh bikî pê li biguhêre bike. (Çawa?) |