Pehlewî

Pehlewî
Welatên lê tê axaftin
Axiverên zimanê zikmakî
Malbata zimanî	Zimanên hind û ewropî Zimanên hind û îranî Zimanên îranî Zimanên îranî yên rojava Zimanên îranî yên başûrê rojava Pehlewî
Awayên kevn
Sîstema nivîsê	Alfabeya pehlewî, nivîsa avestayî, alfabeya maniyî
Kodên zimanî
ISO 639-2	pal
ISO 639-3	pal – Macrolanguage individual codes: pal – "Pehlewî" xmn – Nivîsa maniyî
Linguasphere	58-AAC-ca(Pehlewî)

Pehlewî, partî zimaneke kevnar a îranî ye ev ziman ji sedsala sêyem a berî zayînê heya sedsala heftem a piştî zayînê li Îranê hatiye bikaranîn. Zimanê berî vî zimanê wek pehlewiya kevnar hatiye naskirin.

Du qonaxên diyar di dîroka pehlewî de berçav in: pehlewiya eşkaniyan (248ê berî zayînê– 224ê piştî zayînê) û pehlewiya sasaniyan (224–651 piştî zayînê). Pehlewî tevî zimanên kevin ên dî yên îranî yên wekî suxdî, xwarezmî û osetî li kar bûye. Pehlewî ya ku li dema emperatoriya sasaniyan li kar bûye bi navê pehlewî navdar e. Lê bi her awayî bit, havilî û wekheviya vî zimanî digel zimanê kurdî, nemaze kurmanciyê gelek ji haviliya wê bi farisî ya îro re zêdetir e. Ev ziman zimanê fermî yê sasaniyan bûye.

Çavkaniyên Pehlewî yên ku heta îro hatiye diyar dike ku Pehlewiyan nîjadek arî bû û ji welatê xwe re wek Îranşehr (Welatê Gelên Îraniyan) bi nav dikirin. Hemû nîjadên Arî tê de dijîya ku xwe wekî nûnerên hemû gelên Îraniyan didîtin. Piraniya têgînên etnîkî wek farisî, kurdî, tirkî, erebî û hwd, di nivîsên Pehlewî de hatine bikaranîn. Tû belgenameyek dîrokî li ser tev Faris bûna wan nine. Wî demê, Faris wek Pārsīg dihate binavkirin., Angaşta/Îdiaya ku Pehlewî "Farisiya Navîn" e, bêbingehîn e. Her wisa danasîna "Farisiya Kevn" ji aliyê farisan ve, ne di cihê xwe de ye; ji ber ku yê jê re dibêjin "Farisiya Kevn" zimanê Arî ye û koka hemû gelên Îranî ye û ji mêj de ji aliyê Medan ve dihate bikaranîn. Eşkere ye çavkaniyên yewnaniya kevn diyar dike ku Medan re, berê ve, wek Arî dihate bi nav kirin derbas dibe. Bêhna nijadperestiya faris di her du pênaseyên jor de tête.

Berhevdana pehlewî û kurmancî

, ,

Pehlewî	Kurmancî	Inglîzî
A	A	A
ab	av	water
abad	ava	thriving/prosperous
abadan	avabûn	thriving/prosperous
a-behr	bê-beş/bê-behr	portionless/deprived
abam	wam	loan/debt
aber	berz/berztir	higher/superior
abaxter	bakur	north
ab-çihreg	av-çira	essence of water
ab-dan	av-dank	water-holder
abdest	avdest	hand-guard
abê-	a bê(yî)-	without/ -less
abê-ber	a bê ber(hem)	fruitless
abê-bêş	a bê êş	unharmed
abê-guman	a bê-guman	without doubt/certain
abê-niyaz	a bê niyaz	free from want
abêr	pir	very/much
abê-rah	a bê rê	erring
abestag	avesta	avesta
abestan/abustan	spartin/sitar	refuge/trust
a-bêş	a bê êş	harmless/invulnerable
abê-winah	a bê guneh	innocent
abgan-/abgandan	avêtin	throw
abgênag	abegîne	glass/crystal
abîg	avî/avîn	aquatic/watery
abnûs	ebenûs	ebony
abr	ewr	cloud
abrang	ewreng	glory/splendour
abraz	evraz/hevraz	acclivity
abrêşom	hevrîşim	silk
abus	avis	pregnant
a-çar	neçar	inevitable
a-dad	bê dad	unjust/illegal
a-dard	bê derd	painless
adên-	anîn	bring/lead
adûr	agir	fire/the God "Fire"
adur-gah	agirgeh	fire altar
afrîdan/afrîn-	afirîn	create/praise/bless
afsan	efsane	story/fable
afson	efsûn	spell/incantation
afsûdan	efsûn kirin	enchant/protect by spell
afurîdan	afirandin	create
agah	agah/ageh	aware/knowing
agahîh	agahî/agahdarî	knowledge
agahênîdan	agahdayîn	inform
agar	ger/heger	if
a-guman	bê-guman	without doubt/certain
ahan	asin/hesin	iron
ahangar	asinger	blacksmith
ahreman	ahrîman	the Evil Spirit
ahug	ahû	gazelle
alag	alî	side
almas(t)	elmas/almas	diamond
aluh	eylo	eagle
ama	em/me	we/us
a-mar	bê jimar	countless/innumerable
a-marg	ne-mir	deathless/undying
ambar	ember	ambergris
anar	anar/hinar	pomegranate
anargêl	nargêl	coconut
andak	hindik	little/few
andaron	hundurîn	inside/within
angubên	hingivîn/hûngiv	honey
anîdan	anîn	bring/lead
anîg	enî/anî	front/forehead
anjîr	hejîr/hêjîr	fig
aranj	aren/enîşk	elbow
ard	ard/arvan	flour
argawan	erxiwanî	purple
arwês	werîs	rope
asan	asan/hêsan	easy/at rest/peaceful
asêm	sîm/zîv	silver
asman	ezman/asman	sky/heavens
asp	hesp/esp	horse
ast(ag)	estî/hestî	bone
aswar	siwar/siwarî	horseman/rider
aşkarag	eşkere	obvious/evident
aşma	şima (Zaza dialect)	you
aşnag	aşna/nas	known
aştîh	aştî/aşitî	peace
ataxş	agir	fire
awahan	avahî	stronghold
awar	were	come!
awaz	awaz	voice/sound
awêran	wêran	desolate/ruined
awestad	hosta	master (craftsman)
awestarag	usture/ustura	razor
awêşan	ew/wan/ewan	they/those
a-winah	bê-guneh	innocent
awiştadan	vewestan	stand
awurdan/awar-	anîn/overden (Zaza)	bring
axtar	star/astêre	star
axw	axa	lord/agha
a-xwamn	bê-xew	sleepless
axwarr	axûr/axur	manger/stable
a-xwaş	ne-xweş	unpleasant/unhappy
a-xwaşîh	ne-xweşî	unhappiness
ayab	an/yan	or
ayad	yad/yadgarî	memory
ayar	yar/nasyar	helper/friend
ayarîdan/ayar-	arîkarî/yarmetî	help/assist
ayozîdan/ayoz-	alozî	trouble/disturb
az	ez	I
azad	aza/azad	noble/free
azadîh	azadî/azayî	freedom/gratitude
azar	azar	torment
azardan	azardan	torment/injure
azêr	jêr/jêrîn	below/under
B	B	B
bay	bax	garden/orchard
bahr	behr/par	part/portion/lot
baj	bac	tribute/tax
balag	bal/bask	wing
balay	bala (wek: bejn û bala)	height/stature
balên	balîf/balgî	cushion/pillow
balîş	balîf/balgeh	cushion/pillow
band	bend/bende	bond/link
bang	beng (giyayek)	henbane
banûg	banû	lady
bar	ber+-(hem)	fruit/produce
barag	bor/bergîl (=hesp)	horse
barîg	barîk/tenik	thin/fine/subtle
bastan/bast-	bestin/bend	tie/bind
başn	bejn	stature/mane
baxt	bext	fortune/fate
baz	baz	hawk/falcon
bazm	bezm	meal/feast
bê	bê	but/out
bêaz	bê/bêyî	without
bêganag	biyanî	strange/stranger
bêh	bih/bîhok	quince
bêl	bêr/bêll(Soranî)	spade
bêlûr	belûr	crystal
bêş-	êş	pain/sorrow
bêwar	bêjimar	myriad
bistag	bindeq/berû	hazelnut
biştan/bêş-	êş/êşan/êşîn	hurt/torment
bizeşk	bijîşk	doctor/physician
bor	bor/boron	reddish~brown/bay(horse)
borz	berz	high
boy	bên/bêhn/bon(Sorani)	smell/scent
brad	bra/bira	brother
brêhênîdan	biryardan	decree
brîn	birîn/birrîn	cut/division
brinj-1	birinc	rice
brinj-2	bronz/birinc	bronze/brass
briştan	biraştin/qelîn	roast
brûg	brû	eyebrow
bûdan	bûn/bûyîn	become
buland	bilind/berz	high
bun	bin/binî/binyad	base/bottom
burg	birc	tower
buz	bizin/bize	goat
Ç	Ç	Ç
çabuk	çalak	agile/nimble
çadur	çadir/çerçev	sheet/veil
çah	çal	pit/well
çakuç	çekûç	hammer
çambar	çember	circle/hoop
çand	çend	how many/much?
çang	çeng/harp	harp
çarag	çêrgeh/çêran	pasture/grazing
çarag	çare	means/remedy
çarm	çerm	skin/hide/leather
çarz	çêrg/çîrk	bustard
çast	çêst (Soranî)/xwarîn	lunch, meal
çaxşişn	çêş/çêşt(Soran)	taste/flavour
çatrang	şetrenc/kişik	chess
çê	çi	what/which
çêray	çira/çima	for what/why
çê-êwênag	çawa	how
çegamiz	çendek	a little/whatever
çehel	çel/çil	forty
çîdan/çîn-	civîn	gather/pile up
çinar	çinar	plane treee
çiray	çira/çire	lamp
çiyon	çawa	as/like/how
çob	ço/çov	wood/stick
D	D	D
dad	dad/dadî	law/justice
dad	didan/diran	tooth
dadan/dah-	dan/dayîn	give/create
dadîg	dadî	legal
dadwar	dadwer	judge
daftar	defter	register/account-book
dagr/dagrand	dirêj	long
dahan	dev	mouth
dam	dav	trap/snare
dan(ag)	dan/dane	seed/grain
danag	zana/zane	knowing
dandan	didan/diran	tooth
danistam/dan-	zanîn	know
dar	derî	door/palace
dar	dar	tree
dard	derd	pain
darên	darî/darîn	wooden
dargah	dergeh	doorway
darman	derman	remedy/medicine
darrîdan/darr-	derz/derizîn	split/tear
darz	dirûn/derzî	seam/needle
das	das/dasik	sickle
dast	dest	gift/reward
dastag	deste	bunch/bundle/group
dastgîr	destgîr	captive
dastkarîh	destkarî	handiwork
dastyar	destyar	helper
daşt	deşt	plain/open ground
day	da(y)/dayîn	creator
dêw	dêw	demon/devil
dêwan	dîwan	archive/collected writings
dêwar	dîwar	wall
dibîrestan	dibistan	school
dîdan/wên-	dîtin/veynayış(Zaza)	see
dîdar	dîdar	sight/visible
didom/dowom	duyem	second
dil	dil	heart
dilêr	dilêr	brave
do-pay	du-pê	human being
dost	dost	friend
dostîh	dost/dostî	friendship/love
doxtan/doş-	doşîn/şîr	milk
doxtan/doz-	dotin/doşîn	sew
drafş	direfş/bandêr	banner
dra(h)nay	dirêjahî	length
draya(b)	derya	sea
draz	drêj/dirêj	long
driyoş/darwêş	derwêş	poor/needy/dervish
dro	direw/derew	lie/deceit
droş/droşom	dirûşm	mark/slogan
drûdan/drûn-	drûn/dirûn	reap/mow
drust	drust/dirust	right/well/healthy
druşt	dirişt	harsh/rough/severe
dûd	dû/dûman	smoke
dûr	dûr	far/distant/remote
duşmen	dujmin/dijmin	enemy
duşox	dûjeh/dûzex	hell
duşwar	dijwar	difficult/disagreeable
duxt	dot	daughter
duz(d)	diz	thief
duzîdan	dizî/dizîn	steal
E	E	E
êbarag/êwar	êvar	evening
êç	hîç	not any/none
êdar	ev der/vê derê	here
ên	ev/em (Soranî)	this
êr	mêr+-(xas)	hero
êran	êran/îran	Eran/Aryan/not≠Persian
êranşahr	êranşar/êranşahr	land of the Aryans/≠not Persia
ê	ê/êk/yek	a/one
êwan	liwan/hevsar/bizmik	bridle
êwênag	awêne (Soranî)/eyne	mirror
êw-san	yeksan	uniform/(a)like
êzm	êzing	firewood/fuel
F	F	F
fîlasofa	fîlozof	philosopher
framadar	fermandar	commander/ruler/chief
framan	ferman	order/command
framoş	feramoş	forgotten
frax	fire/fireh	large/wide/spacious
frazand	ferzend	child/son/offspring
frazen	ferzîn	(chess)queen
frêstag	frîşte/firîşte	apostle/angel
froxtan	firotin	sell
fruşag	firo/firu	beestings
G	G	G
gabr/gor	gor	hollow/cavity/womb
gaç	vgêç (kirin)	plaster/gypsum
gah (cah)	cî/cîh	place/throne/bed
gahl	gilgil	sorghum/giant millet
galog	gerû/gelî	throat
gam	gav/gam (Zaza dîalect)	pace/step/stride
gand	genî	stench
gandak (candak)	cendek	foul/stinking
gandum	genim	wheat
ganj	genc/kenz	treasure/treasury
garan	giran	heavy/serious/difficult
gardan	gerden	neck
garm	germ	warm/hot
gaw	ga	ox/bull/cow
gawars	garis	sorghum/giant millet
gawdar	golik	calf
gaw-mêş	gamêş	buffalo
gaz	gez/gers/dargez	tamarisk
gazidan/gaz-	gezkirin/ gez-	biting
gêhan/jahan	cîhan	world
gil	gil/kîl	clay
gilag	gilî/gazin	complaint/lamentation
gird	glol/grover	round/circular/gathered
girdak	girk	disk/round
gişnîz	gijnîj	coriander
giya(h)	giya(h)/giha	grass
gogird	gogird/kifrît	sulphur
gohr/gohrag	gewher/girte	substance/essence/jewel
gomêz	gamîz/mîzê ga	bull's urine
gon	gon/reng	colour/complexion
goş	guh	ear
goşt	goşt	meat/flesh
goşwar	guhar	ear-ring
goy	gog	ball
goz	gûz	walnut
gramîg	giramî/rêzgirî	treasured/dear
griftan/gîr-	girtin	take/hold/restrain
griftar	giriftar/girtî	held/taken/captive
grih	girêk	knot
grîw	qirrik/gurrg	neck/throat
grîwag	gir/girik	hill/ridge
giriyistan/griy-	girîn	weep/cry
groh	gurûh	group/crowd
guftan/go(w)-	gotin	say/speak
guftar	gotevan	speaker
gugay/guwah	gewa(h)/guvah/govan	witness
gûh	gû	dung/excrement
guman	guman	doubt
gumbad	gumbet	dome/fire-temple
gund	gun/hêlik	testicle
gurdag	gurçik	kidney
gurdîh	gurz	armour
gurg	gûr/gur	wolf
gyag (cyag)	cî/cîh	place
gyan/jan (can)	giyan/can	soul/ghost
H	H	H
haft	heft	seven
haftad	hefte	week
ham	him	also/same
hamaber/hambar	embar	storehouse
hamag/hambastag	hemû/hemî	all
hamal	hemrê/hevrê/heval	equal/peer/comrade
hamboy-/boy	bon/bêhn	smell
hamêşag	herdem/hemîşe (Soranî)	always
ham-gonag	herwiha	likewise/so
hamîn	havîn	summer
hamîst	hemî/hemû	all
ham-kar	hemkar/hevkar	collaborator
hammoxtar	xwendekar	learner
hammozgar/amozgar	mamoste/hînker	teacher
hamoyên	hemûya(n)	all
handan/andam	endam	member/limb
hangam	hengam	time/occasion
harg	erk	duty/tribute/work
har(w)	her	all/each/every
harzag/harza	harzan/erzan	loose/free
haşagird/hawişt	şagird/şagirt	disciple/pupil
haşt	heşt	eight
haxt	hêt	thigh/haunch/hip
hên	hêz	army
hixr	rêx	excrement
Hrom/Rûm	Rom/Rum	Byzantium/Rome
hunar	hinêr	virtue/ability/skill
huşk/xuşk	hişk	dry
I	I	I
im	ev/vî/vê	this
imroz	evroj/evro/îro	today
J	J	J
jadûg (cadûg)	cadû	sorcerer/magician
jagar	ceger/kezeb	liver
jahûd	jihû	Jew
jam (cam)	cam	glass
jang	ceng	struggle/battle/fight
jar	car	time/occasion
jaşn	cejn	celebration/festival
jaw	ceh	barley
jawêd	cawîd	eternal
jawêdan	cawîdanî	eternally/always
joma	cem/ligel/tevî	together with/both
jo(y) (co)	co/cok	stream/channel
jud(ag)	cûda	separate/different
jûdan/joy-	cûn/cûtin	chew/devour
juy	coq	yoke
juwan/jawan	ciwan	young/a youth
juxt	cot	pair/couple
K	K	K
ka	ku	when/if/since
kaf	kef	foam/slime
kafç	kefçe	ladle/skimmer
kaftan/kaf-	ketin	fall
kah	ka	chaff/straw
kahwan	kevn	old
kam	kêm	little/small/few
kamar	kemer	waist/belt/girdle
kamist	kêmî/kêmtirî(n)	least
kanar	kenar	side/edge/embrace
kandan/kan-	kolan/kolandin	dig/raze/destroy
kanîg	kêna/keyna (Zaza dia.)	girl/maid
kar	kar	work/deed/affair
karafs	kerefs	celery
karak	kerank/kerrank	quail
karawan	karavan	caravan
kard	kêr	knife
kardar	kardêr/kardar	active/worker/doer
kargas	kerges/kergez	vulture
kark	kerk/mirîşk	chicken/hen
karr	kerr/ker	deaf
karzang	kerjînk/kevcal	crab
kas	kes	person/somebody
kaşk	keşk	dried buttermilk
kaştîg	keştî	boat/ship
kayk	kêç	flea
kê	kî/kê	who/which
kem/kam	kêm	less/fewer
kênwar	kîndar	vengeful/vindictive
kêr	kîr	penis
keşîdan/keş-	kêşan	pull/draw
kilêl	kilîl/kilîd	key
kirm	kurm/kirm	worm/serpent
kişwar	kişwer	continent
koftan/kob-	kutan	beat/pound/crush
kor	kor	blind
koşk	koşk	pavilion/palace/kiosk
ko(x)şîdan/ko(x)ş-	têkoşîn	strive/struggle/endeavour
kû	kû	where/that/than
kûçak	biçûk/piçûk	small
kûk	qut/kurt	small/short
kulaf	kulav	cap/bonnet
kulang	qûling/quling	crane
kullag	kulî	locust
kûn	qûn	buttocks/anus
kunjid	kuncî	sesame
kurrag	kurî/kûrîşk/ca(h)nî	foal/colt
kuştan/kuş-	kuştin	kill
L	L	L
lab	lêv	lip
labag	lava (kirin)	supplication
larzîdan/larz-	lerzîn/lerizîn	shiver/tremhle
laşkar	leşker	army (soldier)
M	M	M
ma	na/ne	not
mad	mad/mak/ma	mother
madag	mê	female
madar	ma/mak	mother
madîyan	mehîn	mare
magas	mêş	fly
mah	meh	moon/month
mahîg	masî	fish
mahist	mezin(tirîn)	greatest
man	min	I/me
manag	mîna	like/resembling
mand	mal	house
mandag	mandî	tired/remiss/fault
mandan/man-	man/mayîn	stay/remain
mar	mar	snake
mard	mêr/merd	man
mardanag	mêrane/mêranî	manly/brave
mast	mest	bemused/intoxicated
mast	mast	curds/sour milk
maxş	mêş	fly
may	mey	wine
mazg	mejî	brain/marrow
mazgit	mizgeft	mosque
mêx	mij	cloud/mist
mehman	mêvan	inhabitant/guest
mêrag	mêr	young man/husband
mêş	mî/mê	sheep/ewe
mêşag	mîz	urine
mêwag	mêwe/fêkî	fruit
mêx	mix/mîx(kirin)	peg/nail
mêzîdan	mêj/mêjîn	suck
mihr	mehr/mehir	contract/bond
mihrban	mîhrîban/mihrevan	friendly/kind
mij(ag)	mijang/bijang	eyelid/eyelash
mistan/mêz-	mîz (kirin)	urinate
mor	mûrî	ant
mord	mord/mitek/mûtik	myrtle
morwarîd	morî(k)	pearl
moy	mû/por	hair
moz	mûz	banana
muhr	mor/mohr	seal
murdan/mir-	mirin	die
murdar	mirar	carrion
muşk (1)	misk	musk
muşk (2)	mişk	mouse/rat
muşt	mist/kulm	fist
muştan/mal-	mist dan/miz dan	rub/sweep
N	N	N
nab/nawa	nevî	grandson
naft	nem	moist/damp/naphtha
nal-	nalîn	groan/complain
nam	nav	name/fame
namag	name	book/letter
namîg	navdar	famous/renowned
nan	nan	bread/food
nar	nêr	male/manly
narm	nerm	meek/humble/soft
nargis	nêrgiz	narcissus
naxun	nînok/neynik	(finger) nail
nay	ney	tube/flute/clarion
nazdîk	nêz/nêzîk	near
nazuk	nazik	tender/gentle/fickle
nê	ne/na	no/not
nêm	nîv/nêv/nîm/nême	half
nêmroz	nîvro/nîvroj	midday/south
nêrang	nêreng	incantation/charm/spell
nêzag	nize/nêze/rim	lance
nibêg/niwê	nivîs	writing/scripture/book
nibiştan/nibês-	nivisîn	write
nifrîn	nifrîn	curse
nigah	nîga	look/attention
nigar-	nîgar	draw/design/paint
nihan	nihênî	concealment/secrecy
nîl	nîl	indigo
nîlopal	nîlûfer	lotus/water-lily
nimûdan/nimay-	nimandin	show/guide
nîşan	nîşan	sign/mark/banner
nişastan/nişan-	nişîn/rûniştin	sit
nişêb	nişîv/nişîvî	declivity
niwag	newa	melody
niyaz	niyaz	need/want/misery
nog	nû	new/recent
nog-zad	nû-za	new-born
nûn	niho/niha/noke	now
O	O	O
oham kardan	kom kirin	gather
oş	hiş/hoş (Soranî)	consciousness/intelligence
oşmarag	hejmar(tin)/jimartin	calculation/reckoning
oşyar	hişyar	conscious
oy/awêşan	ew/ewana	he/she/that
oz	hêz	strength/power
P	P	P
padaşn	padaş/xelat	reward/retribution
padêz	payîz	autumn
padîriftan	pejirandin	receive/accept
padisar	hefsar/hepsar	bridle/halter
padixşay	padîşa/key	ruler
pad-rozag	rojî	fasting
pad-zyan	ziyandar	harmful
pafşar-	şerm	shame
pah	paz/pez	sheep
pahikaftan	ketin/keftin	fall on
pahikar	peyker/peykel	picture/image
pahlawig	pehlewî	parthian/pahlavi
pahlûg	parsû	rib/side
pahn	pehn/pan/berfire	wide/broad
pahrêz	parêz/parastin	defence/care
pak	pak	clean/pure/holy
palang	piling	leopard
palûdag	palû/palî	flummery
pambag	pembû	cotton
panah	pena	protector/refuge
pand	pend	counsel/advice
panîr	penîr	cheese
parag	par	piece/part/portion
pardag	perde	veil/curtain
pargandan/pargan-	par kirin/par dan	scatter/distribute/disperse
parîg	perî	witch/peri
paristîdan/parist-	perist/perest	serve/worship
parr	perr/per/bask	feather/wing
parsîg	Parsek/Farisî/ne≠Pehlewî	Persian/not≠Pahlavî
parwardan/parwar-	perwerde	cherish/educate
parzîn	perjan/percan	fence/hedge
pas	paşê/paşî/pişt	then/afterwards/behind
pasban	pasbanî	guardian/watcher
pasên/pasîn	paşîn	final/last
passandîdan/passand-	pesend/pesind	approve
passox	bersiv	answer
paşêman	poşmam/peşîman	penitent/repentant
paşm	peşm/hirî	wool
paşnag	panî/paşpanî/pehnî	heel
paşşinjîdan/paşşinj-	pijiqandin/reşandin	sprinkle
paxşag/paşa	pêşû/pêşe	mosquito/gnat
pay	pa/pê/pî	foot/footstep/track
payadag/piyada	peya	on foot/foot-soldier
paydag	peyda	visible/obvious/revealed
paygam/pay(y)yam	peyam	message
paygambar	peyamber/pêxember	messenger/apostle
payman	peyman	measure/period/treaty
paymar	peywîr	assignment
paymûdan/paymay-	pivan	measure
paywand	pêwendî	connection
pazd	pest	oppression/persecution
pazdênîdan/pazdên-	bizdandin	frighten/chase
pazen	pez/pezkûvî	ibex
pêçîdan/pêç-	pêç/pêçan/pêçandin	twist/entwine
pêroz	pîroz/serfiraz	victorious
pestan	pêsîr	breast
pêş	pêş	before
pêşag	pîşe	craft
pêşanîg/pêşanî	enî/pêşanî	forehead
pêşar	pêşrew/pêşeng	leader/guide
pêşênîg	pêşîn/pêştir/pêşane	former
pêşobay	pêşewa	leader
pîl	fîl	elephant
pillagan	pêlik/pêlekan	steps/ladder
pîr	pîr	old/aged/ancient
pistag	fistiq	pistachio nut
pohişn	perixîn	decay
polawad	pola/polad/polat	steel
post	post/pîst/çerm	skin/hide/bark/shell
poxtan	patin/pehtin	cook/bake
poz(ag)	poz/bêvil	snout/muzzle
puhl	pir/pird/pire	bridge
purr	pir/tijî	full
pursîdan/purs-	pirs(în)/pirs kirin	ask
pus	pis-	son
puşt	pişt	back/support/protection
R	R	R
radag	rade	line/rank/row
rag	reh	vein
rah	rê	road/way
rah-nimay	rênûma	guide
ran	ran	thigh
randidan/rand-	rende/rendeş	grate/abrade
rang	reng	colour/dye
ranj	renc	toil/trouble
ranjwar/ranjûr	rencdar	troubled/distressed
rasîdan/ras-	reşîd	mature
rast	rast	true/straight/right
tastan/rah-	rev/revîn	escape
rawag/rawa	rewt	current
rawagênîdan/rawagên-	ragihandin	propagate
rayênêdarîh	rêkxistin	organization
raz	rez	vine/vineyard
rāz	raz	secret/mystery
rêm	nêm/lêm	purulence
rêş1	êş/êşan	wound/sore
rêş2	rî	beard
rêşag/rêşa	reh	root
rêşkên	êşdar	hurtful/harmful
rêxtan/rêz-	rêtin/rijîn	flow/pour
rîdan/riy-	rîtin/rî	defecate/void
robah	rûvî	fox
rod	ro	river
rod-bar	robar	river bank
rodîg	rîvî/rûvîk	intestine/gut
royn	rûn	oil/butter
rospîg	orispî	whore
roşn/roşan	ron/ronî	light/bright
roy	rû	face
roz	roj	day
rozag	rojî	fast/fasting
rozgar	rojgar	daytime/destiny
rubûdan	revandin	snatch
ruwan	rewan	soul
ruzd	rijd	greedy
S	S	S
sabuk	sivik	light/easy
sabz	sewz/kesk	green/fresh
sad	sed	hundred
sag	se/kûç	dog
sahm	sehm	terror
sal	sal	year
salar	salar	leader/master
samor	samur	sable (marten)
sar	ser	head/top/summit
sarasar	seranser	from end to end
sard	sar/sard	cold
sargên	sergîn	dung/manure
sarmag	serma/sarma	coldness
sarw	serw/serwî	cypress
saxt	sext	strong/hard/severe(ly)
sayag/saya	sî/sih	shade/shadow
seb	sêv	apple
sên(ag)	sîng	breast/chest
se-pay	sê-pê/sehpa	three-legged
se-şabag	sê-şeveq	three-night-long
sêzd	hêz	might
sik	sêk	vinegar
sogand	sond	oath
sor	şor	salty
sosan	sosin	lily
soxtan	sotin	burn
sozan	şûjin	needle
spah	sipa	army
spas	spas	thanks
spêd	spî/spih	white
spoxtan	sepandin	thrust
sray	seray	house/hall
sriştan	stran/strandin	knead
srod	sirûd/srûd	song/anthem
stabr	stûr	coarse
stadan/stan-	standin	take
starag/sitara	stêr/stêrk	star
starwan	stewr	barren/childless
stor	hesp	horse
stûn(ag)	stûn	column/pillar
sturg	stûr	coarse
sûd	sûd	use/profit/advantage
suftan/sumb-	simtin	pierce/bore
sumb	sum/sim	hoof
sust	sist	slack/lazy
suş	piş	lung
suxr	sor	red
sya	sî/say/saye	black (from shade)
Ş	Ş	Ş
şab	şev	night
şad	şa/şad	happy/joyful
şadurwan	şadirwan/şadirvan	dais/basin/fountain
şagr	şêr	lion; astr. leo
şah	şah/key	king
şahr	şar/bajar	city
şahryar	şaryar/şalyar	lord/sovereign/ruler
şahwar	şahwer	royal/kingly
şakar	şekir	sugar
şalwar	şelwar/şal	trousers
şam	şîv	evening meal/supper
şambalîdag	şembelîlk	fenugreek
şamşêr	şûr/şemşîr	sword
şanag	şan/şe	comb
şanên	şedan	hempen
şarm	şerm	shame
şawag	şevşevok/şevrevînk	bat/flittermouse
şayistan	şayeste	be worthy
şayêd	şayêd/şayed/ger	one can,it is possible
şêb	nişîv	declivity
şêd	şê (hesp)	sorrel (horse)
şêda	şadî	bliss
şiftalûg	şeftalî/şeftelî	peach
şîr	şîr	milk
şîrên	şîrîn/şerîn	sweet
şîşag	şîşe/şûşe	bottle/flask
şkastan/şken(n)	şkestin	break
şnûg	çok/çong	knee
şuştan/şoy-	şûştin	wash
T	T	T
ta	ta/heta	until/so that
tab	ta (girtin)	fever
tabag	tawe/tavik	frying-pan
tabestan	tavistan/havîn	summer
tag-1	tek	alone/single
tag-2	ta/şax	branch
tagarg	terg/teyrok	hail
tan	ten/leş	body/person
tandrust	tendurist	healthy/whole
tang	teng	narrow/tight
tanîha	tenha	alone
tanuk	tenik	thin/shallow
tanûr	tenûr	oven
tar	tarî/tarîtî	darkness
rarîg/tarîk	tarî	dark
tarr	terr	moist/fresh
tars	tirs	fear
taşt	teşt	bowl
taxl	tal/tehl	bitter
taxt	text	throne
tazanag	tajan/tajang	whip
têz	tûj/tîj	sharp
tigr	tîr	arrow
tis	tişt	thing/affair
tişn	tîn	thirst
to/tu	tu	thou/thee
tohmag/toxma	tov/tuxm	seed/stock
torag/tora	torî	jackal
tru(f)ş/turş	tirş	sour
tumbag	timbilk	drum
turk	tirk/turk	turk
tuxşîdan	têkoşîn	strive/endeavour
U	U	U
ud	û	and
ul	(h)il	up(wards)
ulamedan	(h)ildan	rise
ummêd	umêd	hope
urmod	urmud/hirmî/karçîn	pear
uştar	hêştir	camel
uzmûdan/uzmay-	azmûndan	test, try
uzumburd	zimrûd	emerald
uzwan	zwan/ziman	tongue, language
uzwardan/uzwar-	zanîn/zanyar	know/understand
W	W	W
wabar	bawer	truth; belief
waççag	biçûk/çûçik	child/baby/cub
wad [bad]	bed	bad/evil
wād	ba	wind, breath
wadam [badam]	bahîv/badem	almond
wadbaxt [badbaxt]	bedbext	unfortunate
warf [barf]	berf	snow
wahag [baha]	buha/biha	trading/value
wahar [bahar]	buhar/bihar/wahar	spring