Wîkîpediya:Gotara hefteyê/2019
| Hefte: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 |
Hefte: 1
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 2
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 3
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 4
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 5
Dil ango dilê mirov, bi eslê xwe dişibe pompeyekê ku ji masûlkeyan pêk tê.
Ji boy berdewamiya jiyanê, divê xurek, hormon û oksîjen, bigihîje hemû şane û xaneyên laş. Madeyên paşmayî yên wekî karbona dîoksîd, ure, av, xwêy jî divê ji xaneyan bên dûrxistin. Ango ji boy bicihanina erka xwe divê xwîn li her aliyê laş de bigere. Xwîna mirov di nav lûleyên xwînê de diherike, lê xwîn bi tena serê xwe nikare biherike, pêdivî bi pompeyek heye. Pompeya laş dil e. Dil pesta xwînê berz dike bi vî awayê xwîn di nav lûleyên xwînê de bi lez diherike û belavê laş dibe. Ji boy gera xwînê, hêza sereke ji dil peyda dibe. Pêwendiya peyvên wekî, kardiyolojî, kardiyolog, eloktrokardiyografî, perîkardiyum, miyokardiyum, bi dil ve heye. Di zimanê Yewnanî de ji boy tiştên bi dil ve tekîldarin peyva “kardia” tê bikaranîn. Kardiyolojî: Beşek ji zanista bijîşkî ye, lêgerînên kardiyolojiyê li ser pêkhateya dil û nexweşiyên dil e.
Bijîşkên pisporiya wan li ser pêkhateya dil û nexweşiyên dil e, wekî kardiyolog bi nav dibin.
Dil bi eslê xwe dişibe pompeyek, lê ev pompe ne ji hesin û plastîk, lê ji masûlkeyan pêk tê. Berevajiyê pompeyên mekanîk, dil pir dişixule û zûbizû xera nabe. Di rewşa asayî de dilê mirov di xulekek(deqe) de bi qasî 70 -75 car lê dide. Dilê mirov rojê 108000, salê ji 39 milyonê zêdetir lê dide. Di tevahiya jiyana 75 salî de dilê mirov 3.000.000.000 car lê dide. Bi her lêdanê, dil bi qasî 70mL xwîn pompe dike. Ango di xulekek de 5.25 lître, di rojek de 14 000 lître, di salê de 10 000 000 lître xwîn pompeyê lûleyên xwînê dike (bêhtir…)
nîşan bide - biguhêre - dîrokê bibîne
Hefte: 6
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 7
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 8
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 9
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 10
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 11
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 12
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 13
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 14
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 15
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 16
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 17
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 18
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 19
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 20
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 21
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 22
Serhildana Şêx Ubeydelahê Nehrî li sala 1880ê de bi rêberiya Şêx Ubeydelayê Nehrî hatiye dest pê kirin. Gundê Nehrî dikeve başûrê Şemzînanê ku 16 km yan jê dûr e. Ev gund piştî salên 1850ê bû navenda terîqeta neqşîbendî. Malbata Şêx Ubeydela ji layê dînî ve rêberiya gelê herêmê dikir. Li sala 1820ê Mewlana Xalidê Kurdî şêxê Nehriyê wek xelifeyê ye tayîn kir. Piştî vê rûdanê gundê Nehrî bû yek ji navendên girîngtirîn ya terîqeta Neqşîbendî li Kurdistanê. Gelek ekolên Kurdistanê wek Şêxên Menzîlê, Şêxên Norşînê îcazetên xwe ji şêxên Nehrî wergirtî ne.
Şêx Ubeydela ji malbateke wiha tê ku tesîra wê malbatê li hemû Kurdistanê heye. Kurê Seyîd Tahayê Nehrî ye. Şêx Ubeydela li sala 1877ê di şerê osmaniyan û rûsî de diçe cebheyê. Ji aliyê Osmaniyan wek serleşkerê hemû hêzên eşîrên kurdan tê tayîn kirin. Di vî şerî de jî nasandineke mezin li ser xelkê Kurdistanê hêlaye. Piştî şer, Şêx Ubeydela vedigere Nehriyê. Li vê derê dest bi weezan dike. Zanînê li xelkê vir û yê derûdorê belav dike. Bi dûçûna Lord Curzon di van civînan de 500 heta 1000 kesan beşdar dibûn.
Bi dûçûna Dr. Cochran ku wî wextî navenda Kurdistanê wek mîsyonerekî dixebitî, dibêje ku Şêx Ubeydela wêjeya erebî û farisî baş dizanî, her wisa folklora kurdî jî baş dizanî.(bêhtir…)
nîşan bide - biguhêre - dîrokê bibîne
Hefte: 23
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 24
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 25
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 26
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 27
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 28
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 29
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 30
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 30
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 31
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 32
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 33
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 34
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 35
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 36
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 37
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 38
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 39
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 40
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 41
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 42
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 43
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 44
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 45
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 46
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 47
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 48
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 49
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 50
- Nehatiye çêkirin.
Hefte: 51
Esperanto (bi navê wê ya orîjînal Lingvo Internacia), zimanekî çêkirî ye. Ji aliyê doktorê çavan ê polonyayî Ludwik Lejzer Zamenhof ve, di 1887an de hatiye çêkirin. Di pirtûka wî ya bi navê Fundamento de Esperanto ("Bingehên Esperanto") de ya ku di 1905an de weşandiye, bingeh û rêzikên wê vegotiye.
Zamenhofê ku xwe bi navê Dr. Esperanto daye nasîn, fikiriye ku zehmetiyên ragihandinê yên di navbera kesên ziman-cuda de bi saya zimaneke hevpar ê ku fêrbûna wê hêsan be, dê ji holê rabin û bi vê mebestê esperanto çêkiriye. Îro herçiqas zimanê çêkirî yê herî navdar û axiverên wê herî pir ew be jî negihaştiye asta "zimanê navnetewî".
Zimanê esperanto, ji aliyê Ludwik Lejzer Zamenhof ê polonî yî doktorê çavan hatiye çêkirin û di 1887an de weşandiye.
Mirovên wê herêmê ya ku Dr. Zamenhof tê de bû, bi polonî, rûsî, yîdîş û hwd. dipeyiviyan. Ji bo ku ew gelên ji hev cuda, bi hevre bi hêsanî têkiliyê dînin, zimaneke bi 16 rêzikê bingehîn îcad kiriye ku tu carî naguherin û îstîsnayên wan tune ne. Jêderkên peyvan ji wan ziman û bi gelemperî jî ji zimanên Ewropayê girtiye.
Zamenhof, ji zarokatiya xwe ve xeyal kiriye ku zimaneke çêbike û mirovên ji neteweyên cuda bi hêsanî werin ba hev du. Di demên pêşî de fikiriye ku zimanên latînî û yewnanî basît bike lê belê piştî destpêka fêrbûna latînî fêm kiriye ku bingehên wê tevlihev e û biryar daye ku zimaneke ji serî afirandin jê çêtir e. Ji emrên xwe yên dehî ve xebitiye ku zimaneke wiha çêbike. (bêhtir…)
nîşan bide - biguhêre - dîrokê bibîne
Hefte: 52
- Nehatiye çêkirin.