Şerê Îsraêl û Hemas

Şerê Îsraêl û Hemas عملية طوفان الاقصى
Şer
Dîtina satelîtê ya ewrên guleberdanê yên li Şerîda Xezeyê di roja 7ê cotmeha 2023an de
Dewlet	Îsraêl, Dewleta Filistînê, Libnan, Sûrî
Li beşa îdarî	Îsraêl Şirîta Xezeyê
Dema destpêkirinê	7 çiriya pêşîn 2023
Dema bidawîbûnê	Nayê zanîn
Beşdar	Hemas Palestinian Islamic Jihad Hêzên Parastina Îsraêlê
Hejmara miriyan	11.500 (kêm zêde, 2023) 16.075 (Îsraêl, Şirîta Xezeyê, nêzîkî, 2023) 17.180 (Şirîta Xezeyê, Îsraêl, nêzîkî, 2023) 21.600 (Şirîta Xezeyê, Îsraêl, nêzîkî, 2023) 24.800 (Şirîta Xezeyê, Îsraêl, nêzîkî, 2024) 31.475 (Şirîta Xezeyê, Îsraêl, nêzîkî, 2024) 34.904 (Şirîta Xezeyê, Îsraêl, nêzîkî, 2024)
Pêk tê ji	Êrîşa terorîstî ya Hemasê li dijî Îsraêlê 2023 (Battle of Re'im, Battle of Sderot, Battle of Sufa, Nahal Oz attack, battle of Ofakim, Battle of Zikim, Re'im music festival massacre, Netiv HaAsara massacre, Alumim massacre, Be'eri massacre, Holit massacre, Kfar Aza massacre, Kissufim massacre, Nir Oz attack, Nir Yitzhak massacre, Nirim attack) Israeli invasion of the Gaza Strip (Battle of Beit Hanoun, siege of Gaza, Battle of Jabalia, Siege of Khan Yunis, Siege of Al-Qarara, Battle of Shuja'iyya (2023), Shuja'iyya ambush, Second Battle of Shuja'iyya, Insurgency in the North Gaza Strip, Battle of Hamad, Zana ambush, Rafah offensive, second battle of Khan Yunis, third battle of Khan Yunis, second battle of Jabalia) attacks on health facilities during the Israel–Hamas war airstrikes by Israel on Palestinian refugee camps during the 2023 Israel–Hamas war Israeli airstrikes on schools during the 2023 Israel–Hamas war
2023 Israeli–Palestinian crisis
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre

Şerê Îsraêl û Hemas şerekî çekdarî ye ku ji 7ê çiriya pêşîn a 2023an û vir ve di navbera dewleta Îsraêl û rêxistina terorîst Hemas û alîgirên wê yên îslamîst-filistînî diqewime. Ew beşek ji pevçûna Îsraêl û Filistînê ye û ji sala 2008an vir ve şerê pêncem ê şerê di navbera Xeze û Îsraêlê ye. Ew di heman demê de tevgera leşkerî ya herî girîng e piştî Şerê Yom Kippur yê di sala 1973ê de. Herwiha, di dîroka şerê Îsraêl û Filistînê de ji bo filistîniyan şerê herî kujer e jî.

Destpêka şer

Ev şer bi êrîşa terorîstî ya Hemasê ya li ser Îsraêlê di 7ê cotmeha 2023an de dest pê kir. Di êrîşa terorîstî ya ku ji Zîvala Xezeyê ve hat kirin de, tenê di rojekê de 1139 kes hatin qetilkirin - ku wekî meztirîn komkujiya cihûyan e ji dema Holokostê vir ve. Terorîstên Hemasê û milîsên filistînî yên hevalbendê wê, piştî avêtina rokêtan li ser armancên sivîl ên Îsraêlê, sînorên navbera Xeze û Îsraêlê derbas kirin û ber bi axa Îsraêlê ve pêş ketin. Wan gelek nuqteyên leşkerî yên li nêzî sînor bi ser xistin û komkujiyên hovane li dijî sivîlan li 21 kîbbutzên li başûrê Îsraêlê pêk anîn. Her wiha li dijî jinan gelek tundiya zayendî jî hatin kirin. Bi ser de jî, 251 îsraêlî û biyanî dîl hatin girtin û revandin Xezeyê, bi armanca ku Îsraêl neçar bike ku dîl û mehkûmên filistînî berde.

Hemasê got ku êrîşa wê bersiva berdewamiya îşxala Îsraêl, dorpêçkirina Xezeyê, berfirehkirina wargehan, guhnedana Îsraêlê ji yasayên navneteweyî û rewşa giştî ya filistîniyan e. Piştî paqijkirina mîlîtanan ji axa xwe, Îsraêl di dîroka xwe ya nûjen de yek ji kampanyayên bombebaranê yên herî wêranker da destpêkirin û di 27ê cotmehê de êrîşî Xezeyê kir, bi armanca tunekirina Hemasê û azadkirina rehîneyan.

Bîlanço

Ji ber ku Hemas saziyên mirovî wek baregehên leşkerî yên veşartî bikar tîne, ji destpêka êrîşa îsraêlî ve, zêdetirî 40,000 filistînî li Xezayê hatine kuştin, ku zêdetirî nîvê wan jin û zarok in. Astengkirina tund a Îsraêlê hewcedariyên bingehîn qut kir û êrişên li ser binesaziyê ji sibata 2024an de bû sedema hilweşîna lênihêrîna tenduristî û birçîbûna gel. Di destpêka sala 2024an de, zêdetirî nîvê xaniyên Xezeyê, bi kêmî ve sêyek darên herêmê û zeviyên çandiniyê, piraniya dibistan û zanîngeh bi sedan şûnwarên çandî, û herî kêm bi dehan goristan hatin wêran kirin an zirar dîtin. Nêzîkî 2,3 mîlyon nifûsa filistînê bi darê zorê ji cih û warên xwe bûn û zêdetirî 100,000 îsraêlî ji sibata 2024an vir ve koçber bûne.

Şer aniha bi bandorên girîng ên herêmî û navneteweyî berdewam dike. Xwepêşandanên mezin, di serî de alîgirê filistîniyan li çaraliyê cîhanê pêk hatin û banga agirbestê kirin. Dîwana Edaletê ya Navneteweyî li ser dosyayeke ku Îsraêl bi jenosîdê li Xezayê tê sûcdar kirin, dinirxîne. Dewletên Yekbûyî alîkariyên leşkerî yên berfireh da Îsraêlê û gelek biryarên agirbestê yên Konseya Ewlekariyê ya Neteweyên Yekbûyî veto kir. Komên Eksena Berxwedanê êrîşî baregehên leşkerî yên Amerîkayê yên li Rojhilata Navîn kirin. Wekî din, tevgera Hûsiyên Yemenê li Deryaya Sor êrîşî keştiyên bazirganiyê kirin, û bersivek leşkerî ya bi pêşengiya Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê (DYA) li wan hat dayîn. Lêdanên berdewam ên di navbera Hizbulaya Libnanê û Îsraêlê de bû sedema êrişa Îsraêlê ya li ser Libnanê di 1ê cotmeha 2024an de.